اولین ویدئویی که یکشنبه در فضای مجازی منتشر شد بیشتر آدم را یاد انیمیشن پرطرفدار ساخت شرکت سونی پیکچرز انیمیشن می‌انداخت، فیلمی که یک دستگاه ساخت شده توسط انسان، ابرها را برای بارش «کوفته قلقلی» بارو می‌کرد، اما این شباهت کافی نبود تا بتوان باور کرد که بارش بادمجان بر فراز برج میلاد تنها یک حقه ویدئویی یا به زبان دست‌اندرکاران ساخت فیلم‌های هالیوودی جلوههای ویژه است. گرچه بارش بادمجان اتفاقی نبود که بتوان آن را باور کرد اما خیلی‌ها حتی رسانه‌های رسمی نیز خبرش را منتشر کردند و به دنبال سرنخی برای کشف حقیقت ماجرا بودند. گویی بارش بادمجان بر فراز آسمان تهران در این سال پر از بحران آنقدرها هم دور از ذهن به نظر نمی‌رسید، حتی شاید باورپذیرتر از آن بود که هواپیمای مسافربری بر فراز آسمان تهران ساقط شود.
روز یکشنبه سه ویدئو کوتاه و جذاب از رویدادی عجیب در شبکه‌های اجتماعی مورد توجه قرار گرفت؛ «از آسمان تهران بادمجان می‌بارد!» هر چند با کمی دقت، استفاده از جلوههای ویژه در ویدئوها معلوم بود، اما خلاقیت سازندگان آنها در سناریو باعث شد که برخی این رویداد را باور کنند. با این حال این رویداد، چه از سوی کسانی که جدی گرفته شد و چه آنها که به ساختگی بودن ویدئو اشاره داشتند، باعث شکل‌گیری طنز و شوخی‌های فراوانی شد. هرچند در این میان برخی کانال‌های خبری و رسانه‌ها نیز در ابتدای امر ویدئو را باور کردند و یا بدون احراز صحت آن به بازنشرش دست زدن یا به دنبال اطلاعات بیشتر از مراجع مسئول رفتند. کمی بعد توضیحات بیشتری از سازندگان این ویدئوها منتشر شد و بنا بر این اخبار، این ویدئوها حاصل یک کارگاه جلوههای ویژه با تدریس یک مدیر ایرانی جلوههای ویژه هالیوودی بود. هرچند درنهایت واکنش عام به این ویدئوها مطایبه‌آمیز بود، اما دیروز رئیس پلیس امنیت تهران بزرگ از دستگیری سازندگان ویدئوی بارش بادمجان در پایتخت خبر داد.
سردار علی ذوالقدر با اشاره به انتشار ویدئوی بارش بادمجان در پایتخت که روز یکشنبه در فضای توئیتر و اینستاگرام منتشر شده و خیلی زود فراگیر شد، گفت: «به دنبال رویت این ویدئو عوامل پلیس امنیت رسیدگی به موضوع را آغاز کرده و با انجام اقدامات پلیسی سازندگان این ویدئو را شناسایی کردند.» وی افزود: «با هماهنگی مقام قضایی این افراد که پنج نفر بودند دستگیر و به مقر انتظامی منتقل شدند که در جریان بازجویی‌ها گفتند که دانشجو هستند و برای تمرین جلوههای ویژه دست به اجرای این طرح زده و آن را در گروه متعلق به خودشان بارگذاری کرده‌اند و به شکل اتفاقی در فضای مجازی منتشر شده است.» رئیس پلیس امنیت تهران بزرگ با تاکید بر اینکه اعضای گروه خود را متعلق به هیچ جریان و جناحی ندانستند، گفت: پرونده این افراد برای ادامه روند رسیدگی روانه دادسرا شد.
گرچه به گفته رئیس پلیس امنیت تهران روند رسیدگی به این پرونده در دادسرا ادامه دارد و به نظر می‌رسد تاوان خطای خلاقانه این افراد سنگین‌تر از تصور باشد، اما جام جم، به نقل از یک مقام انتظامی اعلام کرده که این تیم جلوههای ویژه ضمن اظهار ندامت و پشیمانی از نگرانی که برای مردم ایجاد کرده‌اند، قصد دارند با انتشار کلیپ دیگری از مردم عذر خواهی کنند.
