خودروهای آمریکایی را در ایران ببینیم یا نه ؟

چندی پیش آگهی های فروش خودروهای آمریکایی در نشریات جنجال ساز شد و سر و صدای زیادی به پا کرد. واردات این خودروها از آن جهت عجیب به نظر می رسید که جنرال موتورز آمریکایی به دلیل تحریم ها خیلی وقت بود که در ایران فعالیت نداشت و حتی کارخانه هایی که سهامشان را خریده بود دیگر اجازه فعالیت در ایران را نداشتند. شرکت ائل خودرو ارس شرکتی است که قرار است آمریکایی‌ها را به ایران بیاورد. در یکی از این تبلیغات در کنار تصویر یک خودروی شورلت نوشته شده "بازگشت یک افسانه پس از ۳۴ سال؛ همراه با شما در کارناوال انتخابات ۹۲"!؟

آغاز ماجرا

اما برای اولین بار زمزمه حضور آمریکایی‌ها در ایران به اوایل سال جاری و به اردیبشهت ماه باز می گردد. در آن زمان مدیرکل ثبت سفارش وزارت «صنعت، معدن و تجارت»، از بلامانع بودن واردات این خودروها در صورت اخذ شرایط لازم از سوی نمایندگی مربوطه، خبر داده بود.به گفته ساسان خدایی، هر خودرو خارجی برای ورود به ایران باید چهار مجوز جداگانه را کسب کند و اینکه آمریکایی باشد یا متعلق به کشوري دیگر، تاثیری در صدور مجوز واردات آن ندارد. او تاکید می‌کند که هر خودرو وارداتی باید مجوز محیط زیست، استاندارد و مصرف سوخت را داشته باشد و علاوه‌بر اینها نمایندگی خدمات پس از فروش را نیز در کشور به ثبت برساند.در آن زمان خیلی از مسوولان مربوطه از جمله مسعود موحدی قائم مقام وزیر صنعت در مورد آغاز واردات خودروهای آمریکایی به ایران ابراز بی‌اطلاعی کرده بودند. آنها بر این نکته تاکید دارند که واردات خودروهای با حجم موتور بالای ۲۵۰۰ سی سی ممنوع است و فرقی نمی‌کند آمریکایی باشد یا غیر آمریکایی.

با گذشت چندین ماه از این موضوع و واردات آمریکایی ها، قائم مقام وزیر صنعت، معدن و تجارت همچنان درباره آغاز واردات خودروهای آمریکایی به ایران ابراز بی اطلاعی می کند.مسعود موحدی با اشاره به این‌که گزارشی درباره واردات خودروهای آمریکایی به ایران نشنیده‌ است گفت: واردات کلیه خودروهای با حجم موتور بالای ۲۵۰۰ سی.سی چه آمریکایی و چه غیر آمریکایی ممنوع است.

وی افزود: برای ما مبداء واردات خودرو اهمیتی ندارد و مهم حجم موتور خودرو است که طبق سیاست‌های سال قبل واردات خودروهای با حجم موتور بالای ۲۵۰۰ سی.سی ممنوع است. دبیر انجمن خودروسازان ایران نیز با اظهار بی اطلاعی درباره ورود این خودروها به ایران می‌گوید: به هر حال درست است که آمریکایی‌ها از هرگونه همکاری دو جانبه در زمینه کالاهایی که در کارخانجات تولیدی در ایران کاربرد دارند خودداری می‌کنند اما به نظر من مشکلی با فروش خودروهای آماده به ایران ندارند زیرا این امر سودآوری زیادی برای آن‌ها خواهد داشت.در این شرایط یک واردکننده خودرو در کشور نیز می‌گوید: طبق قانون خودروهای آمریکایی جز در مناطق آزاد امکان تردد در دیگر نقاط کشور و دریافت پلاک ایران را ندارند بنابراین عرضه آنها در تهران غیر ممکن به نظر می‌رسد.وی خاطرنشان می‌کند: البته هر واردکننده‌ای می‌تواند خودروهای آمریکایی را از کشورهای همسایه جمع‌آوری کرده و وارد مناطق آزاد کند.

