شهروند: دو روز پیش بود که حسن نمکی، وزیر بهداشت اعلام‌کرد پمپ‌بنزین‌های آلوده می‌توانند 8 هزار نفر را به ویروس مبتلا کنند و دیروز محمدجواد آذری‌جهرمی، وزیر ارتباطات بود که حرف او را تکمیل کرد. او در توییتی نوشت: «با تحلیل اطلاعات به این جمع‌بندی رسیدیم که سه مرکز مهم پخش ویروس کرونا در ایران به ترتیب ۱- بیمارستان‌ها، ۲-پمپ‌بنزین‌ها و ۳- سوپرمارکت‌ها هستند.»
پیش از این و در هفته نخست اسفند بود که شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران به منظور پیشگیری و مقابله با انتشار ویروس کرونا در جایگاه‌های سوخت اطلاعیه‌ای صادر کرد و در آن نوشت: «برای جلوگیری از شیوع ویروس کرونا به همه جایگاه‌داران توزیع فرآورده‌های مایع (بنزین و‌گازوییل) و سی‌ان‌جی اعلام می‌شود تا فرآیند سوختگیری و پرداخت در جایگاه‌های عرضه سوخت، توسط اپراتور انجام شود یا دستکش یکبار مصرف برای استفاده عموم مردم قرار داده شود تا فرآیند سوختگیری و پرداخت وجه از آن طریق صورت بگیرد. همچنین نازل‌ها و صفحه رمز کارت سوخت دیسپنسرها و اماکن عمومی جایگاه (نظیر سرویس بهداشتی) به طور مستمر با مواد مناسب ضدعفونی و پایش بهداشتی شود.»
بررسی‌های میدانی اما نشان می‌دهد کارگران جایگاه‌های سوخت با کمترین امکانات بهداشتی به کارشان ادامه می‌دهند. با وجود هشدارها هنوز موضوع در جایگاه‌های سوخت جدی گرفته نشده و همچنان خود متصدیان جایگاهها کار سوختگیری خودرو متقاضیان را انجام می‌دهند و در این شرایط مواد ضدعفونی، ماسک و دستکش استاندارد در دسترس‌شان نیست.
«چه آن زمان که نگران سرب بودیم، چه حالا که کرونا همه‌گیر شده، کسی به داد کارگران جایگاه‌های بنزین نرسیده است.» مهدی عقبایی، عضو هیأت‌مدیره اتحادیه انرژی خانه کارگر این را به گِله می‌گوید. او درباره وضع سلامت کارگران پمپ‌بنزین‌ها به «شهروند» توضیح می‌دهد: «خیلی‌ها تعطیل‌اند یا دورکاری می‌کنند، اما کارگران بدون هیچ امکاناتی در یکی از پررفت‌وآمدترین و آلوده‌ترین مکان‌ها کارشان را ادامه می‌دهند و کسی آنها را نمی‌بیند. از صبح تا غروب یک دسته اسکناس دست‌شان است. کسی ملزم به کارت‌کشیدن نیست و این اسکناس‌ها که این دست و آن دست می‌شود، انتقال آلودگی را آسان‌تر می‌کند.
افرادی که به پمپ‌بنزین می‌آیند ممکن است عطسه کنند و کارگر چطور می‌تواند از این عطسه‌های آلوده خودش را محافظت کند، وقتی که حتی لباس فرمش، پلاستیکی و شمعی است و ویروس زمان بیشتری روی آن دوام می‌آورد. کارگران جایگاهها در این شرایط کار می‌کنند و بعید است تا الان اتفاقی برایشان نیفتاده باشد. آنها به‌شدت در معرض تهدید بیماری ویروسی‌اند.» به گفته عقبایی اخباری درباره ابتلای کارگران به ویروس کرونا منتشر شده است، اما این اخبار مستند و قابل تأیید نیستند. با این وجود او می‌گوید: « به‌طور مثال می‌توان مطمئن بود کارگرانی که در جایگاه‌های گیلان و قم –شهرهایی با وضع قرمز- کار می‌کنند، درگیر این بیماری شده‌اند، اما به ما اعلام نشده است.»
این‌طور که عضو هیأت‌مدیره اتحادیه انرژی خانه کارگر توضیح می‌دهد، باوجود نگرانی درباره سلامت کارگران جایگاهها، تنها امکاناتی که در پمپ‌بنزین‌ها مهیا شده، دستکش نایلونی است: «دستکش نایلونی اصلا به کار نمی‌آید و کارگران استفاده‌نمی‌کنند. ماسک هم ندارند و آنهایی که دارند ماسک‌هایشان معمولی است و شیوه استفاده‌اش استاندارد نیست. با اینکه ماسک‌ها را به‌ویژه در این محیط آلوده باید هر دو ساعت عوض کنند، اما آنها در طول روز شاید یک ماسک داشته باشند.»
