شاید بتوان خط تراموایی بین تهران و شاهعبدالعظیم که خیلی زود در بین مردم به ماشین دودی مطرح شد را به عنوان نخستین سفر قطاری ایران به حساب آورد.از آن پس طرحهای بزرگتری به اجرا گذاشته شد که اصلیترین هدف آن اتصال جنوب کشور به شمال و وصل کردن دو دریا به یکدیگر بود.
طرح راهآهن سراسری ایران که در سال 1317 بنا شد بندر امام خمینی(ره) (شاهپور سابق) را از جنوب به بندر ترکمن در شمال وصل کند روندی که در سالهای پس از انقلاب نیز ادامه یافت و به مسیرهای گوناگون تقسیم شد.
در طول این سالها تهران به عنوان مرکز کشور تمام خطوط را تحت الشعاع قرار میداد از این رو بسیاری از مسیرها با محوریت پایتخت ساخته شده بود.امروز با گذشت تمام این سالها تهران در هفت محور مختلف و اصلی قرار دارد و بسیاری از شهرها را از طریق ریل به یکدیگر متصل میکند.
مسیر تهران – مشهد، تهران – جلفا، تهران – بندرعباس، تهران – گرگان، تهران – شیراز، تهران- خرمشهر و تهران – کرمان این روزها بار ترافیک ریلی ایران را به دوش میکشند.
این روزها 132 سال از نخستین باری که در هوای پایتخت صدای سوت قطار پیچید میگذرد و حالا تهران به عنوان اصلیترین مبداء قطارهای کشور با هفت شاهراه در ارتباط است.
در طول هر یک از این مسیرها نیز شهرهای گوناگونی هستند که صدای صوت قطار هر روز در آنها میپیچد.در این میان خط اصلی و شاید پرتردیدترین محور راه آهن کشور تهران – مشهد است؛ خطی به طول 926 کیلومتر که در سال 1336 افتتاح شده است و در طول مسیر تهران تا حرم امام رضا(ع) از 14 ایستگاه مختلف میگذرد.
در کنار آن خط تهران – جلفا نیز به عنوان یکی از قدیمیترین خطوط کشور از 11 شهر مختلف عبور میکند.
هر یک از محورهای دیگر متصل به تهران نیز در طول مسیر به مقصد اصلی راه شهرهای مختلفی را میپیماید که این مساله باعث شده در مسیر راه آهن کشور تهران به عنوان اصلیترین مبدأ و مقصد شناخته شود.
مسیر تهران - کرمان نیز به عنوان طولانیترین مسیر کشور از 15 شهر مختلف عبور میکند.
شهرهای در مسیر هفت شاهراه اصلی راهآهن کشور به شرح زیر است:
1- محور تهران – مشهد (14 شهر): شهرری، ورامین، گرمسار، دهنمک، سمنان، آب گرم، شاهرود، بسطام، سبزوار، فردوس، نیشابور، فریمان و مشهد
2-محور تهران – جلفا (11 شهر): کرج، قزوین، تاکستان، زنجان، میانه، خراسانک، مراغه، عجب شیر، آذرشهر، تبریز، مرند، جلفا
3-محور تهران – بندرعباس (10 شهر): کاشان، بادرود، زواره، نایین، اردکان، میبد، یزد، بافق، سیرجان، بندرعباس
4-محور تهران-گرگان (13شهر): ری، ورامین، گرمسار، فیروزکوه، ورسک، سوادکوه، قائم شهر، ساری، نکا، بهشهر، بندر گز، بندر ترکمن، گرگان
5-محور تهران – شیراز (10 شهر): اسلامشهر، کاشان، بادرود، اصفهان، شهررضا ، آباده , اقلید، پاسارگاد، سیوند، مرودشت، شیراز
6-محور تهران – خرمشهر (14 شهر): اسلامشهر، شهریار، رودشور، قم، اراک، شازند، ازنا، دورود، بیشه، اندیشمک، شوش، هفت تپه، اهواز، خرمشهر
7-محور تهران – کرمان (15 شهر): کاشان، بادرود، زواره، نایین، اردکان، میبد، یزد، بافق، زرند، کرمان، دارزین، بم، فهرج، زاهدان، میرجاوه