آرمان- آیمو یک سازمان بین‌المللی تخصصی ملل متحد و مختص مسائل دریانوردی است و جایگاه بالایی در روابط دیپلماتیک دارد. عضویت در آیمو تابعی از شرایط سیاسی منطقه‌ای و بین‌المللی است، بدین معنا که برای عضویت در شورا اگرچه صلاحیت فنی و تخصصی و میزان مشارکت کشور در مباحث آیمو اهمیت دارد، اما به‌تنهایی کافی نیست، بلکه باید وزن دیپلماتیک و شرایط سیاسی حاکم بر روابط بین‌الملل مورد توجه قرار گیرد.
از میان ۱۷۲کشور عضو آیمو ایران به لحاظ فنی و تخصصی جزو ۳۰ کشور برتر است. اکنون عضویت در شورای آیمو خواسته ایران است، اما در صورت عدم اکتساب رأی کافی، کاندیداتوری به‌تنهایی امتیازاتی از جمله اتخاذ موضع فعالانه و نه منفعلانه، در اختیار داشتن تریبون، افزایش تحرک دیپلماتیک، و معرفی دستاوردها و توانمندی‌های دریایی کشور را به همراه دارد. تصمیم‌گیری نهایی برای نامزدی ایران برای عضویت در شورای آیمو تا پایان مردادماه جاری صورت می‌گیرد.
اهمیت آیمو در جامعه بین‌الملل
طرح تاسیس سازمان بین‌المللی دریانوردی یا آیمو (International Maritime Organization یا IMO) در سال ۱۹۴۸ در کنفرانسی که در ژنو برگزار شده بود، به تصویب رسید. تاسیس این سازمان ۱۰ سال بعد اجرایی گردید و از سال ۱۹۵۸ شروع به کار در جامعه بین‌المللی نمود. سازمان مذکور سابقا سازمان مشورتی دریایی بین‌الدول خوانده می‌شد اما از سال ۱۹۸۲ به سازمان بین‌المللی دریانوردی تغییر نام داد. هدف سازمان بین‌المللی دریانوردی، تسهیل همکاری و مبادله اطلاعات میان کشورهای عضو در زمینه موضوعات فنی مربوط به کشتیرانی و به وجود آوردن عالی‌ترین معیارهای ایمنی دریایی است. سازمان مذکور نقطه عطفی در جامعه بین‌المللی به شمار می‌آید، چرا که این نخستین بار است که یک رکن بین‌المللی صرفا اختصاص به مسائل دریایی دارد. این سازمان هم اکنون با ۱۷۱ عضو و سه عضو وابسته یکی از موسسات تخصصی وابسته به سازمان ملل متحد است و مقر آن در شهر لندن انگلستان می‌باشد. آیمو به‌طور کلی صلاحیت دارد در‌مورد کلیه مسائل اداری و حقوقی مربوط به دریانوردی، اقدامات و تصمیمات لازم را انجام دهد و تاکنون پس از ۵۳ سال فعالیت مستمر توانسته است ۵۰ کنوانسیون و پروتکل و بیش از‌هزار کد و توصیه‌نامه در رابطه با ایمنی و امنیت دریانوردی، جلوگیری از آلودگی آب‌ها و موضوعات مرتبط دیگر را به تصویب برساند. مهم‌ترین هدف آیمو ایمنی، امنیت و کشتیرانی کارآمد در اقیانوس‌های عاری از آلودگی است. شورای آیمو متشکل از چهل عضو است که برای مدت دو سال از میان اعضای آیمو و توسط مجمع انتخاب می‌شوند و انتخاب مجدد آنها برای دوره‌های بعد بلامانع است. شورا به‌عنوان یکی از ارکان مهم آیمو عمدتا بر کار دبیرخانه نظارت داشته و امور اداری و مالی و نیز سیاست‌های کلان سازمان را مورد بحث و تصمیم‌گیری قرار می‌دهد. عضویت در این شورا امتیاز بزرگی برای کشورهای عضو به‌ویژه آنهایی که منافع زیادی در حوزه دریایی و کشتیرانی دارند، محسوب می‌شود.
توسعه کشتیرانی ایران پس از برجام
پس از برجام و از سرگیری روابط مناسب بین‌المللی، کشتی‌های مختلف از کشورهای جهان در بنادر مهم کشور فعالیت خود را آغاز کردند. آغاز فعالیت 17 خط کشتیرانی بین‌المللی در بنادر مختلف ایران و توسعه و افزایش سرمایه‌گذاری در بنادر مختلف ایران از جمله بندر شهید رجایی در پسا برجام از جمله این تاثیرهای مثبت است. همچنین در بندر چابهار 150میلیارد دلار سرمایه‌گذاری صورت گرفته است که چشم‌اندازی مهم برای توسعه بنادر در کشور محسوب می‌شود. هم اکنون سهم جابه‌جایی کالاهای کانتینری در بنادر کشور رو به افزایش است و در این ارتباط موضوع ترمینال‌های تخلیه کانتینری در بنادر ایجاد شده است. همچنین طرح توسعه بندر بوشهر و جزیره نگین با مشارکت بخش خصوصی در دست اجراست. با بهره‌برداری از اسکله کانتینری جزیره نگین که اکنون در حدود 25درصد آن اجرا شده است، میزان تخلیه و بارگیری کالاهای کانتینری در بندر بوشهر به دو برابر افزایش می‌یابد. همچنین با بهره‌برداری از اسکله‌های جزیره نگین، امکان پهلوگیری کشتی‌های 50هزار تنی در بندر بوشهر فراهم می‌شود. اکنون کانال بندر بوشهر برای پهلوگیری کشتی‌هایی با ظرفیت 30هزار تن مناسب است که با افتتاح و تکمیل اسکله‌های جزیره نگین عمق کانال تا 14 متر افزایش می‌یابد و امکان پهلوگیری کشتی‌های 50هزار تنی فراهم می‌شود.
