دلار در حالی در یکی دو هفته گذشته بخشی از ارزش خود را از دست داد و به کف نرخ 11,100 تومان رسید که امروز دوباره روند افزایشی به خود گرفت و با 400 تومان افزایش به 12,300 تومان رسید.
کارشناسان و فعالان این حوزه معتقدند که منسجم‌تر شدن سیاست‌های پولی و ارزی بانک مرکزی، کم شدن تقاضای سفته‌بازی در بازار ارز، کاهش التهاب‌ها و تنش‌ها و... از عوامل اصلی ریزش قیمت‌ها در بازار ارز بوده که این زمینه را ایجاد کرد تا در نهایت دلار به نزدیکی نرخ ۱۰ هزار تومان برسد.
در مدت اخیر همواره تاکید می‌شود نرخ دلار ۱۲ یا ۱۳ هزار تومانی با واقعیت‌های اقتصادی مطابقت ندارد و نرخ‌های واقعی نیست و آنچه به واقعیت اقتصاد نزدیک است و نرخ منطقی دلار به شمار می‌آید دلار محدوده ۸ هزار تومان است. از این رو، این انتظار ایجاد شد که در تداوم روند ریزشی قیمت‌ها، دلار به‌زودی به این محدوده قیمتی برسد. در شرایطی که به نظر می‌رسید دلار در سطوح پایین‌تری در حرکت است، این روند تغییر کرد و نرخ دلار با جهش دوباره به بالای ۱۲ هزار تومان رسید. کارشناسان معتقدند برخی عوامل آشکار و پنهان هستند که باعث نوسان نرخ ارز در بازار می‌شوند و اجازه کاهش بیشتر قیمت‌ها را به ارز نمی‌دهند. عده‌ای تقاضای فصلی به دلیل مسافرت‌های تابستانی را دلیل این رشد و نوسان عنوان می‌کنند و برخی ایجاد تنش از سوی دلالان بازار ارز را باعث به وجود آمدن این تغییرات قیمتی در بازار می‌دانند.
با محتکران ارز برخورد شود
مهدی تقوی، کارشناس اقتصاد در این باره درگفت‌وگو با صمت با بیان اینکه قیمت‌ها در مدت اخیر در حالی روند کاهشی به خود گرفته و از رقم‌های غیر‌منطقی ۱۹ هزار تومان و ۱۵ هزار تومان و... به حدود ۱۱ یا ۱۲ هزار تومان رسیده که این موضوع را باید به فال نیک گرفت، افزود: البته در مقاطعی هم که انتظار می‌رود روند کاهشی قیمت‌ها همچنان ادامه یابد و نرخ‌ها به سطوح پایین‌تری برسد اما به یکباره بازار دچار نوسان می‌شود و روند افزایشی به خود می‌گیرد که در روزهای اخیر این شرایط را تا حدودی شاهد بودیم.
وی با بیان اینکه برخی عوامل بر این نوسان‌ها تاثیر می‌گذارند و اجازه تداوم روند کاهشی قیمت‌ها را به بازار نمی‌دهند، افزود: فعالیت محتکران و دلالان از جمله فاکتورهایی است که باعث ایجاد چنین نوسان‌هایی در بازار می‌شود؛ به این صورت که زمانی که نرخ ارز روند کاهشی می‌یابد، عده‌ای وارد بازار می‌شوند و اقدام به خرید ارز می‌کنند و با نوسان‌گیری در بازار اجازه پایین آمدن قیمت‌ها را نمی‌دهند که باید با این افراد برخورد و جلوی فعالیت‌شان گرفته شود.
