سارا گلچین- در چند وقت اخیر پروندههای فساد دولت قبل برزیل باعث شد رئیسجمهور پیشین استیضاح شود. برزیل دیگر قربانی بیدفاع در برابر فساد نخواهد بود.
در واقع حرکت برزیلیها در مسیر مبارزه با فساد میتواند نمونهای برای تغییر الگو در اقتصادهای نوظهور و توسعهیافته باشد. بیشتر کشورهای امریکای لاتین آرزو دارند چیزی مشابه «لاوا جاتو» در آنجا راه و رسم انجام کسبوکار را تغییر دهد.چند ماه پیش، خبرنگاری به نام چارلی رز، یکی از آگاهترین خبرنگاران جهان، در یک گردهمایی اجتماعی در نیویورک با یک گروه برزیلی همراه شد تا پاسخ این پرسش را پیدا کند: برزیل چه زمانی دوباره به مسیر رشد بازمیگردد؟
اکنون در برزیل در حوزههای آکادمیک و کسبوکاری، «نوظهور بودن» مفهومی است که با وضعیت فعلی زیر سوال رفته است. از چند جهت میشود افول برزیل را سنجید. این کشور در طول ۳سال بدترین عملکرد را میان کشورهای عضو گروه ۲۰ داشت. پوپولیسم اقتصادی در برزیل منجر به فاجعهای شده که کشورهای دیگر تمایل دارند فاصلهشان را با این کشور حفظ کنند. برزیل هنوز نتوانسته به آنجایی برسد که بتواند آرزوی خود برای تامین امنیت را عملی کند. این کشور با ثبت ۵۰ هزار مرگ و میر در سال آمار بسیار بدی در زمینه قربانیان قتل دارد؛ تلفاتی که در مقایسه با درگیریهای طولانیمدت در سراسر جهان بیشتر از سایر کشورهاست. روشن است که برنامهها برای همکاری فنی با کشورهای امریکای لاتین و افریقا به برزیل اجازه میدهد نفوذ خود را گسترش دهد اما نفوذ اقتصادی این کشور باعث شده کشورهای دیگر همچنان گرایش به تقویت همکاری با این کشور داشته باشند نه موفقیت سیاستهای عمومی.
در ماههای اخیر، بسیاری ادعا کردهاند که برزیل سختترین روزهایش را پشت سر گذاشته است. در زمینه اقتصاد کلان این کشور دیگر رو به افول نیست، شاخص تورم در آن شکسته شده، شرکتهای دولتی مانند شرکت نفتی «پتروبراس» اکنون مدیریت خوبی دارند و اصلاحات ساختاری مشخصی در این کشور در حال انجام است. سیاست پولی درست و حکومتداری بهبودیافته نقش مهمی در بازیابی اعتبار برزیل در سطح جهانی داشت؛ اعتباری که به دنبال روی کار آمدن میشل تامر به جای دیلما روسف، رئیسجمهور پیشین و استیضاح شده این کشور بهدست آمد. به همین ترتیب، دولت فعلی برزیل سیاست خارجی دارد که جهان را از طریق تقسیمبندی به شمال-جنوب نمیبیند و این یعنی پیگیری همکاری دیپلماتیک درحالحاضر با کشورهای گوناگون انجام میشود. اما این کمترین چیزی است که میتوان انتظار داشت. حکومتداری خوب و دیپلماسی عملگرا، پیش شرط است، نه ویژگیهای متمایز شایسته از کسانی که میخواهند رشد کنند.
به نظر میرسد عملکرد نامناسب اقتصادی، فساد نظاممند و ریشهکنی با سیاست حزب، باعث تلخ شدن شیرینی موفقیتها میشود. از این چشمانداز، برزیل چیز زیادی ندارد که بتواند به آن افتخار کند و از اساس بیشتر از مفتخر بودن باید شرمنده باشد. به همین ترتیب اینگونه بهنظر میآید که برزیلیها در روابط بینالملل دیگر در زمینه «قدرت نرم» حرف چندانی برایشان باقی نمانده است. جوزف نای، دانشمند علوم سیاسی دانشگاه هاروارد که اصطلاح «قدرت نرم» را بهکار برد در توضیح آن میگوید: قدرت نرم، توانایی یک کشور برای تاثیرگذاری بر دیگر کشورها بدون استفاده از نیروی نظامی یا اجبار است.
