رؤیای خانه‌دارشدن هنوز برای بسیاری از جویندگان مسکن دست‌نیافتنی اما شیرین است. این رؤیا بعد از سال‌ها آزمون و خطای هر دولتی که بر سر کار آمد، در ذهن آن عده از متقاضیان مسکن که توان مالی‌شان قدرت خرید خانه که هیچ، حتی قدرت اجاره برخی واحدهای مسکونی را هم از آنها گرفته است، پیچ‌و‌تاب می‌‌خورد.
به این ترتیب این بخش از جویندگان مسکن برای خانه‌دارشدن نیازمند پرداخت کمک‌هزینه خرید و اجاره مسکن از سوی دولت هستند. ارائه تسهیلات خرید مسکن هم یکی از راهکارهای دولت یازدهم برای بالابردن توان مالی اقشار ضعیف جامعه بود به طوری که بانک مرکزی برنامه ارائه وام به خانه‌اولی‌ها را در کشور اجرا کرد، اما سود بالای بازپرداخت این وام‌ها از مشکلات این طرح بود.
حالا حسن روحانی، رئیس‌جمهوری، خبری خوش را به خانه‌اولی‌ها آورده و گفته است: «برای اولین بار سود تسهیلات مسکن برای خانه‌اولی‌ها 1,5 درصد کاهش پیدا می‌کند.» در ادامه تحقق وعده تک‌رقمی‌شدن نرخ تورم در کشور، تیم اقتصادی دولت تصمیم گرفته است تا برای رفع معضل تأمین مسکن در کشور، سود تسهیلات مسکن را هم متناسب با نرخ تورم کاهش دهد.
این کاهش برای وام‌های 160 میلیون تومانی خرید خانه در تهران که بانک مسکن از محل صندوق یکم برای خانه‌اولی‌های تهرانی در نظر گرفته بود، به این صورت است که قبلا نرخ سود تسهیلات این وام 11 درصد بود که جمع کل سود این تسهیلات در 12 سال، رقمی حدود 129 میلیون و 700 هزار تومان می‌شد که با کاهش 1,5 درصدی سود این وام همان‌طور که رئیس‌جمهوری اعلام کرده، جمع کل سود وام 160 میلیون تومانی مسکن برای تهرانی‌ها 21 میلیون تومان کاهش یافته و به رقم 108 میلیون و 700 هزار تومان رسیده است. مدیرعامل بانک مسکن هم اعلام کرده است دستورالعمل اجرائی کاهش نرخ سود تسهیلات 80 میلیون تومانی مسکن هفته آینده به شعب ابلاغ می‌شود. به گفته او پس از کاهش نرخ سود تسهیلات صندوق پس‌انداز یکم، بانک مسکن در نظر دارد با هماهنگی بانک مرکزی، نرخ سود وام اوراق حق تقدم را نیز کاهش دهد.
میزان بازپرداخت اقساط وام‌های مسکن
بر همین اساس نرخ سود وام بانکی برای آن دسته از خانه‌اولی‌هایی که در محدوده بافت‌های فرسوده اقدام به خرید خانه کنند، به 8 درصد می‌رسد و برای غیر‌بافت‌‌های فرسوده هم 9,5 درصد می‌شود. حالا خانه‌اولی‌ها برای وام 160 میلیون تومانی خرید مسکن 1,5 درصد سود کمتر پرداخت می‌کنند. تا پیش از این بر مبنای سود 11درصدی اقساط ماهانه این وام به روش بازپرداخت ساده کمی بیش از دو میلیون تومان و کل سود تسهیلات حدود 129 میلیون تومان بود. در حال حاضر با سود 9,5 درصدی اقساط ماهانه وام 160 میلیونی حدود 140 هزار تومان کاهش پیدا می‌کند، یعنی خانه‌اولی‌ها ماهانه یک میلیون و 860 هزار تومان قسط پرداخت می‌کنند.
از سوی دیگر کل سود این تسهیلات در پایان سال دوازدهم 108 میلیون و 700 هزار تومان است که 21 میلیون تومان کمتر از شرایط قبلی این وام است. همچنین با توضیحاتی که از سوی دست‌اندرکاران بانک مسکن داده شده با کاهش نرخ سود تسهیلات مسکن صندوق پس‌انداز یکم (خانه‌اولی‌ها) به طور متوسط برای تسهیلات 60 میلیون تومانی که از یک سال و سه ماه قبل سپرده‌گذاری آن شروع شده است، چیزی حدود 41 درصد در اقساط پرداختی استفاده‌کنندگان کاهش رخ می‌دهد، چراکه اگر افراد در مراکز استان‌ها و متقاضیانی در مراکز استان‌ها تسهیلاتی 60 میلیون تومانی با نرخ 14درصد دریافت می‌کردند، باید ماهانه 860 هزار تومان اقساط پرداخت می‌کردند، اما امروز با کاهش نرخ سود در بافت فرسوده به 8 درصد، میزان اقساط به 512 هزار تومان کاهش پیدا می‌کند.
