روزنامه قانون- رشد ناگهاني قيمت سكه از اواخر سال 96 آغاز شد، آن زمان رييس اتحاديه طلا وجواهر دليل افزايش قيمت سكه را افزایش 15 دلاری قیمت هر اونس طلا و دیگری وضعیت نرخ ارز اعلام كرده بود، قیمت دلار در اواخر بهمن 96 به بیش از ۴۹۰۰ تومان رسیده بود. با اين اوصاف قيمت سكه تمام در پنج ماه با يك ميليون و 400 تومان افزايش از يك ميليون و 600 هزارتومان در بهمن 96 به سه ميليون و 300 هزار تومان در حال حاضر رسيده است. در شرايط فعلي كارشناسان و فعالان بازار دليل افزايش نرخ سكه را نوسانات نرخ ارز دانسته‌اند. عدم ثبات اقتصادي عطش تقاضا به سمت سكه و ارز را افزايش داده است. اين موضوع باعث تشنج و افزايش غيرواقعي نرخ سكه و دلار شده است. به گفته فعالان بازار افزایش بیش از اندازه تقاضا برای خرید سکه منجر به ایجاد حباب ۴۰۰ هزار تومانی شده است.
رسيدن سكه به مرز 4 ميليون تومان در بازار آتی
در حال حاضر قیمت سکه تمام بهار آزادی در بازار آتی سکه در بورس کالا در نماد تحویل دی سال ۹۷ به بیش از سه میلیون و ۹۰۰ هزار تومان رسیده است، همچنین قیمت سکه آتی تحویل آبان قیمت سه‌میلیون و ۷۷۰ هزار تومان را تجربه می‌کند. قیمت سکه آتی تحویل دی ۱۳۹۷ به بیش از سه میلیون و ۹۰۰ هزار تومان رسید، همچنین قیمت سکه آتی تحویل شهریور سال ۹۷ بیش از سه میلیون و ۵۰۰هزار تومان است. سکه طلا در بورس کالای ایران در سه نماد دی، آبان و شهریور در قالب معاملات آتی مورد معامله قرار می‌گیرد که کمترین قیمت آن مربوط به سکه آتی تحویل شهریور است که به تازگی به بیش از سه‌میلیون و ۵۰۰ هزار تومان رسیده است.
معاملات آتی مبتنی بر تسویه نقدی
قرارداد آتی، توافقنامه‌ای مبنی بر خرید و فروش یک دارایی در زمان معین در آینده و با قیمت مشخص است. به عبارت دیگر در بازار آتی، خرید و فروش دارایی پایه قرارداد براساس توافقنامه‌ای که به قرارداد استاندارد تبدیل شده است، صورت می‌گیرد که در آن به دارایی با مشخصات خاصی اشاره می‌شود. در بازارهای آتی الزامی نیست که کالا یا دارایی به طور فیزیکی رد و بدل شود و برخلاف بازارهای نقدی، انتقال مالکیت فوری دارایی مطرح نمی‌شود. بنابراین در این بازارها بدون در نظر گرفتن اینکه فرد مالک دارایی باشد یا نباشد، قراردادها قابل خرید و فروش هستند. برخلاف بازارهای نقد که پشتوانه آن تحویل دارایی است، بازارهای معاملات آتی مبتنی بر تسویه نقدی و یکی از اهداف آن، خرید و فروش دارایی در آینده است. قرارداد آتی قراردادی دو طرفه است و می‌توانیم بدون در اختیار داشتن کالا ، همین الان کالا با مشخصات معین را بفروشیم و در آینده (پس از چند ماه) آن را با قیمتی که اکنون توافق کردیم، تحویل دهیم و پول آن را دریافت کنیم.
