شهروند: بر اساس آنچه مرکز پژوهش‌های مجلس منتشر کرده، ایران در 20 سال آینده مقام سومین تولیدکننده گاز را به چین واگذار می‌کند و خود در مقام چهارمین تولیدکننده گاز جهان قرار می‌گیرد.
درحال حاضر کشورمان با تولید ٢٣١میلیارد مترمکعب (آمار سال ٢٠١٨) مقام سوم دنیا را دارد اما در سال ٢٠٤٠ خواهد توانست سقف تولید خود را به ٣٠٢ میلیارد مترمکعب برساند که در همین فاصله چین تولید خود را از تولید سالانه ١٦٠میلیارد مترمکعب به ٣٠٦ میلیارد مترمکعب خواهد رساند و گوی سبقت را از ایران خواهد ربود.
آنچه در بازبینی این اعداد اهمیت دارد، تفاوت میزان رشدی است که ایران و چین در بازه زمانی بین ٢٠١٨ تا ٢٠٤٠ به دست می‌آورند. در بازه زمانی معین و ثابت چین از عدد تولید ١٦٠ به ٣٠٦ می‌رسد و ایران از ٢٣١ به ٣٠٢ میلیارد مترمکعب خواهد رسید.
در گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس آمده: «یافته‌های جدید نشانگر تنزل جایگاه ایران از تولیدکننده سوم گاز جهان به رتبه چهارم پس از ایالت متحده، روسیه و چین است. همچنین رشد قابل ملاحظه تولید گاز ترکمنستان، عربستان و عراق از دیگر تحولات مهم تأثیرگذار بر آینده صادرات گاز ایران در منطقه و جهان دربلندمدت خواهد بود. با توجه به تصویر ارایه‌شده از آینده بازارهای انرژی جهان در بلندمدت، بخش انرژی به‌ویژه صنعت نفت و گاز ایران با فرصت‌های ارزشمند و همزمان تهدیدات جدی مواجه خواهد شد که شایسته تأمل و توجه از سوی سياست‌گذاران کلان انرژی کشور به منظور اتخاذ راهبردهای صحيح، کارآمد و بهنگام است.»
آینده بازار جهانی گاز
براساس پيش‌بينی‌های آژانس بين‌المللی انرژی (IEA ) تقاضای گاز طبيعی جهان با متوسط رشد ساليانه٤/١درصد، از ٣هزارو ٨٥٠ميليارد مترمكعب در سال ٢٠١٨ به حدود ٥هزار و٤٠٠ميليارد مترمكعب در سال٢٠٤٠ افزایش خواهد یافت.
با توجه به متوسط نرخ رشد تقاضای جهانی گاز طبيعی طی سال‌های ٢٠٠٠ تا ٢٠١٨ که حدود ساليانه ٥/٢درصد رشد داشته است، چنين استنباط می‌شود که در دو دهه دوم قرن ٢١، به رغم افزایش تقاضای گاز، نرخ رشد تقاضا کاهش خواهد یافت.
بيشترین ميزان رشد تقاضای گاز طبيعی در مناطق مختلف طی دودهه آتی به این ترتيب به ميزان آفریقا (٢/٣درصد و آسيا پاسفيک ٨/٢درصد و خاورميانه ٩/١درصد خواهد بود. با توجه به آلایندگی کمتر گاز در مقایسه با دیگر سوخت‌های فسيلی، مصرف گاز در همه بخش‌ها با روند صعودی همراه است. طبق پيش‌بينی‌های انجام‌شده، ميزان توليد جهانی گاز طبيعی از ٣هزار و٩٠٠ميليارد مترمكعب در سال ٢٠١٨ به ٥هزار و٤٠٠ ميليارد مترمكعب در افق ٢٠٤٠ افزایش می‌یابد.
موقعیت خوب سوآپ
گرچه ایالات متحده اولين توليدکننده گاز طبيعی جهان در افق ٢٠٤٠ خواهد بود، اما روسيه به دليل داشتن بالاترین سطح مازاد عرضه و گاز بالقوه برای صادرات، مهم‌ترین صادرکننده گاز طبيعی جهان در افق ٢٠٤٠ به شمار می‌رود. رشد توليد ترکمنستان و جمهوری آذربایجان پتانسيل خوبی برای انجام سوآپ و ترانزیت گاز طبيعی از طریق ایران در بلندمدت ایجاد خواهد کرد که می‌تواند با دليل ملاحظات اقتصادی و سياسی نقش ایران در بازارهای جهانی گاز را ارتقا دهد.
دیگر بازیگر نوظهور حوزه آسيا پاسفيک، چين است که توليد گاز طبيعی خود را از ٢٥ميليارد مترمكعب در سال ٢٠٠٠ به بيش از ٣٠٠ميليارد مترمكعب خواهد رساند که نقش بسزایی در کاهش سطح واردات گاز طبيعی این کشور و افزایش امنيت انرژی آن ایفا خواهد کرد.
کاهلی ایران
ایران همانند سال ٢٠١٨ در افق ٢٠٤٠ نيز بيشترین سطح توليد گاز خاورميانه را داراست، لكن کمترین نرخ رشد توليد را به دليل محدودیت‌های سرمایه‌گذاری تجربه می‌کند. پيش‌بينی‌های انجام‌شده، دورنمای روشنی را برای توليد گاز عراق نشان می‌دهد، به‌طوری که این کشور با متوسط نرخ رشد ساليانه ١٢درصد، به افزایش سطح توليد گاز خود از ٩ميليارد مترمكعب کنونی به ١١١ميليارد مترمكعب موفق خواهد شد. حضور عراق به‌عنوان بازیگر نوظهور و مهم گاز خاورميانه قطعا آثار اقتصادی و ژئوپليتيک قابل اعتنایی در این منطقه از خود به جای خواهد گذاشت و به دليل وجود ظرفيت مازاد عرضه و امكان صادرات گاز عراق، می‌توان این کشور را به منزله تهدیدی جدی برای بازیگران سنتی گاز طبيعی این منطقه قلمداد کرد.
راه چاره چیست؟
آنچه در پایان گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس آمده، تأکید بر «شناسایی فرصت‌ها و تهدیدهای صنعت نفت ایران با رویكرد بین‌المللی» است.
از جمله نکاتی که کارشناسان توصیه کرده‌اند، می‌توان به «تغيير مرکز ثقل اقتصاد جهان از غرب به جنوب و شرق آسيا» ، «ارتقای جایگاه گاز در بازار جهانی انرژی»، «استفاده از امکان سوآپ گاز ترکمنستان و جمهوری آذربایجان»، «امكان صادرات گاز طبيعی به هند به صورت LNG و CNG از جنوب کشور»، «افزایش ظرفيت خدمت‌رسانی به کشتی‌های عبوری( بانكرینگ) در دریای عمان و خليج‌فارس» اشاره کرد.
