بازگشت بی صدای نفت ایران

از زمان ورود جو بایدن به کارزار انتخاباتی برای ریاست جمهوری امریکا، گمانه‌زنی‌ها درخصوص لغو تحریم‌ها علیه صنعت نفت ایران و بازگشت نفت آن به بازار جهانی آغاز شد. در این مدت برخی رسانه‌ها نسبت به احتمال شکل‌گیری مازاد عرضه در بازار نفت هشدار داده‌اند که موجب کاهش قیمت نفت می‌شود و در مقابل نیز برخی دیگر به بی‌اثری بازگشت نفت ایران بر قیمت‌های جهانی نفت اشاره داشته‌اند. اما آیا بازگشت نفت ایران به بازار قیمت‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد؟

در این باره، نرسی قربان کارشناس بین‌الملل نفت به «ایران» می‌گوید: «در ماه‌های اخیر و با خروج دونالد ترامپ از کاخ سفید بخش قابل توجهی از نفت ایران به بازارهای جهانی بازگشته است. اما این بازگشت بدون تأثیر بر قیمت‌ها بوده و به نظر می‌رسد که با ورود مابقی نفت تولیدی ایران به بازار نیز قیمت‌ها تغییر قابل ملاحظه‌ای نداشته باشند.»

از روز سه‌شنبه در وین پایتخت اتریش، دور تازه گفت‌وگو‌ها در قالب کمیسیون مشترک برجام آغاز شده و برای نخستین‌بار است که تیمی از ایالات متحده به ریاست رابرت مالی، مسئول ویژه امریکا در امور ایران، نیز به شکل غیرمستقیم در این نشست حضور دارد. حالا با پایان یافتن دور اول مذاکرات، طرفین گفت‌وگو‌ها را سازنده دانسته‌اند و به اعتقاد فعالان بازار نفت، اگرچه ممکن است که این یک پروسه زمانبر باشد اما یک گام رو به جلو محسوب می‌شود و نفت ایران را یک گام به بازار رسمی نزدیک کرده است.

بازار جلوتر از مذاکره‌کنندگان فکر می‌کند

احیای برجام می‌تواند با لغو محدودیت‌های فروش نفت ایران همراه باشد. قربان در این زمینه اذعان می‌کند: «رفع تحریم‌های ایالات متحده اولین و مهم‌ترین جنبه در احیای برجام است که فروش نفت را نیز دربر می‌گیرد. اما این مسأله بازار نفت را متلاطم نمی‌کند. چرا که بازار جهانی نفت خام پیش از این ورود نفت ایران را در محاسبات خود آورده است. بازار جلوتر از تحولات و روند مذاکره فکر می‌کند و از این رو ثبات در بازار پایدار خواهد بود.»

او ادامه می‌دهد: «ایران در مجموع توان تولید نزدیک به 4 میلیون بشکه نفت در روز را دارد. احتمالاً اختلاف میزان عرضه کنونی با ظرفیت تولید حدود یک تا 1.5 میلیون بشکه در روز خواهد بود. این رقم تأثیر چندانی بر ثبات بازار نخواهد داشت و احتمالاً در کوتاه مدت یک تأثیر موقتی روی قیمت‌ها می‌گذارد که بیشتر هیجانی است. ضمن آنکه شرایط بازگشت نفت ایران به بازار بسیار مهم است. اگر کشورهایی مانند عربستان و امارات که در این مدت بخشی از بازار ایران را در دست گرفته‌اند، حاضر به کاهش تولید شوند، حتی در کوتاه مدت نیز تغییر چندانی در بازار رخ نمی‌دهد.»

این کارشناس ارشد انرژی با اشاره به دوران برجام و بازگشت سریع نفت ایران به بازار عنوان می‌کند: «ایران با سرعت می‌تواند بازارگشایی انجام دهد و بازارش را برای باقیمانده توان تولید خود پیدا کند. اما این مسأله تأثیر چندانی بر قیمت‌ها نمی‌گذارد. ضمن آنکه احتمالاً بازگشت نفت ایران به بازار، به دوره رشد تقاضا برخورد خواهد کرد.»