واردکنندگان چه می گویند

مجید جاودانی‌تبریزی، واردکننده این خودرو در گفت‌و‌گو با «تجارت فردا» فرآیند ورود این خودرو به کشور را شرح می دهد و توضیح می‌دهد که چگونه بزرگ‌ترین خودروساز آمریکا موفق شده نظر مقامات آمریکایی را برای تاسیس دفتر نمایندگی خود در ایران جلب کند. به گفته وی که نماینده شرکت فیدال فرانسه در پروژه‌های کلان اقتصادی در ایران و جمهوری آذربایجان است و با دنتونز ایالات متحده نیز همکاری می کند، شرکت دنتونز یکی از ۱۰ شرکت برتر حقوقی دنیاست که ۲۷۰۰ وکیل در ۵۲ کشور دنیا دارد.این موسسه حقوقی در واقع شریک استراتژیک فیدال در ایالات متحده است. نکته مهمی که در رابطه با این شرکت وجود دارد این است که در واشنگتن دفتری را ایجاد کرده تا به طور اختصاصی از طریق وکلای زبده‌ای روی تحریم‌ها کار کند و تخصص‌شان کار کردن روی تحریم‌هاست. این افراد نفوذ بالایی در کنگره و کاخ سفید دارند و لابی‌گرانی بسیار موفق هستند. وی می گوید: "بعضاً ما سناتور ایالات متحده را داریم که در همین دفتر دنتونز واشنگتن کار می‌کند. وکلای این دفتر غیر از امور حقوقی این توان را دارند که با ادارات فدرال، کنگره و کاخ سفید لابی کنند و با استفاده از ظرفیت‌هایی که در قوانین و مقررات بین‌المللی موجود است، بتوانند یک موردی را از تحریم مستنثی کنند، برایش یک تبصره به وجود بیاورند و کمک کنند که برای آنچه شامل تحریم می‌شود، ظرفیت حقوقی ایجاد کنند.

اخیراً هم این دفتر کار بزرگی در بخش آی‌تی انجام داد و واردات تجهیزاتی را که استفاده خانگی دارند تحت تبصره‌ای از تحریم خارج کرد. OFAC، یکی از اداره‌های وزارت خزانه‌داری آمریکاست که بحث تحریم‌ها را کنترل می‌کند. مثلاً اگر قرار باشد از ایالات متحده دارو وارد کنیم، آن شرکت داروسازی نمی‌تواند برای ما فاکتور صادر کند، پول بگیرد و دارو ارسال کند بلکه در ابتدا باید برای گرفتن مجوز OFAC اقدام کنیم. مجوز که صادر شود گمرکات ایالات متحده آن کالا را به مقصد ایران ترخیص خواهند کرد و بانک‌های آمریکا وجه مربوط به آن معامله را می‌پذیرند. "

وی در پاسخ به این سوال که فرآیند این ورود اولین خودرو جنرال‌موتورز پس از ۳۴ سال به ایران به چه نحوی بوده است؟ اینگونه پاسخ می دهد:

در ادبیات تجارت ایران گفته می‌شود واردات خودرو آمریکایی به ایران هیچ‌گاه ممنوع نبوده اما آمریکایی‌ها اجازه این واردات را به ایران نمی‌داده‌اند. هنر این بوده که عده‌ای موفق شده‌اند در اوج تحریم‌ها کنگره و کاخ سفید را مجاب کنند تا شرکت جنرال‌موتورز به ایران نمایندگی رسمی اعطا کند و از این پس خودرو به طور مستقیم از آمریکا به طور رسمی وارد ایران شود.در حقیقت زمینه حضور محصولات آمریکایی با ورود خودرو مساعد خواهد شد. می‌دانید در این برجی که دفتر ما در آن قرار گرفته شرکت‌های معظم داخلی و خارجی دفتر دارند. اگر همین الان سری به پارکینگ بزنید می‌بینید برندهای گرانی از شرکت‌های خودروسازی همچون بنز و ب‌ام‌و، لکسوس و مازراتی در آنجا وجود دارد. از روزی که ما شرکت ائل خودرو را به عنوان نمایندگی جنرال‌موتورز تاسیس کرده‌ایم و دفترش را در اینجا به راه انداخته‌ایم بسیاری از مدیران عامل و اعضای هیات‌مدیره این شرکت‌ها به ما مراجعه می‌کنند و می‌گویند می‌خواهیم خودرو خودمان را بفروشیم و خودرو جنرال‌موتورز خریداری کنیم. همین امروز اگر اقدام به ثبت‌نام کنیم شاید بالای هزار نفر نام‌نویسی کنند. منظور این است که از لحاظ بازار هیچ مشکلی برای فروش وجود ندارد. دولت ایران هم هیچ‌گاه مشکلی با ورود خودروهای آمریکایی به ایران نداشته است. 

