سیستم بازنشستگی در کشورهای مختلف متفاوت است و به همین دلیل زندگی سالمندان در هر کشوری تفاوت زیادی با دیگر کشورها دارد. از این رو روزنامه گاردین مقاله‌ای در مورد برترین سیستم های بازنشستگی در دنیا تهیه و در آن برترین کشورهای دنیا را برای بازنشسته شدن معرفی کرده است.
در تهیه این مقاله سه فاکتور اصلی مدنظر قرار گرفته است: نخستین مسئله، وضعیت سلامت روانی سالمندان است بر مبنای سهم افراد بیش از 50 سالی که حس می کنند زندگی آنها در مقایسه با 35 تا 49 سالگی معنای متفاوت و بهتری پیدا کرده است؛ دومین مسئله مدنظر در این مطالعه نرخ فقر در دوره سالمندی بر مبنای سهم افراد بالای ۶۰ سال است که درآمدی کمتر از نصف متوسط دستمزد شاغلان دریافت می کنند.
سومین فاکتور هم روابط اجتماعی سالمندان است بر مبنای سهم افراد بالای ۵۰ سالی که اعلام می کنند خانواده یا دوستانی دارند که در مواقع سختی می‌توانند از حمایت های آنها برخوردار شوند. این فاکتور در تامین امنیت روانی در سالمندان از اهمیت زیادی برخوردار است زیرا زندگی را برای این قشر بهتر و آسان تر می‌کند. در این مطالعه هر سه شاخص برای کشورهای مختلف محاسبه می شود و برآیند این سه، معیاری را ایجاد می کند که وضعیت کشورها را برای زندگی سالمندان نشان می‌دهد. این رده‌بندی برمبنای اطلاعات سال ۲۰۱۵ میلادی تهیه شد و نشان داد کدام کشورها بهترین خدمات را به سالمندان ارائه می‌دهند.
استرالیا
طبق مطالعات انجام شده، استرالیا بهترین سیستم بازنشستگی دنیا را دارد. البته این جایگاه بعد از اجرای سیاست‌های اصلاحاتی در کشور استرالیا در سال های اخیر ایجاد شد. استرالیا با هدف جذب حداکثر افراد برای زندگی در این کشور، سیستم های حمایتی زیادی ایجاد کرد که حمایت از سالمندان هم بخشی از آن است.
در سال ۲۰۱۵ میلادی ارزش سیستم رفاهی در کشور استرالیا برابر با ۱۵۰ میلیارد دلار بود، ولی ضعف زیادی در خدمات رسانی در این سیستم وجود داشت که سبب شد دولت طرح اصلاحات سیستم تامین اجتماعی را در دستور کار خود قرار دهد. مطالعات نشان می دهد حمایت های زیاد دولت در قالب نظام بازنشستگی از سالمندان در این کشور سبب شده است تا افراد در این کشور عمری طولانی تر و تا سال های پایانی عمر خود سطح سلامت بالاتری داشته باشند. این سلامت هم می‌تواند بهتر بودن وضعیت جسمی و هم بهتر بودن شرایط روانی را شامل شود که برای داشتن یک زندگی سالم ضروری است.
آلمان
آلمان یکی از برترین سیستم های بازنشستگی را در دنیا دارد و افراد در تمام سال های کاری خود حق بیمه و هزینه های درمانی را پرداخت می کنند و حتی مبلغی از دستمزد آنها بابت بیمه های بیکاری هم کسر می شود. در سال گذشته 15/5 درصد از درآمد ماهانه افراد در کشور آلمان برای هزینه های بهداشتی، 3 درصد برای بیمه های اشتغال و پرستاری که برای افراد بدون فرزند این سهم به 1/95 درصد تقلیل پیدا می کند و 18/9 درصد برای بیمه های بازنشستگی پرداخت و این سهم ها بین کارمند و کارفرما تقسیم می شد و سهمی را کارفرما و بخشی را کارمند پرداخت می کردند.
درنتیجه افراد سالمندی که در این کشور زندگی و کار کرده اند از سال های اولیه کاری خود برای پیری و تامین نیازهای این دوره برنامه ریزی کرده اند و می توانند علاوه بر مستمری های ماهانه و بیمه های درمانی، در مورد نسخه های پزشکی و دارو و حتی عینک هم تحت پوشش بیمه های بازنشستگی در این کشور قرار بگیرند.
ژاپن
ژاپن یکی از پیرترین کشورهای آسیایی است و از هر چهار نفر ساکن این کشور، یک نفر بالای ۶۵ سال را دارد. انتظار می رود تا سال ۲۰۲۵ میلادی از هر سه نفر ساکن ژاپن یک نفر بالای ۶۵ سال داشته باشند. ژاپن رکورد بالاترین سن مرگ را دارد و این یکی از افتخارات دولت ژاپن است که با کمک حمایت های مالی و بهداشتی توانسته طول عمر مردم را افزایش دهد ولی این افزایش طول عمر هزینه هایی را هم برای دولت به همراه داشته است، زیرا برای دوره طولانی تری باید دستمزدهای بازنشستگی پرداخت شود.