قربان با اشاره به پیش‌بینی و برآورد صندوق بین‌المللی پول از رشد اقتصادی جهان در سال 2021 می‌گوید: «این صندوق رشد اقتصادی سال جاری میلادی را 6 درصد عنوان کرده است که رقم قابل ملاحظه‌ای است. این یعنی افزایش تقاضا برای نفت و انرژی که ترس از آب گرفتگی بازارها را با ورود نفت ایران خنثی می‌کند. ضمن آنکه  در سال گذشته با کاهش تقاضا، قیمت و سرمایه‌گذاری در صنعت نفت جهان بخشی از توان تولید نفت دنیا محدود شده است. افت تولید حدود 5 تا 10 درصد پیش‌بینی می‌شود و به نظر می‌رسد در چنین شرایطی یک میلیون نفت اضافی ایران در بازار جهانی گم می‌شود.»

 شوکی در کار نیست

همزمان با برگزاری نشست کمیسیون مشترک برجام در وین، برخی از موسسات بین‌المللی و رسانه‌ها نیز بررسی تحولات احتمالی با ورود نفت ایران به بازار را شروع کرده‌اند. پیش‌بینی آنها نیز این است: «بازگشت نفت ایران به بازار، شوکی به بازار وارد نمی‌کند. ضمن آنکه این روند احتمالاً تا تابستان سال آینده زمان خواهد برد.»

گلدمن ساکس که یک شرکت خدمات مالی امریکایی است این تحلیل را ارائه می‌کند و در ادامه می‌نویسد: رسیدن به توافقی که به لغو کامل تحریم‌ها علیه ایران منجر شود، ماه‌ها زمان خواهد برد. این مدت گروه اوپک پلاس که اکنون در حال بررسی شرایط برای افزایش تولید نفت هستند، رویدادها را زیر نظر می‌گیرند و اگر لازم باشد سیاست‌ها را تغییر خواهند داد تا فضا را برای بازگشت نفت ایران به بازار فراهم باشد.

بلومبرگ نیز در این رابطه گزارش داده است که ایران پیش از این با پیش‌بینی تخفیف و کاهش تحریم‌ها حداقل با پنج مشتری قدیمی آسیایی خود تماس گرفته است تا معاملات جدید را با آنها انجام دهد. چین و هند به طور سنتی بزرگترین خریدار نفت ایران در آسیا هستند و پس از آنها کره جنوبی و ژاپن قرار دارند. هند  سومین واردکننده بزرگ نفت در جهان، امیدوار است که منابع نفت خام خود را متنوع کند و وابستگی خود را به عراق و عربستان کاهش دهد. به نظر می‌رسد که شرایط برای بازگشت بشکه‌های نفت ایران به بازار فراهم است.

 آخرین وضعیت قیمت نفت

در حال حاضر که بازار در انتظار افزایش 2 میلیون بشکه‌ای عرضه نفت اوپک‌پلاس (اوپک و متحدانش) در 3ماه آتی است؛ قیمت نفت همچنان شرایط قابل قبولی دارد و بازار در ثبات به سر می‌برد. کاهش ارزش دلار از یک سو و پیش‌بینی بهبود سریع‌تر تقاضا از سوی دیگر دو مؤلفه‌ای هستند که این روزها همزمان با گمانه‌زنی‌ها درباره لغو تحریم‌های ایران به حمایت از قیمت‌ها می‌پردازند. به طوری که روز گذشته و در زمان تنظیم این گزارش، هر بشکه نفت خام شاخص برنت در نرخ 63.32 دلار و هر بشکه نفت خام  شاخص WTI نیز در قیمت 59.80  دلار معامله می‌شد که هر دو در نزدیکی یک درصد نسبت به روز سه‌شنبه افزایش داشتند.