یعنی بر اساس قانون تنها ورود کالاهایی که مبداء آن اسرائیل باشد، منع شده است. اما در رابطه با آمریکا یا هر کشور دیگر، ما چنین مساله‌ای را نداریم. اما همان طور که شما گفتید، بحث اصلی چگونگی قانع شدن طرف آمریکایی بود. سوال اینجاست آمریکا که سال‌ها اجازه واردات خودروهای آمریکایی را به ایران نمی‌داد چطور حاضر شده در ایران نمایندگی بزرگ‌ترین خودرو‌ساز خود را تاسیس کند. تقریباً سه سال پیش جلسه‌ای داشتم با رئیس پیمان توسعه تجارت سیاتل آمریکا، شرکت‌های بزرگ آمریکایی مثل بوئینگ، مایکروسافت،‌ استارباکس، پاکار عضو این پیمان هستند. صحبتی با آقای بیل استنفورد (رئیس وقت) داشتم و ایشان به من گفتند مدیر توسعه بازار و کسب و کار مایکروسافت گفته بازار خاورمیانه را آنالیز کرده‌ایم و به این نتیجه رسیده‌ایم که کل کشورهای حاشیه خلیج فارس، نمی‌تواند برای ما جایگزینی برای بازار ایران باشد. بازار ایران یک بازار مطلوب است. نقض تحریم در آمریکا تنها جرمی است که به موجب قانون هیچ کیفری برایش تعریف نشده است. یعنی اینکه مجری قانون کاملاً دستش باز است. یک جایی ممکن است یک نفر را به خاطر فرستادن یک پیچ هواپیما به ایران راهی زندان کند یک جایی هم ممکن است برای صادرات جنرال‌موتورز به ایران مجوز صادر کند. این نشان می‌دهد یک تفکر اقتصادی پشت تحریم‌هاست. آمریکا رقبایش را به بهانه تحریم از ایران بیرون می‌فرستد تا شرایط را آماده کند، خودش به ایران برگردد! شورولت کامارو در حالی از گمرک میامی به مقصد ایران بارگیری شد که پژو- سیتروئن به دلیل سهامدار شدن جنرال‌موتورز از ایران بیرون رفت. این اتفاق مهم و معناداری است. 

لازم به ذکر است که اولین خودروی به صورت نمادین وارد یک کشور می‌شود، متعلق به مسوولان عالی‌رتبه آن کشور است. شخص نیست که راننده کدام مسئول بلندپایه سوییچ یک دستگاه «شورولت کامارو» زرد‌رنگ را مستقیماً از میامی آمریکا به فرودگاه بین‌المللی امام خمینی(ره) فرستاده شده را تحویل گرفته و استارت آن را زده است. واردکننده این خودرو نیز از ارائه جزئیات خودداری کرده است و به تجارت فردا می گوید: اجازه بدهید که فعلاً در رابطه با این موضوع صحبتی نکنم! اما باید این را به اطلاع‌تان برسانم که خودروهایی که به ایران وارد می‌شود، مستقیم از کارخانه جنرال‌موتورز آمریکا به کشورمان می‌آیند. می‌دانید که این شرکت در نقاط مختلف دنیا خطوط تولید دارد، اما قرار است ما برای مشتریان ایرانی خودرویی را وارد کنیم که سازنده آن شرکت مادر در خود آمریکاست.

در سایت رسمی ائل خودروی ارس در معرفی این شرکت عنوان شده: "شرکت ائل خودرو اولین واردکننده خودروهای دارای برند آمریکایی به طور مستقیم و از مبدا آمریکا و خودروهای تولید شده در ایالات متحده با سایر برندها به ایران است".جنرال موتورز بزرگترین خودروساز آمریکایی است که بیش از یکصد سال از آغاز به کار آن می‌گذرد. این شرکت در ۳۷ کشور جهان دارای کارخانجات تولید خودروهای سبک و سنگین است که تحت برندهای شورولت، بیوک، جی‌ام‌سی، کادیلاک، اپل، هالدن، سوزوکی، ایسوزو و واکسهال تولید و عرضه می‌شوند.

واردات آمریکایی ها غیرقانونی شد

شرکتی که مدعی واردات و فروش خودرو‌های آمریکایی جنرال موتورز در ایران شده برای پیگیری‌های قانونی از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت به سازمان تعزیرات و همین طور سازمان حمایت مصرف کنندگان و تولیدکنندگان معرفی شد.

حسن رادمرد، معاون توسعه بازرگانی داخلی وزارت صنعت، معدن و تجارت در گفت‌وگو با ایسنا درباره شرکتی که مدعی اخذ نمایندگی فروش خودرو‌های آمریکایی در ایران شده‌ است با بیان مطلب بالا و این ‌که فعالیت‌های این شرکت غیرقانونی است، بیان کرد: ما هیچ نمایندگی به این شرکت نداده‌ایم و اگر مسوولان این شرکت مدعی چنین موضوعی شده‌اند باید آن را ثابت کنند.

وی ادامه داد: این شرکت به سازمان تعزیرات حکومتی معرفی شده و سازمان حمایت نیز در حال پیگیری این موضوع است.

رادمرد تاکید کرد: فردی که ادعای اخذ نمایندگی از شرکت‌ جنرال موتورز کرده‌ است را به‌هیچ وجه نمی‌شناسیم و حتما با وی برخورد می‌شود.به گفته او تبلیغات صورت گرفته در زمینه فروش خودروهای آمریکایی در ایران غیرقانونی بوده و مجوزی در این رابطه صادر نشده است. این شرکت مجوزی برای واردات خودروهای آمریکایی به ایران ندارد و تبلیغاتش غیرقانونی است.