اما در این بین فارغ از تصمیم مقامات برای برخورد با این تیم خلاق، آنچه که حائز اهمیت است، چرایی این ماجرا است که چرا اتفاقی چنین غیر قابل باور مثل بارش بادمجان بر فراز آسمان تهران باورکردنی شده است؟ چه شده که رسانه‌ها چنین خبر شگفتی را منتشر می‌کنند و به آن دامن می‌زنند و چه شده که عده‌ای که این رویداد را واقعی می‌پندارند در برابر آن واکنشی نشان نمی‌دهند؟ آیا واقعا «بارش بادمجان» امری عادی در ایران است؟
شاید بتوان پاسخ این سوال را در بحران‌زدگی جامعه ایران توضیح و تفسیر کرد. بحرانی که در سال 98 به اوج خود رسید. همان واژه‌ای که در طول سال‌های دهه 90 و شاید پیش‌تر از آن در دهه 80 به یکی از واژه‌ها و لغات پر کاربرد ادبیات رسانه‌ای و حتی مسئولان بدل شد. بحرانِ اقتصادی، بحرانِ آب، بحرانِ زیست محیطی، بحرانِ بیکاری، بحرانِ ... و حالا هم بحران کرونا. رد علمی این ماجرا را اما می‌توان در پژوهش‌های علمی یافت. براساس پژوهشی که از مهر سال 95 انجام شده، بحران‌زا بودن جامعه ایران و تغییر بحران‌ها در نظر مردم به خوبی قابل دریافت است. این پژوهش که به دنبال 100 مسئله ایران در سال ۱۳۹۶ با بهره‌گیری از هفت مسیر، شناسایی و با نظرسنجی از شهروندان و خبرگان بوده است، ضرورت اصلاحات ساختاری اقتصاد، بحران تامین آب، بیکاری، فساد سیستمی، ناامیدی درباره آینده ایران، سرمایه اجتماعی و اعتماد عمومی، بحران ریزگردها، پیامدهای بحران آب، فقر و نابرابری و رکود و رونق اقتصادی را 10 مورد اولی لیست 100 چالش اساسی آینده ایران در سال 96 اعلام کرده است. گرچه از زمان پایان این پژوهش نزدیک به 2 سال می‌گذرد و در طول این سال‌ها اتفاقاتی چون خروج آمریکا از برجام در ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۷ و به دنبال آن کاهش تعهدات هسته‌ای ایران در چهارچون برجام، افزایش تنش میان ایران و آمریکا، تنگ‌تر شدن حلقه تحریم‌ها، کاهش فروش نفت ایران، فعال شدن مکانیزم ماشه توسط اروپایی‌ها، قرار گرفتن در لیست سیاه FATF، به شهادت رسیدن شهید سردار قاسم سلیمانی، حمله به پایگاه موشکی آمریکا در خاک عراق، سایه جنگ بر سر ایرانیان و در آخر اتفاق ناگوار ساقط شدن هواپیمای مسافربری اوکراین با 176 سرنشین ایرانی و تاثیرات خاص اقتصادی این تنش‌های بین‌المللی سبب شده است که اولویت برخی از مسائل ایران تغییر کند. در طول 2 سال گذشته سایه سنگین و سیاه جنگ بر سر ایرانیان روح آنها را آزرده و تبعات اقتصادی آن زندگی را برای آنها فلج کرده است. حالا با آمدن کرونا سلامت در خطر بوده و ایرانیان به صورت جدی‌تری مورد تهدید قرار گرفته است، به طوری که دیگر مسائل اجتماعی چون بیکاری، ناامیدی نسبت به آینده، ازدواج و موارد استثنایی چون توجه به گسترش «ریسک پذیری جنسی» که دوش به دوش مسائل اقتصادی در صدر دغدغه‌های اجتماعی مردم و صاحبنظران در سال 96 قرار گرفته و حکایت از قرار گرفتن دغدغه‌های روزمره، سطحی و ابتدایی در صدر مسائل مهم ایرانیان داشته، به کناری رفته و سایه مرگ عدم تحقق ازدواج و نبود چشم‌اندازی روشن برای آینده را برای جامعه ایران به امری عادی بدل کرده است. گویی تنها مردم همان طور که در شوخی‌ها و مزاح‌های مجازیشان می‌گویند «فقط خواهان عبور به سلامت از این مرحله بازی زندگی و گیم آور نشدن هستند». هرچند که طبق همین مزاح‌های تلخ، جامعه ایران باز هم منتظر اتفاق‌های بدتری پیش روی خود است. اتفاقا‌هایی که حتی بارش بادمجان را هم شامل می‌شود و شاید همین دلیلی باشد بر باور آسان یک ویدیوی خلاقانه با جلوههای ویژه از بارش بادمجان. عادت جامعه به خبرهای تلخ و گزنده از اتفاقاتی که رخ‌دادنش غیر ممکن است اما می‌تواند تبعات بسیاری برای جامعه داشته باشد. باور عمومی چنین ویدئویی می‌تواند بسیار خطرناک باشد. خطرناک حتی تا جایی که امنیت شما را به خطر بیندازد. این شاید اولین اخطار برای مسئولانی است که از کنار بحران‌های گذشته به آسانی عبور کرده‌اند و بی‌اعتنا به بحران‌های آتی کشور را اداره می‌کنند.