ابتکار: نگرانی از شیوع بیشتر ویروس کرونا این روزها دست به گریبان جامعه شده است. در این شرایط نیز افراد هر لحظه به دنبال رصد کردن اخبار برای مطلع شدن از تعداد مبتلایان به این ویروس کشنده هستند. البته باید بدانیم که نگرانیها تنها به این مسائل ختم نمیشود و صدماتی که در اثر شیوع این ویروس کشنده به جامعه و اقتصاد وارد میشود مسئله مهمی است که باید به آن توجه داشته باشیم.
کرونا داغ‌ترین خبر چند روز گذشته است. این ویروس به راحتی منتقل میشود. اما جدا از موضوعات سلامت و جان انسان، اثر این ویروس بر اقتصاد ایران مسئلهای است که ذهن را به خود درگیر میکند. خسارتهای اقتصادی ناشی از این ویروس کشنده نه تنها اقتصاد چین را درگیر خود کرده بلکه اقتصاد تمام کشورها را با چالشی جدی روبهرو کرده است، البته باید بدانیم که این خسارت برای بعضی از کشورها کمتر و برای برخی دیگر بیشتر خواهد بود. ویروس کرونا اواخر دسامبر 2019 در شهر ووهان چین شیوع پیدا کرد و این ماجرا تا جایی پیش رفت که نهتنها این شهر، بلکه کل کشور را در شرایط اضطراری قرار داد و به نوعی قرنطینه کرد. درپی این ماجرا، بازارهای جهانی نیز از خود واکنش نشان دادند. افت قیمت انرژی و به خصوص قیمت نفت از جمله واکنش‌هایی بود که در ابتدا نظر رسانهها را به خود جلب کرد.
در ابتدای ماجرا بعد از شیوع ویروس کرونا قیمت نفت در بازارهای جهانی با سقوط همراه بود. با توجه به این روند این پرسش که چه بر سر بازار نفت ایران خواهد آمد مطرح میشد. بسیاری از کارشناسان در این خصوص معتقد بودند که با توجه به تحریم نفت ایران اثرات این تغییر قیمتی در اقتصاد ایران چندان بزرگ نخواهد بود. چراکه این روزها آنقدر میزان فروش نفت کشور پایین است که کاهش قیمت بر آن اثر چشمگیری نخواهد داشت. این در حالی است که برخی دیگر از صحبنظران بر این باورند که چین بزرگ‌ترین واردکننده دنیاست و رتبه اول واردات انواع مواد خام و نیمه‌خام نفتی و معدنی جهان را در اختیار دارد. این مسئله در حالی مطرح میشود که درآمد اصلی ایران هم صادرات انواع مواد خام و نیمه‌خام نفتی و معدنی است بنابراین هرگونه تزلزل در نظام اقتصادی چین می‌تواند ایران را نیز تحتالشعاع قرار دهد بنابراین حتما بازار ایران آسیبهایی را خواهد دید.
در ابتدای شیوع این بیماری مشکلات دیگری به وجود آمد که در میان آنها میتوان به لغو شدن کلیه سفرهای چینی توسط دولت این کشور اشاره کرد. با بررسی تاثیراتی که این ویروس در مدتی کوتاه از خود نشان داد می‌توانیم به این نتیجه برسیم که این ویروس می‌تواند یک تهدید جدی برای اقتصاد جهان و به دنبال آن اقتصاد ایران باشد. این مسائل در حالی مطرح میشود که تاثیر ویروس کرونا بر اقتصاد ایران این روزها به یک دلهره و دغدغه تبدیل شده خصوصا که اخیرا از تعداد مبتلایان به این ویروس خبرهایی در رسانهها منتشر شده است. پیش از تایید ورود کرونا به درون مرزها برخی از صاحبنظران بر این باور بودند که در شرایط فعلی ارتباط ایران با دیگر کشورها همانند سابق نیست.