چرا سکه از مرز سه میلیون تومان عبور کرد؟
چندي پيش عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس گفت: با وجودایجاد بازار ثانویه افزایش قیمت سکه فروكش نكرد. محمد حسینی با اشاره به اینکه قیمت سکه از سه میلیون تومان گذشت، اظهار داشت: دولت با ایجاد بازار ثانویه از کاهش قیمت‌ها خبر داده بود با این حال با گذشت بازه زمانی قابل توجهی نه تنها قیمت‌ها کاهش پیدا نکرد بلکه قیمت سکه از مرز سه میلیون تومان هم عبور کرد. علت بی‌تاثیری بازار ثانویه بر کاهش قیمت‌ها به این باز می‌گردد که اعتماد مورد نیاز به این بازار از طرف دولت و متقاضیان به صورت کامل شکل نگرفته، مردم با توجه به هیجان‌های اقتصادی که در این مدت صورت گرفته است، تنها به بازار امن سرمایه‌گذاری طلا و ارز اعتماد دارند؛ به همین دلیل تقاضا برای سکه و طلا بالا است. اولین بسته سکه های پیش فروش شده ازسوی بانک مرکزی عرضه شده و با این کارتعداد سکه در بازار افزایش پیدا کرده است؛ با این حال با توجه به عدم اعتماد و ترس براثر ایجاد تورم دوباره شاهد تقاضای بیش از اندازه در بازار سکه و طلا هستیم، به همین دلیل قیمت ها افزایش یافت.
ترس و بي اعتمادي مردم
وی تاکید کرد: در شرایط کنونی دولت باید تدابیر لازم برای بازگشت اعتماد به بازارها را اتخاذ کرده و نقدینگی را به سمتی هدایت کند که به سمت تولید برود، تا روزی که دولت این موضوعات را عملیاتی نکند نوسانات قیمت‌ها روزانه افزایش پیدا می کند و بی‌ثباتی در بازار اقتصادی شکل می‌گیرد، سوداگران از این فرصت به خوبی استفاده می کنند و باعث افزایش قیمت‌های حبابی در ارز و سکه خواهند شد. میزان حباب سکه حدود ۷۰۰ هزار تومان به نظر مي‌رسد. با توجه به میزان ارزش نقدینگی کشور و اینکه قیمت دلار هفت تا هشت هزار تومان است، قیمت سکه نباید بیش از دو میلیون و ۵۰۰ هزار تومان باشد؛ بنابراین حدود ۷۰۰ هزار تومان حباب در سکه وجود دارد، سوداگران در این مدت کوتاه باعث افزایش قیمت و ایجاد حباب شده اند. در شرایطی روند کاهش قیمت‌ها شکل می‌گیرد که اعتماد به بازار بازگردد، حرف‌های دولت در عمل دیده شود و متقاضیان بدون آنکه در صف‌های طولانی به‌مانند به ارز مورد نیاز خود دست پیدا کنند. در این شرایط قیمت‌ها کاهش می‌یابد، اگر اقدامات دولت به نتیجه نرسد، متاسفانه همچنان شاهد افزایش قیمت هاخواهیم بود.
دليل اصلي عطش مستدام خريد سكه
كاظم دوست حسيني، كارشناس حوزه بانك در خصوص افزايش ناگهاني قيمت سكه به «قانون» مي‌گويد: دليل افزايش بيش از اندازه قيمت سكه و ارز جو عمومي بود، اينكه ديگر كسي تمايل به نگهداري ريال ندارد. مواردي براي جايگزيني ريال وجود دارد كه بخشي از آن مربوط به مسكن بود اما خيلي‌ها توقع داشتند خريد و فروش افزايش پيدا كند، منتها به دليل اينكه قيمت مسكن تابع عرضه و تقاضاست، اكنون براي مصرف كنندگان اصلي تقاضا و قدرت خريدي وجود ندارد و اين تقاضا فقط براي سرمايه گذاران وجود دارد. بنابراين در مقطعي مردم(سرمايه‌داران) به سمت بازار مسكن رفتند و به دليل اينكه متوجه شدند تقاضايي در اين بازار وجود ندارد، سرمايه‌ها كمتر به سمت مسكن رفت. بازار ارز نيز به دليل قانون قاچاق و محدوديت در فروش در اولويت قرار نگرفت. به اين ترتيب تقاضا در بازار ارز نيز كاهش پيدا كرد و به سمت بازار سكه رفت. در حوزه سپرده‌هاي بانكي اين نگراني وجود دارد كه حتي اگر 20 درصد سود دريافت شود، با تورم 30 تا 40 درصدي در آينده بخشي از سرمايه شان از دست مي‌رود.