او با بیان اینکه البته سیاست‌گذاری‌های بانک مرکزی در مدت اخیر برای کاهش فعالیت سفتهبازان و محتکران ارز بسیار خوب بوده است، گفت: به نظرمی رسد برای کاهش این نوسان‌ها در بازار و پایین آمدن بیشتر قیمت‌ها، دولت و بانک مرکزی باید به سیاست‌گذاری‌اش در حوزه ارز ادامه دهد و باز هم فضای سفته‌بازی را کم کنند. تقوی در همین زمینه بر آرام شدن جو روانی حاکم بر جامعه تاکید کرد وگفت: مردم باید نسبت به آینده اطمینان داشته باشند و مطمئن باشند که نرخ ارز بیش از این افزایش نخواهد یافت و فضایی برای کسب سود در این بازار وجود ندارد. به طور حتم با جو روانی که از این بابت ایجاد خواهد شد، کسی دیگر تمایل به سرمایه‌گذاری و سوداگری در بازار ارز نخواهد داشت و این موضوعی است که می‌تواند به ثبات قیمت‌ها کمک کند. به گفته این کارشناس، مردم باید متوجه ریسک این بازار باشند و قبول کنند که سرمایه‌گذاری در این بازار می‌تواند باعث ضرر و زیان‌شان شود و دغدغه برای‌شان ایجاد کند. اگرچه در مدت اخیر هم بسیاری از افراد از کاهش نرخ‌ها دچار ضررهای هنگفتی شدند.
این کارشناس در عین حال به افزایش صادرات نفت و بیشتر شدن درآمدهای ارزی اشاره کرد و گفت: بی‌تردید اگر درآمدهای ارزی افزایش یابد، سبب ریزش بیشتر قیمت‌ها خواهد شد و این نفعی است که هم به جامعه می‌رسد، هم به اقتصاد کشور. به گفته تقوی، بانک مرکزی و سیاست‌گذاران اقتصادی باید تلاش کنند که عرضه‌وتقاضا را در بازار به تعادل برسانند چراکه این مهم بیشترین تاثیر را بر متعادل‌سازی قیمت‌ها خواهد داشت.
افزایش تقاضای فصلی در بازار ارز
فرهاد رمضان از دیگر کارشناسان اقتصاد نیز در این باره در گفت‌وگو با صمت با اشاره به افت قیمت‌ها در هفته‌های گذشته و عوامل اثر‌گذار بر نوسان‌های اخیر بازار ارز که زمینه رشد نسبی قیمت‌ها را به وجود آورد، گفت: افت قیمت‌ها در بازار ارز در مدت اخیر، به دلیل سیاست‌های مثبت بانک مرکزی بوده که باعث شد تا نوسان‌های قیمتی در این بازار به‌شدت کم شود و انگیزه سرمایه‌گذاری و سفته‌بازی را در این بازار کاهش دهد.
او با بیان اینکه در ماه‌های اخیر فضای سفته‌بازی و دلالی نسبت به سال گذشته به‌شدت کاهش یافته و همین موضوع اثر مثبتش را بر بازار ارز گذاشته است، یادآور شد: در طول یک سال گذشته رفتار جامعه تغییر کرده و کسی برای کسب سود وارد این بازار نمی‌شود که این موضوع زمینه کم شدن عمق بازار را فراهم کرده و دیگر تقاضایی که باعث شوک قیمتی شود در بازار وجود ندارد.
او افزود: اما در روزهای اخیر با وجود روند کاهشی قیمت‌ها، شاهد نوسان‌هایی در بازار هستیم که این موضوع زمینه رشد دوباره قیمت‌ها را فراهم کرد که به نظر می‌رسد تقاضاهای موردی و فصلی از جمله فاکتورهای اثر‌گذار در ایجاد این شرایط باشد؛ به این صورت که زمانی که نرخ ارز کاهش می‌یابد، تقاضا برای خرید آن بیشتر می‌شود و این موضوعی است که بر بالا رفتن دوباره نرخ‌ها تاثیر می‌گذارد. بنابراین، با توجه به فصل مسافرت‌ها، به نظرمی‌رسد یکی از عوامل اثر‌گذار در بالا رفتن قیمت‌ها در روزهای اخیر همین افزایش تقاضایی است که برای انجام مسافرت‌ها در بازار ارز ایجاد شده است.
به گفته رمضان، تجربه نشان داده که با پایین آمدن نرخ‌ها، افرادی که نیاز به ارز دارند، در این شرایط اقدام به خرید می‌کنند و این موضوع یک تقاضای جدید را در بازار ایجاد می‌کند که در نهایت باعث رشد دوباره قیمت‌ها می‌شود. اما در مجموع اگر بخواهیم این فاکتور را بر روند قیمتی دلار در‌نظر بگیریم، باید تاکید کنم به دلیل کم شدن عمق بازار و کاهش فضای سفته‌بازی، تاثیرات این افزایش تقاضا همین تغییرات محدودی است که در دلار اتفاق می‌افتد. تقاضاهای موجود در بازار دیگر مثل گذشته شوک‌گونه نیست و فقط نوسان‌هایی در محدوده کم ایجاد می‌کند.