از نظر آقای نای، قدرت نرم با تکیه بر فرهنگ میتواند بهدست آید. همچنین این دانشمند معتقد است ارزشها، اصول و رفتارهایی که یک کشور با استفاده از آنها به دنبال حل معضلهای بینالمللی و داخلی است به تقویت قدرت نرم آن کشور کمک میکند. این در حالی است که با نگاه کردن به شرایط فعلی برزیل میتوان دریافت این کشور اکنون با فساد دست به گریبان است. پروندههای فساد که از دولت قبل بوده و رئیسجمهور پیشین بهدلیل وجود آنها استیضاح شد و در دولت فعلی نیز صدای اعتراض مردم را بالا برده است، حالا مشکل بزرگی بر سر راه اقتصاد برزیل است.
اما دانی رودریک، اقتصاددان هاروارد ادعا کرد بازیگران اقتصادی و افکار عمومی بینالمللی اعتقاد دارند برزیل روی سطحی ناهموار حرکت میکند. او معتقد است دادستانها و قضات در این کشور مبارزه با فساد را در چارچوب قانون و اقدامات فراحزبی انجام میدهند و برخورد خوب دستگاه قضا در این کشور باعث میشود سایر دستگاهها خود را با قانون هماهنگتر کنند و در میانمدت برای کسانی که در این کشور سرمایهها دارند مفید است. اگر همین وضعیت ادامه پیدا کند برزیل دیگر قربانی بیدفاع در برابر فساد نخواهد بود. در واقع حرکت برزیلیها در مسیر مبارزه با فساد میتواند نمونهای برای تغییر الگو در اقتصادهای نوظهور و توسعهیافته باشد. بیشتر کشورهای امریکای لاتین آرزو دارند که چیزی مشابه «لاوا جاتو» در آنجا راه و رسم انجام کسبوکار را تغییر دهد.
عملیات لاوا جاتو که به معنی عملیات کارواش است، یک تحقیق درحال انجام جنایی است که از سوی پلیس برزیل، شاخه کوریتیبا و دستگاه قضایی این کشور به مدیریت قاضی سرجیو مورو از ۱۷ مارس ۲۰۱۴ (۲۶ اسفند ۹۲) آغاز شده و همچنان ادامه دارد. این کار در ابتدا یک بازرسی درباره پولشویی بود که بهتدریج گستردهتر شده و به سمت اتهامات مربوط به فساد در شرکت نفتی دولتی پتروبراس رفت؛ جایی که گفته شد مدیران این شرکت برای واگذار کردن قراردادها به شرکتهای ساختمانی، پولهای کلانی بهعنوان رشوه گرفتهاند. هرچند لاوا جاتو هم ایرادهایی دارد که ناشی از گسترده بودن کار و چند وجهی بودن آن است اما آسیب آن در مقایسه با سودی که برای اقتصاد برزیل دارد، قابل قیاس نیست.
نتیجه تحقیقات لاوا جاتو اگرچه ممکن است پاسخ پرسش چارلی رز درباره زمان بازگشت برزیل به ریل اصلی رشد را بهطور دقیق ندهد اما بههرحال باعث میشود فساد در این کشور کمتر شود. برزیل نهتنها نیازمند مدیریت فسادهای غیرنظاممند است بلکه به یک راهبرد محکم برای رقابت در دنیای آشفته امروز نیاز دارد. در این راه در برزیل مقاومتهایی نشان داده میشود اما بسیاری از موسسههای برزیلی که مورد حمایت مردم نیز هستند نشان دادهاند که راه خود را برای مبارزه با فساد انتخاب کردهاند و در این راه ثابتقدم هستند. این موضوع بیتردید الهامبخش است و درنهایت به سایر کشورها نیز کمک میکند که در این راه گام بگذارند. در واقع اعتراضهای مردمی و پافشاری مردم برای تغییر اوضاع در این کشور باعث شده تلاشهای مقامات قضایی این کشور برای مبارزه با فساد بیشتر شده و به چشم سایر کشورها بیاید.
منبع- financialtimes