سیاست تأمین مالی مسکن برای فقرا نیست
بسیاری از کارشناسان اقتصادی بر این باور هستند، درحالی که بالابودن سود اقساط بازپرداخت وام مسکن ایران یکی از اصلی‌ترین موانع نتیجه‌بخش‌شدن کمک مالی دولت برای بالابردن توان مالی اقشار ضعیف و متقاضی مسکن در کشور بود، کاهش نرخ سود تسهیلات وام 160 میلیون تومانی مسکن، خبر بسیار خوشی برای خانه‌اولی‌های تهرانی است. این صاحب‌نظران اقتصادی می‌گویند: دولت یازدهم با دراختیارداشتن منابع محدود مالی، برای حل معضل خانه‌دارشدن بخشی از اقشار جامعه تلاش کرده و در هر مقطع از روند اجرای سیاست‌ها سعی می‌کند نواقص موجود را هم برطرف کند تا نتیجه اصلی که همان خانه‌دارکردن افراد نیازمند است، به دست آید. یک کارشناس مسکن درباره اعلام خبر کاهش 1,5 درصدی سود تسهیلات وام 160 میلیون تومانی مسکن می‌گوید: این اقدام تیم اقتصادی دولت یازدهم، حرکت مثبت و بسیار قابل توجهی درباره سیاست تأمین مسکن برای اقشار متوسط جامعه بود.
اظهارنظرها درباره نتیجه‌بخش‌بودن تزریق مالی به متقاضیان بخش مسکن متفاوت است؛ برخی از کارشناسان می‌گویند درحالی‌که میانگین قیمت مسکن در تهران چهار میلیون تومان است، با وام 160 میلیون تومانی می‌شود یک سوئیت 40متری خریداری کرد. ازاین‌نظر هم این صاحب‌نظران معتقد هستند، شرایط فعلی اقتصاد در ایران موجب شده وام‌های مسکن فقط 50 درصد از هزینه خرید مسکن را برای متقاضیان نیازمند تأمین کنند و این در حالی است که تجربه کشورها نشان داده دولت‌ها مکلف به تأمین 70 درصد از هزینه تأمین مسکن برای متقاضیان هستند؛ اگرچه یزدانی دراین‌باره نظر دیگری دارد.
فردین یزدانی در گفت‌و‌گو با «وقایعاتفاقیه» معتقد است: سیاست تأمین مالی مسکن در ایران به‌گونه‌ای است که روی دهک‌های درآمدی متوسط جامعه نتیجه‌بخش خواهد بود، به‌این‌صورت که خود فرد، رقم قابل قبول نقدینگی برای خرید خانه داشته باشد و دولت هم به‌عنوان کمک‌هزینه وام در اختیار او قرار داده است تا بتواند خانه بخرد. به گفته او این سیاست برای افراد فقیر جامعه که درواقع نیازمندان اصلی تأمین سرپناه در کشور هستند، پاسخگو نیست و دولت باید طرح‌های مسکن اجتماعی را برای این قشر اجرا کند، درحالی‌که به گفته یکی دیگر از کارشناسان مسکن، با توجه به هزینه گزافی که اجرای طرح مسکن مهر بر دوش دولت یازدهم تحمیل کرد به نظر نمی‌رسد این دولتی که چند ماهی هم به پایان فعالیتش باقی نمانده است، فرصتی به‌منظور اجرای طرح‌های مسکن اجتماعی برای اقشار فقیر داشته باشد.
محمدمهدی مافی در گفت‌و‌گو با «وقایعاتفاقیه» می‌گوید: در همین شرایط هم باید از سیاست‌های اقتصادی دولت یازدهم استقبال کرد، چراکه می‌دانیم او چه اقتصادی را تحویل گرفته و در این چند سال تا چه اندازه برای ترمیم خرابی‌های اقتصادی هشت سال گذشته همه توان خود را به کار گرفته است؛ البته باید پذیرفت دولت می‌توانست در همین شرایط هم بهتر از این عمل کند اما شاهد بودیم اقتصاد در دولت یازدهم با حواشی‌های بسیاری همراه بود که در بسیاری از موارد موجب تحلیل‌رفتن تیم اقتصادی برای پرداختن به سیاست‌های اصلی در حوزه اقتصاد شود و این در حالی است که سال‌ها، تأمین مسکن در ایران یکی از دغدغه‌های اصلی دولت‌ها بوده اما به دلیل ساختار نامناسب اقتصادی در این سال‌ها در حد شعارهای انتخاباتی باقی مانده است و به نظر می‌رسد دولت یازدهم هم با همه تلاش‌هایی که برای رفع این معضل در کشور کرد، به دلیل همان ساختار نامناسب و بد اقتصادی نتوانست به نتیجه دلخواه دست پیدا کند.
به‌هر‌حال دولت با امکانات موجود خود سیاست تأمین مالی اقشار متوسط جامع را در پیش گرفت، به‌این‌صورت که پرداخت وام‌های 160، 120 و 80 میلیون تومانی مسکن یکی از راهکارهای دولت یازدهم برای بالابردن قدرت مالی متقاضیان مسکن بود و براین‌اساس هم بانک مسکن از محل صندوق پس‌انداز یکم که برای ارائه تسهیلات مالی به خانه‌اولی‌ها تشکیل شده است، وام 160 میلیون تومانی به زوجین خانه‌اولی در تهران پرداخت می‌کند، وام 120 میلیون تومانی را برای مراکز استان‌ها و شهرهای بالای 200 هزار نفر جمعیت و وام 80 میلیون تومانی را هم برای سایر نقاط شهری در نظر گرفته است.