نروژ
نروژ یکی از کشورهای اسکاندیناوی است که سیستم بازنشستگی توسعه یافته تری دارد و در سال های اخیر به دلیل افزایش متوسط دستمزد بازنشستگان، سطح فقر در میان مستمری بگیران کاهش یافته است. در این کشور سن بازنشستگی رسمی برای زنان و مردان ۶۷ سال است و این قانون از سال ۱۹۷۰ میلادی تاکنون در کشور اجرا شده. البته این امکان وجود دارد که از ۶۲ سالگی فرد خود را بازنشسته اعلام و از مزایای بازنشستگی استفاده کند، ولی به کار تمام وقت هم ادامه دهد. اغلب مردم ۶۷سالگی را سن بازنشستگی خود انتخاب می کنند.
در سال های اخیر سیستم بازنشستگی در نروژ تغییر کرده است، ولی تا زمانی که سیستم قبلی کاملا از دور خارج شود، هر دو سیستم در کشور فعال هستند و مزایای هر دو سیستم در اقتصاد کشور مشاهده می شود.
روسیه
سن بازنشستگی در روسیه مطابق استانداردهای اولیه اروپایی است. در این کشور متوسط سن بازنشستگی مردان ۶۰ و متوسط سن بازنشستگی زنان ۵۵ سال است. در سال های اخیر در مورد افزایش سن بازنشستگی در این کشور صحبت شده است، ولی از آنجا که امید به زندگی مردان در این کشور اندکی بیش از ۶۰ سال است، این تغییر در آینده نزدیک امکان پذیر نیست.
وزیر اقتصاد و دارایی این کشور در مصاحبه ای اعلام کرد سن بازنشستگی باید به تدریج افزایش یابد و به 63 سال برای زن و مرد برسد. همچنین در مورد ضرورت مطالعه بیشتر در مورد وضعیت مالی بازنشستگان هم مسائل تازه ای مطرح شد که هنوز در میان قانونگذاران این کشور در حال بررسی است. بازنشسته ها در این کشور یارانه های سفر و تخفیف های ویژه برای خرید دارو دریافت می کنند و می توانند از آن برای خرید از سوپرمارکت های زنجیره ای خاص که در روزهای خاص هفته اعلام می شود هم برخوردار شوند. البته سیستم بازنشستگی روسیه درسال های اخیر با بحران های زیادی مواجه و این بحران بعد از تحریم اقتصادی این کشور توسط کشورهای غربی بیشتر هم شده است.
آمریکا
با افزایش سن جمعیت در آمریکا هر روز بر شمار سازمان ها و نهادهایی که به وضعیت سالمندان در این کشور رسیدگی و برای بهبود شرایط زندگی آنها تلاش می کنند، افزوده می شود. اما در مورد میزان دریافتی سالمندان بعد از سن ۶۵ سال نمی توان رقم واحدی اعلام کرد. میزان دریافتی سالمندان در این دوره به این بستگی دارد که در کدام ایالت زندگی می کنند و اینکه بعد از سن بازنشستگی به کار خود ادامه داده اند یا خیر. از طرف دیگر، موقعیت شغلی این افراد طی سال های کاری ، میزان پس انداز و سرمایه گذاری شان تاثیر بسزایی در دریافتی آنها در دوره بازنشستگی دارد.
ایتالیا
دستمزد دولتی برای بازنشسته های ایتالیایی ۲۱۹ تا ۲۳۰ یورو (معادل ۱۵۹ تا ۱۶۷ پوند انگلستان) است که هر هفته به آنها پرداخت می شود. این مبلغ به افراد کمتر از ۸۰ سال داده می شود که رقمی معادل ۶۳۶ تا ۶۸۸ پوند در هر ماه است. افراد بالاتر از ۸۰ سال در ایتالیا هر هفته ۱۷۵ پوند دستمزد بازنشستگی دریافت می کنند که برابر با ۷۰۰ماهانه پوند است. سالمندان این کشور مانند دیگر اقشار جامعه ایتالیا می توانند از خدمات بهداشتی و درمانی رایگان در کشور برخوردار شوند. خدمات دیگری که به سالمندان داده می شود بستگی به منطقه محل سکونت آنها دارد؛ مثلا افراد بالاتر از ۷۰ سال در رم می توانند از اتوبوس و متروی رایگان استفاده کنند.
ایرلند
نظام بازنشستگی در ایرلند کم و بیش شبیه انگلستان است. در این کشور بازنشستگان کمتر از ۸۰ سال ۱۵۹ تا ۱۶۷ پوند در هفته دستمزد دریافت می کنند، درحالی که افراد بالاتر از ۸۰ سال ۱۷۵ پوند در هفته مستمری می گیرند. سالمندانی که اعلام کنند توان تامین هزینه های گرمایی در زمستان را ندارند، می توانند ماهانه ۲۰پوند بیشتر دریافت کنند.
افراد بالاتر از ۷۰ سال می توانند از برق و گاز رایگان استفاده کنند، ولی این در صورتی است که شرایط مالی نامساعدی داشته باشند حتی خدمات استفاده از شبکه های مختلف تلویزیونی به طور رایگان در اختیار این افراد قرار می گیرد تا بتوانند دوره سالمندی را به خوبی پشت سر بگذارند.
- فاطمه مرادی / فرصت‌امروز