کمبود کالا و گرانی موبایل

ابتکار: شیوع ویروس کرونا در جهان تبعات زیادی داشته است. به ‌طوری که طی سه ماه اخیر بسیاری از کسب‌وکارهای کشور را با تعطیلی روبه‌رو کرد، بازار موبایل یکی از بخش‌هایی است که به دلیل شرایط کرونا و مشکلات مربوط به آن دچار آشفتگی شد. البته به گفته برخی از فعالان بازار افزایش نرخ ارز یکی دیگر از عوامل موثر بر تغییر روند بازار بوده و مجموعه رشد نرخ ارز و مشکلات ناشی از کرونا باعث رکود تورمی در این بازار شده است.

امسال مهمان‌ناخوانده کرونا بازارهای اقتصادی و همچنین صنایع بزرگ را به چالش کشانده است. در این میان بازار موبایل هم از گزند کرونا در امان نبود و تاثیرات گسترده‌ شیوع این ویروس کار را به تعطیلی کارخانه‌های بزرگ در صنعت تولید تلفن همراه کشاند و تاثیر این تعطیلی به سرعت بر بازارهای گوشی‌های همراه نشان داده شد، بازار موبایل ایران نیز از این قاعده مستثنی نبود. در اثر شیوع کرونا ویروس حمل‌ونقل هوایی با مشکل همراه و از سوی دیگر واردات به معضلی جدی در بازار تبدیل شده است. این در حالی است که با ادامه‌دار شدن تعطیلات مراکز آموزشی و به دنبال آن تمرکز بر آموزش آنلاین و استفاده از اپلیکیشن‌های آموزشی تقاضا برای موبایل در بازار افزایش یافت. اما بازار به دلیل مشکلات واردات، افزایش نرخ ارز و... نتوانست پاسخگوی نیاز به وجود آمده باشد و در نهایت بازار در مسیر افزایش قیمت قرار گرفت. حالا افزایش قیمت و آشفتگی در بازار موبایل مورد انتقاد بسیاری از مصرف‌کنندگان قرار گرفته است، از سوی دیگر برخی از کاربران نیز در صفحات مجازی به این مسئله پرداخته‌ و علت آشفتگی‌های اخیر را جویا شده‌اند. واکنش‌ها نسبت به وضعیت بازار ادامه دارد، اخیرا محمدجواد آذری‌جهرمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در پاسخ به کاربر توئیتر در‏خصوص اینکه چرا وضع بازار موبایل اینچنین آشفته است، گفت: «از وزیر صنعت، معدن و تجارت (صمت) می‌پرسم. اما احتمالاً به دلیل تعطیلی کارخانه‌های تولیدی در کشورهای تولیدکننده‌ای مثل کره جنوبی و چین، واردات گوشی موبایل کاهش دارد. البته تا دو روز پیش، آمار واردات نشان می‌داد که ۱.۴ میلیون گوشی وارد کشور شده که هنوز روشن نشده است. شاید کمی هم احتکار باشد؛ البته اطمینان ندارم.»

این مسائل در حالی مطرح می‌شود که بازار در انتظار کاهش قیمت گوشی‌های همراه به سر می‌برد. به گفته برخی از فعالان بازار پایان این انتظار در گرو حل مشکلاتی در خصوص اجازه تخصیص ارز، ثبت سفارش برای واردات کالا و... است. البته برخی از فعالان بازار موبایل معتقدند که درصورت حل مشکلات داخلی قیمت موبایل به قبل از کرونا باز نمی‌گردد، این در حالی است که عده‌ای دیگر بر این باورند که اگر بازار جهانی به شرایط عادی قبل از ویروس کرونا بازگردد، بازار موبایل ایران هم در شرایط عادی قرار خواهد گرفت.