این کارشناس معتقد است برای کاهش این نوسان‌ها و ثبات بیشتر قیمت‌ها در بازار ارز، اعمال سیاست‌های بانک مرکزی در راستای تک‌نرخی کردن ارز و کم کردن فاصله نرخ آزاد و نیمایی باید تداوم یابد و این موضوعی است که می‌تواند به‌شدت در این زمینه اثر‌گذار باشد.
به گفته رمضان، تا جایی که ممکن است این فاصله نرخ باید در حوزه ارز کاهش یابد تا از این بابت دیگر فضایی برای سوداگری و رانت ایجاد نشود و در نهایت به کاهش نرخ‌ها کمک کند.
سوءاستفاده سفتهبازان از افت قیمت‌ها
همچنین جواد صلاحی، کارشناس اقتصاد در این زمینه در گفت‌وگو با صمت با اشاره به روند نزولی نرخ ارز در هفته‌های گذشته، تزریق منجسم ارز از سوی بانک مرکزی، کم شدن حساسیت بازارها نسبت به تحریم‌ها و بی‌اعتنایی اقتصاد به تهدید‌های بیرونی، کنترل تقاضاها در بازار ارز و ملزم کردن صادرکنندگان برای وارد کردن ارز صادراتی به چرخه اقتصاد و... را عوامل موثر بر این روند دانست و گفت: این فاکتورها سبب شده تا نرخ ارز در مدت اخیر روند نزولی به خود بگیرد و از نرخ‌های بالای ۱۵ هزار تومان به کانال قیمتی ۱۱ هزار تومان برسد. با توجه به این شرایط این انتظار وجود داشت که نرخ‌ها باز هم پایین‌تر بیاید که این اتفاق رخ نداد و بازار بار دیگر دچار نوسان شد و نرخ دلار به بالای ۱۲ هزار تومان صعود کرد.
این کارشناس ورود تقاضای جدید به بازار در زمان افت قیمت‌ها و کم شدن عرضه ارز از سوی بانک مرکزی در این شرایط را از عوامل موثر بر این نوسان‌ها عنوان کرد و افزود: تجربه همواره نشان داده که با افت قیمت‌ها و به ثبات رسیدن نرخ دلار برای مدتی در یک محدوده قیمتی، دلالان و محتکران ارزی با سوءاستفاده از شرایط، دست به کار می‌شوند و برای خرید اقدام می‌کنند که این حجم تقاضا در بازار زمینه نوسان‌های ارزی را مسبب می‌شود. علاوه‌بر این، افرادی که نیاز ارزی دارند و برای مسافرت می‌خواهند اقدام کنند در این شرایط ارز می‌خرند که این موضوع هم مزید بر علت می‌شود.
به گفته صلاحی، در حالی که بازار به این جمع‌بندی می‌خواهد برسد که نرخ دلار دیگر بالاتر از ۱۳ هزار تومان نخواهد بود و باید به محدوده پایین‌تر برسد، همین عوامل و تقاضاهای جدید بار دیگر زمینه تغییرات قیمتی را در بازار موجب می‌شود. این شرایط در حالی است که به دلیل تحریم و محدودیت‌های موجود در نقل و انتقال‌های پول، نمی‌توان ذخایر ارزی کشور را بی‌منطق وارد بازار و با تزریق زیاد دلار، قیمت‌ها را کنترل کرد.
این کارشناس معتقد است برای ثبات بازار ارز و کاهش نوسان‌های ارزی باید جو آرامی را از حیث مسائل اقتصادی و سیاسی در کشور ایجاد کرد تا بی‌اعتمادی نسبت به آینده، افراد را وادار به سرمایه‌گذاری در حوزه ارزی و سایر بازارهای کاذب نکند. در این زمینه دولت باید فضای کسب‌و‌کار را بهبود بخشد و فضای روانی جامعه را به سمت آرامش هدایت کند تا بلکه این امر به ثبات قیمت‌ها در تمامی بازارها از جمله ارز بینجامد.
منبع: صمت