از سوی دیگر ادامه فعالیت کارگران در محیط‌های آلوده پمپ‌های‌بنزین درحالی است که قراردادهای آنها سه ماهه است و بیمه‌شان معمولی: «بدترین شرایط برای کارگری که در چنین سیستمی کار می‌کند، بیمه آنهاست. بیمه آنها معمولی است و سختی کار هم برایشان تعریف نشده است. درحالی‌که کار آنها به شدت مخاطره‌آمیز و در این روزها واقعا سخت است. خیلی از کارگران خودشان نگران جان‌شان هستند اما جرأت اعتراض نداشتند چون قراردادشان سه‌ماهه است و همین که چیزی بگویند از کار بیکار می‌شوند و یک نفر را جایگزین آنها می‌کنند. پزشکان و پرستاران را خط مقدم مقابله با کرونا می‌دانند اما کسی کارگران را نمی‌بیند که در طول شبانه‌روز کار همه گروه‌های جامعه را راه می‌اندازند؛ از آمبولانس‌هایی که حامل بیماران کرونا هستند گرفته تا راننده کامیون‌ها و راننده تاکسی‌ها که گردش کار دارند، از این شهر به آن شهر می‌روند و مسافرانی از نقاط مختلف آلوده، جابه‌جا می‌کنند.»
وضعیت در فروشگاه‌ها بهتر شده است
یکی دیگر از مکان‌هایی که به‌عنوان مرکز مهم پخش کرونا اعلام شده، سوپرمارکت‌ها هستند. مهدی عارفی، مدیرعامل سوپرمارکت‌های زنجیره‌ای دریانی دراین‌باره به «شهروند» می‌گوید: «ژل ضدعفونی، ماسک، دستکش و موادضدعفونی‌کننده در اختیار تمام شعبات دریانی قرار داد.» عارفی توصیه‌های پیشگیری را هم یکی از مواردی می‌داند که در شعب دریانی اجرایی می‌شود. «تمام توصیه‌های بهداشتی و پیشگیری در کانال واتس‌اپ به اشتراک گذاشته می‌شود تا تمام پرسنل به آن دسترسی داشته باشند و این در حالی است که بازرسان روزانه تب‌سنجی را در شعب مختلف دارند.» مدیرعامل سوپرمارکت‌های زنجیره‌ای دریانی در ادامه از صحبت‌های وزیر ارتباطات متعجب می‌شود چرا با وجود فروشگاه‌های زنجیره‌ای سوپرمارکت‌ها به‌عنوان یکی از سه مرکز پخش اعلام شده‌اند. «تعداد مراجعه‌کنندگان به سوپرمارکت‌ها محدود است درحالی‌که روزانه صدها نفر در فروشگاه‌ها تردد می‌کنند، چطور سوپرمارکت‌ها در این لیست قرار گرفته‌اند جای تعجب است.»
امیر خسرو فخریان، رئیس اتحادیه فروشگاه‌های زنجیره‌ای هم به «شهروند» از وضع فروشگاه‌های زنجیره‌ای در روزهایی که ویروس کرونا در شهر جولان می‌دهد، می‌گوید. فخریان از انجام آزمایش خون به منظور سنجش عفونت و میزان ویتامین دی در سطح خون در میان پرسنل فعال در فروشگاه‌های زنجیره‌ای خبر می‌دهد. «به منظور سنجش سطح عفونت پرسنل فروشگاه‌ها آزمایش خون می‌دهند تا بخشی از مسیر پیشگیری را رفته باشیم، البته ماسک و دستکش هم روزانه میان کارکنان توزیع می‌شود. تب‌سنجی روزانه یکی از برنامه‌های روتین پرسنل شده و به منظور پیشگیری مراجعان فروشگاه‌ها هم از دستکش‌های یکبار مصرف استفاده می‌کنند و این درحالی است که سبدهای خرید فروشگاه و همین‌طور فضای فروشگاه روزانه ضدعفونی می‌شود.»
رئیس اتحادیه فروشگاه‌های زنجیره‌ای بر این باور است کنترل شرایط و به‌کارگیری راهکارهای پیشگیری در فروشگاه‌های زنجیره‌ای عملی‌تر از واحدهای کوچک و انفرادی موجود در شهر است. «فروشگاه‌ها یکی از مراکز اساسی خرید مایحتاج روزانه خانوارها هستند، بنابراین تمام نکات بهداشتی در آنها رعایت می‌شود تا هم سلامت پرسنل و هم شهروندان به خطر نیفتد. یکی از راهکارهای فروشگاه‌های زنجیره‌ای سرکشی پزشکان به فروشگاه‌ها و انبارهاست تا اگر مورد مشکوکی وجود داشت بلافاصله از تیم جدا شده و به قرنطینه برود. توزیع قرص‌های تقویتی میان پرسنل یکی دیگر از راهکارهایی است که در فروشگاه‌ها دنبال می‌شود.»
فخریان ویروس کرونا را مسأله‌ای کشوری می‌داند و می‌گوید فروشگاه‌های زنجیره‌ای سعی دارند به شکل نظام یافته‌ای دستورالعمل‌های بهداشتی و صنفی را رعایت کنند. «آموزش به پرسنل یکی از برنامه‌هایی است که اجرایی می‌شود. آموزش‌هایی در قالب فیلم و کلیپ که به دست پرسنل می‌رسد. ما مسئولیت‌های اجتماعی‌مان را در قبال پرسنل و شهروندان انجام می‌دهیم و تمام تلاش‌مان پایین آوردن احتمالات شیوع این ویروس است. ما از روز اول دستورالعمل‌های وزارت بهداشت و اصناف ایران را در اختیار فروشگاه‌ها قرار داده‌ایم، اگرچه در روزهای اول نقص‌ها و کمبودهایی در بحث ماسک و دستکش و مواد ضدعفونی کننده وجود داشت و حالا وضعیت کمی بهتر از قبل شده است زیرا واحدهای تولیدی جدیدی وارد این کار شده‌اند و امید است در روزهای آتی شرایط از امروز هم بهتر شود.»