سكه، بهترين آلترناتيو
اين كارشناس در ادامه خاطرنشان مي‌كند: اكنون بهترين آلترناتيو براي سرمايه‌داران سكه است. اين درحالي است كه سكه با مقدار گرم طلايي كه در آن به كار رفته است، زماني كه ارزش دلاري آن محاسبه مي‌شود، بيش از ارزش واقعي آن است. اين نشان مي‌دهد كه كشش تقاضاي سكه آن‌قدر بالاست كه حتي از ارزش دلاري نيز فراتر رفته است. به همين خاطر امكان فروش براي خريدار وجود دارد. زماني كه پيش بيني مي‌شود كه سكه افزايش قيمت بيشتري دارد، براي مردم جذاب‌تر است و بيشتر به سمت آن مي‌روند. متاسفانه پيش فروش سكه توسط بانك مركزي نيز هيچ كمكي به تعديل قيمت سكه نمي‌كند به دليل اينكه حجم نقدينگي و سرمايه‌اي كه در كشور وجود دارد، بسيار بالاست و دولت توان مديريت و كنترل آن را ندارد. بنابراين پيش فروش جوابگو نخواهد بود. قيمت واقعي سكه بايد پايينتر از ميزان فعلي باشد. شك نكنيد هر جا كه جهش قيمت وجود دارد، قيمت‌ها غيرواقعي هستند. هيچ فاكتور اقتصادي تغيير نكرده است كه سكه به اين ميزان افزايش داشته باشد، با اين حال قيمت‌ها غيرواقعي است.
آپشني كه سيستم بانكي ناديده گرفت
دوست حسيني در پاسخ به اين پرسش كه دولت در اين وضعيت براي بهبود شرايط بازار چه اقداماتي بايد انجام دهد، مي‌گويد: سيستم بانكي و بانك مركزي بايد در كنار پيش فروش سكه در آپشن‌هاي فروش نيز دقت مي‌كردند. به‌گونه‌اي كه بايد اختيار فروش در قرارداد پيش‌فروش سكه لحاظ مي‌شد. يعني اگر بانك مركزي پيش فروش سكه را اعلام مي‌كند، اختيار فروش را برعهده خريدار مي‌گذاشت تا بتواند به قيمت روز يا حداقل 20 درصد پايينتر تحويل بگيرد. فكر مي‌كنم اين موضوع مي‌توانست جلوي تلاطم و هجمه‌اي را كه اكنون در بازار وجود دارد، بگيرد. بايد اين آپشن در پيش‌فروش سكه‌ها ديده مي‌شد اما متاسفانه اين اتفاق نيفتاد.
اما بايد درآينده اين آپشن‌ها در بازار ارز و سكه و سيستم بانكي تعريف و اعمال شود. حساب سپرده سكه نيز مي‌تواند به متعادل كردن بازار سكه كمك كند. منتها اكنون جو عمومي به شكلي است كه مردم اعتماد خود را از دست داده‌اند و رنگ زرد طلاي واقعي و سكه را به اوراق سپرده ترجيح مي‌دهند اما اگر دوسال پيش يعني آن زماني كه اين مقدار عطش براي خريد سكه وجود نداشت، اين اتفاق مي افتاد و گواهي سپرده توسط بانك‌ها ارائه مي‌شد و سيستم بانكي بهتر مي‌توانست وضعيت را كنترل كند، اين تلاطم و عطش در بازار به وجود نمي‌آمد. البته در گذشته اين پيشنهاد داده شد اما مورد استقبال عموم قرار نگرفت.