ماجرای غیرقابل قبول ممنوعیت واردات پردازندها

مشکلات در حوزه تکنولوژی تنها به آشفتگی در بازار موبایل ختم نمی‏شود و ممنوعیت واردات پردازنده‌ها و تجهیزات ذخیره‌سازی از جمله چالش‌هایی است که اخیرا گریبان‌گیر بازار شده است. ماجرا از آنجایی آغاز می‌شود که در تاریخ 9 فروردین سال‌جاری، دفتر مقررات صادرات و واردات در نامه‌ای اعلام کرد که برخی از تجهیزات مربوط به زیرساخت فناوری اطلاعات به دلیل آنکه دارای نمونه داخلی هستند، امکان واردات آنها به کشور برای واردکنندگان وجود ندارد. در این میان مسئله ممنوع شدن واردات پردازنده‌ها مورد انتقاد عده‌ای از صاحب‏نظران و فعالان بازار قرار گرفت. به گفته آنها کشور در شرایط فعلی امکانات لازم برای تولید پردازنده‌ها را نداشته و اجرایی شدن چنین تصمیماتی تنها باعث افزایش قاچاق در بازار می‌شود و از آن پس ما شاهد افزایش قیمت در بازار خواهیم بود. در این راستا سید مهدی میرمهدی، رئیس اتحادیه فناوران رایانه در‏خصوص ممنوعیت واردات پردازنده‌ها به «ابتکار» گفت: من نمی‌دانم چرا وزارت صنعت، معدن و تجارت ممنوعیت واردات پردازنده‌ها را اعلام کرده است. ما می‌دانیم که تولید پردازنده‌ها به طور انحصاری در اختیار دو شرکت در تمام دنیا بوده و شرکت سومی نتوانسته به این عرصه وارد شود. با توجه به این شرایط وقتی چنین تصمیماتی اتخاذ می‌شود و بر اساس این تصمیم‏گیری‌ها از ورود کالایی جلوگیری می‌کنند که به هیچ عنوان امکان تولید آن در داخل کشور نیست مشکلات زیادی را به وجود خواهد آمد.

میرمهدی تولید پردازنده‌ها در داخل کشور را امکان‌پذیر ندانست و در‏این‌باره گفت: واقعیت امر این است که ما به تکنولوژی لازم برای ساخت پردازنده‌ها دسترسی نداریم. درست است که اگر شرایطی فراهم باشد تا تولید پردازنده‌ها درون کشور امکان‌پذیر شود به شدت باعث افتخار خواهد بود اما باید کمی واقع‌بینانه به این مسئله نگاه کنیم. رسیدن به این تکنولوژی نیازمند سرمایه‌ای هنگفت بوده و اگر در این زمینه صادرات نداشته باشیم، از سرمایه صرف‌شده استفاده مطلوب را کسب نکرده و مطمئنا سرمایه را هدر داده‌ایم.
رئیس اتحادیه فناوران رایانه اظهار کرد: اکنون ما در تولید لوازم خانگی به شدت رشد کرده‌ایم و این جای افتخار دارد از سوی دیگر در قسمت مانیتور تولیدات خوبی داشته‌ایم. اما در قسمت پردازنده‌ها به دلیل قیمت‌های هنگفت نمی‌توانیم رشدی داشته باشیم و تنها یک عده رانت‌خوار از این شرایط استفاده می‌کنند و درنهایت هزینه و تاوان رانت تعداد محدودی از افراد را باید کلیه مصرف‌کنندگان عادی بدهند. ممنوعیت واردات پردازنده‌ها به دلیل موجود بودن نمونه داخلی به هیچ عنوان قابل‌قبول نیست، چراکه تکنولوژی بسیار بالایی دارد و امکان تولید آن در داخل کشور نیست.

میرمهدی با اشاره به افزایش قاچاق ادامه داد: اتخاذ تصمیماتی مبنی بر ممنوعیت واردات محصولات مختلف و افزایش قیمت متاسفانه ما را به مسیر قاچاق نزدیک‌تر کرده‌ است. این محصولات مورد نیاز بوده و متقاضیان همیشگی خود را دارد، هنگامی که تقاضا در بازار زیاد باشد و عرضه از سوی دولت محدود شود قطعا از طریق قاچاق نیاز بازار رفع خواهد شد. چرا باید قاچاق نقش پررنگی در تامین نیاز مصرف‌کنندگان داشته باشد و حق دولت را از بین ببرد؟ چرا باید تصمیمی اتخاذ شود که میزان قاچاق در بازار را بالا ببرد؟ هزاران چرا وجود دارد و باید به این پرسش‌ها پاسخ داده شود. امیدوار هستیم هرچه زودتر مشکلات به وجود آمده برطرف شود و دست رانت‌خواران از بازار و جیب مردم کوتاه شود.

وی از ضرورت افزایش تولید گفت: متاسفانه حضور دولت به عنوان اهرم کنترلی در بازار نه تنها موثر نبوده بلکه مشکلات بی‌شماری را برای بازار به وجود آورده است. این‌روزها با اتخاذ تصمیماتی روند تولید در بخش‏های مختلف اقتصادی را کند شده و بارها رهبر انقلاب به افزایش تولید تاکید کرده‌اند. اگر دولت کار را به بخش خصوصی واگذار کنند خواهد دید که روند تولید چگونه جهش پیدا می‌کند، کنترل‌های بی‏اساس دولت در بازارهای اقتصادی مردم و سرمایه‌گذاران را در معرض خطر قرار داده‌ و باید به این مسئله توجه ویژه‌ای شود.