به همین دلیل محدود شدن روابط کشور باعث شده است که مسائل بین‌المللی اثر کمتری را بر اقتصاد ما بگذارد. مجیدرضا حریری رئیس اتاق بازرگانی ایران و چین در گفت‌وگو با تابناک درباره تاثیر ویروس کرونا بر اقتصاد ایران گفته است: «در ابتدا باید به این نکته اشاره کنم که متاسفانه یا خوشبختانه آنقدر ارتباط اقتصادی کشور با دنیا کم شده است که اینگونه مسائل بین‌المللی زیاد بر اقتصاد ما تاثیرگذار نیست. اگر اقتصاد ما به مانند همیشه می‌توانست نفت به چین صادر کند این اُفت قیمت انرژی می‌توانست بر اقتصاد ما تاثیرگذار باشد، اما هم اکنون که به دلیل تحریم‌ها صادرات نفت ایران به حداقل ممکن رسیده است درنتیجه میتوان از تاثیر این اُفت قیمت انرژی (به هر دلیلی) چشم‌پوشی کرد. یک زمانی رکورد فروش نفت روزانه ایران تنها به چین 850 هزار بشکه بود، اما الان در مجموع به همه کشورها روزانه 300 هزار بشکه نفت می‌فروشیم.»
مرتضی عزتی، استاد دانشگاه و کارشناس مسائل اقتصادی نیز پیش از این درخصوص تاثیر ویروس کرونا بر اقتصاد ایران به ابتکار گفته بود: «ویروس کرونا ممکن است که با هر نقل و انتقالی وارد کشور شود و به این شکل نیست که ما کاملا از این ماجرا مصون باشیم. اما مسئله مهم این است که هرچه رفت‌وآمدها و ارتباطات ما با کشورهایی که تحت تاثیر این ویروس قرار گرفته‌اند و در آن منطقه گسترش یافته است بیشتر باشد طبیعی است که احتمال انتقال ویروس به کشور ما هم افزایش پیدا میکند و در مقابل هرچه مراودات ما با خارج از مرزها کمتر باشد احتمال انتقال آن کمتر میشود. به عبارتی دیگر وقتی کشوری کاملا قرنطینه باشد ممکن است که هیچ ویروسی به درون مرزهای آن وارد نشود، این روند طبیعی است و نمی‌توان خلاف آن صحبت کردن صحبت کرد. هرچه این ویروس در ایران گسترش یابد به همان میزان هم می‌تواند بر روی اقتصاد ما تاثیرگذار باشد، به عبارتی دیگر اگر این بیماری وارد ایران شود به همان اندازه که بر روی اقتصاد چین اثر گذاشت، کشور ما را نیز می‌تواند با دردسر روبهرو کند».
این مسائل تا قبل از تایید ورود ویروس کشنده کرونا مطرح میشد اما اکنون ماجرا متفاوت از چند هفته اخیر شده و اینکه ویروس کرونا چه بر سر اقتصاد کشور میآورد به یک ترس پررنگ تبدیل شده است. اولین تاثیری که میتوان به آن اشاره کرد و برخی از تحلیلگران به آن توجه دارند دگرگونی صنعت گردشگری و هتلداری کشور خواهد بود. قطعا با ورود این ویروس به درون مرزها حجم گردشگری کاهش پیدا خواهد کرد. از سوی دیگر برخی از رسانهها به تاثیر این ویروس بر بازارهای نفت، سرمایه و بازار طلا اشاره دارند. آنطور که گفته میشود هرکدام از این بازارها در ایران از شیوع ویروس کرونا اثر پذیرفته‌اند، اما این ویروس کشنده، بیش از هر چیز بر وضعیت تجاری ایران موثر خواهد بود و با توجه به این مسائل درمییابیم که تبعات اقتصادی این ویروس بازارهای ایران را نیز درگیر کرده است. چراکه شیوع این ویروس می‌تواند بیش از پیش روابط تجاری ایران را با سایر کشورهای دیگر محدود کند. در این شرایط، تحلیلها و نگرانیهایی درخصوص اثر این پدیده بر اقتصاد ایران نیز مطرح میشود که توجه به آن در سطح سیاستگذاری و عمومی لازم به نظر می‌رسد.