میزان سرمایه‌گذاری در جزیره نگین بیش از هفت‌هزار‌میلیارد ریال است و طرح‌های آن در سه بخش اجرا می‌شود که پایانه‌های مواد فله، کانتینری و چند منظوره است. فاز نخست طرح توسعه بندر بوشهر در جزیره نگین برای افق پنج‌ساله طراحی شده است و احداث دو پست اسکله کانتینری به طول 600 متر و 30 هکتار پسکرانه، یک پست اسکله چندمنظوره به طول 300 متر و 16 هکتار پسکرانه و یک پست اسکله نفتی به طول 220 متر و پنج هکتار پسکرانه پیش‌بینی شده است. مرحله دوم طرح توسعه نگین برای افق 15ساله طراحی شده است و مابقی طرح‌ها در بخش کانتینری، نفتی، اسکله‌های چند منظوره، صنعتی و غیره در مرحله دو این طرح احداث می‌شود. برند کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران با نام IRISL که پیش از این از لیست رده‌بندی موسسه تحقیقات دریایی آلفالاینر خارج شده بود، در سال 1394 برای بار دیگر توانست در این لیست و در جایگاه بیست و سوم دنیا قرار گیرد. موسسه خوش‌نام و معتبر آلفالاینر در آخرین رده‌بندی برترین شرکت‌های کشتیرانی دنیا، برند IRISL را جایگزین نام HDS Lines قرار داد. در زمان اعمال تحریم‌ها علیه ایران، شرکت حافظ دریا (HDS) که در حقیقت یکی از شرکت‌های تابعه کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران محسوب می‌شود، در جایگاه 23 این رده‌بندی قرار داشت، اما این نام پس از لغو تحریم‌ها علیه ایران جای خود را در یکی از معتبرترین جداول رده‌بندی دنیا به نام IRISL Group داد.
جایگاه ایران در شورای آیمو
اجلاس شورای آیمو به‌عنوان بالاترین مرجع این سازمان جهانی پس از مجمع، دو بار در سال با حضور نمایندگان دولت‌های عضو سازمان برگزار می‌شود تا کلیه مسائل اداری، اجرایی، گزارش‌های مالی و مسائل فنی و کنوانسیون‌های تخصصی را بررسی کند. ایمنی آبراه‌های بین‌المللی و موضوع تهدیدات ناشی از دزدی دریایی نیز در اجلاس شورای آیمو مطرح می‌شود که اخیرا نمایندگان کشورمان مواضع جمهوری اسلامی ایران را درباره مباحث مطروحه، برای کشورهای عضو و مسئولان آیمو تشریح کرد‌ه‌اند. این سازمان جزو نخستین نهادهای تخصصی سازمان ملل متحد است که در سال‌های پس از پایان جنگ جهانی دوم تشکیل شد و ایران هم ازسال ۱۹۵۸ میلادی به عضویت آن درآمد و در واقع از جمله اعضای بنیانگذار آیمو به شمار می رود. با توجه به اینکه صنعت کشتیرانی و دریانوردی از جمله صنایع بین‌المللی است، یک کشور به‌تنهایی نمی‌تواند در این عرصه موفق شود، بنابراین توسعه همکاری‌های بین‌المللی در این زمینه و عضویت در مجامع جهانی و سازمان‌های تخصصی مرتبط با آن بسیار اهمیت دارد.
جمهوری اسلامی ایران با توجه به قدمت حضور خود در آیمو و همچنین جهشی که در توسعه ناوگان دریایی کشورمان پس از پیروزی انقلاب و به‌ویژه پایان جنگ تحمیلی داشته، جایگاه ویژه‌ای در این سازمان دارد. ایران در حال حاضر از نظر مالکیت تناژ و ناوگان دریایی در سطح جهان در رده ۱۹ قراردارد که رتبه بسیار خوبی است. آنچه طی ۱۰ سال گذشته باعث ارتقای وجهه و جایگاه ایران در سازمان آیمو شده، توسعه و مدرن‌سازی ناوگان دریایی کشور و حضور فعال در این سازمان بین‌المللی و عضویت در اکثر کنوانسیون‌های تخصصی آن است. این موضوع جایگاه ایران را هم از نظر سخت‌افزاری و نرم‌افزاری و هم از بعد معنوی در آیمو ارتقا بخشیده و ایران هم اکنون در ۱۶ نهاد سازمان بین‌المللی دریانوردی از مجمع و شورا گرفته تا کمیته‌های فنی اصلی و فرعی حضور فعال دارد. مسئولان دبیرخانه آیمو و اکثر کشورهای عضو معترفند که ایران یک کشور پیشرو در زمینه دریانوردی است و در این عرصه حرف‌های زیادی برای گفتن دارد. در اجلاس اخیر شورای آیمو، ایران به پیشنهاد شخص دبیرکل و با تایید شورا به عضویت کارگروه راهبردی کاهش الزامات اداری اجرای کنوانسیون‌های بین‌المللی این سازمان درآمد که همین موضوع نشانگر اهمیت جایگاه کشورمان در این نهاد بین‌المللی است.