نخستین مناظره بین جمشید پژویان، استاد اقتصاد در دانشگاه علامه و رییس شورای رقابت و مسوول رسمی قیمت گذاری خودرو؛ حمید رضا فولادگر، رییس کمیسیون حمایت از تولید ملی از سوی مجلس شورای اسلامی؛ محمدرضا نجفی منش، به نمایندگی از قطعه سازان خودرو؛ داوود میرخانی رشتی، مدیرعامل اسبق ایران خودرو به نمایندگی از شرکت های خودرو سازی، محمد حسین ادیب، عضو سابق هیات علمی دانشگاه اصفهان، از سوی دانشگاهیان برگزار شد.
در ابتدای برنامه مرتضی حیدری ضمن ارائه توضیحاتی درباره رویکرد برنامه مناظره گفت: اینجا استودیوی شماره 11 سازمان صدا و سیما است که قابلیت ویژه و منحصر به فردی دارد. همانطور که می دانید مناظره های انتخابات ریاست جمهوری یازدهم هم در این استودیو برگزار شد.
وی افزود: صنعت خودرو از جمله صنایع کلیدی است که از جنبه های قیمت، زیست، محیطی و ایمنی قابل بررسی است. در این برنامه فقط درباره قیمت گذاری صحبت می شود. موضوع اولین برنامه که قیمت گذاری خودروست پیشنهاد ما بود و در برنامه های بعدی مردم می توانند بگویند که درباره چه موضوعاتی مناظره برگزار شود.
حیدری درباره مهمانان برنامه توضیح داد: از خیلی ها مثل مدیران شرکت های خودروسازی و آقای غضنفری وزیر سابق صنعت دعوت کردیم در برنامه شرکت کنند که نپذیرفتند. این افراد می توانند تلفنی به برنامه ما بیایند. افرادی از فعالان رسانه و صاحبنظران اقتصادی هم در برنامه حاضر هستند.
در ابتدای برنامه مستندی پخش شد که نشان می داد تولید خودرو از ابتدا در ایران شرایط رقابتی نداشته است. در این مستند گفته شد: در اوایل دهه هفتاد خرید خودرو نوعی سرمایه‌گذاری محسوب می شد. در اوایل دهه هشتاد شکاف بین قیمت خودرو و کارخانه از بین رفت و خودرو به کالایی مصرفی تبدیل شد. در نیمه دوم سال 91 این شکاف دوباره ایجاد شد و خودروسازان هر بار خواستار افزایش قیمت شدند و کار به جایی رسید که افزایش قیمت صدای رییس جمهور وقت را هم درآورد.
گوینده متن این مستند در پایان تاکید کرد: پرونده قیمت گذاری خودرو به صورت استخوان لای زخم تحویل دولت یازدهم شد.
سوال پیامکی برنامه هم این بود که «با نظر کدام یک از مهمانان این مناظره موافقید؟»
داوود میرخانی رشتی: رییس جمهور سابق کم لطفی می کنند که می گویند خودرو کیلویی چند است.
در ابتدای بحث پژویان درباره «عملکرد شورای رقابت» در قیمت گذاری خودرو گفت: شورای رقابت از دو سال پیش وارد بازار شد؛ اما چون مقابل مصرف کنندگان قرار نگرفت کارش انعکاس نداشت. این شورا اسفند ماه سال گذشته اعلام کرد که وظیفه تعیین دستور العمل قیمت خودرو را دارد. وقتی رییس جمهور وقت هم این اجازه را دادند شورای رقابت در ابتدای فروردین ماه دستور العمل را به خودرو سازان ابلاغ کرد. این شورا از مردم خواست با مراجعه به سایت و دیدن دستور العمل خودشان بر قیمت ها نظارت کنند.
وی افزود: در جلسه ای که آقای حیدری هم حضور داشتند 2 مدیرعامل خودرو ساز گفتند ما با دستور العمل مشکلی نداریم. در جلسه شورای رقابت اعلام کردند که کاش 5 سال پیش این دستور العمل را در اختیار داشتند. چون مبنایش کاملا علمی است و هیچ اشکالی ندارد.
محمد حسین ادیب، مدرس قبلی دانشگاه اصفهان که از سوی اقتصاد دانان و دانشگاهیان به برنامه آمده بود، به عنوان دومین فرد مهمان صحبت کرد و گفت: قیمت خودرو در ایران 2 تا 3 برابر بازار جهانی است.
96 درصد تجارت دنیا بین کشورهای عضو سازمان جهانی انجام می‌شود که متوسط حقوق گمرکی شان 4 درصد است. در ایران فقط یک کالا هست که قاچاق پذیر نیست و آن خودرو است. الان خودرو در ایران، گران ترین قیمت کالا در سیاره زمین را دارد.
وی افزود: در همه دنیا گفته می شود شورای رقابت باید در جاهایی که انحصار هست ایجاد شود و آن را مدیریت کند. شورای رقابت باید در این زمینه فعالیت می کرد. شورای رقابت باید عوامل گرانی خودرو را شناسایی می کرد و برای آن راه حل ارائه می داد. در صحبت های جناب پژویان نه عوامل معرفی شد و نه راهکار. مهم ترین عامل خودرو در وضع فعلی به نظر من حجم تولید است.
جمشید پژویان، در پاسخ به این عوامل گفت: ما این عوامل را شناسایی کردیم. اما در زمانی که شتاب رشد قیمت زیاد بود در اولین مرحله باید دستور العمل را آماده می کردیم.
*مغایرت قیمت‌گذاری دولتی خودرو با برنامه پنجم
حمید رضا فولادگر، رییس کمیسیون حمایت از تولید ملی نیز در پاسخ به جمشید پژویان گفت: اگر بپذیریم مرجع قیمت گذاری باید دولت باشد، این کار با قانون برنامه پنجم مغایرت دارد. چون در قانون پنجم قیمت گذاری به کالاها و خدمات عمومی و انحصاری و کالاهای یارانه ای محدود شده است. به نظر من شورای رقابت به موقع وارد این عرصه نشد و بعد از چند مرحله افزایش قیمت اقدام به قیمت گذاری کرد.
*خودروسازان به تعهد عمل نکردند
وی افزود: در آن زمان مردم نارضایتی شدید داشتند و خودرو سازان به تعهداتشان عمل نکرده بودند. آن موقعی که شورای رقابت وارد شد دیگر دستور العمل تاثیرش را از دست داده بود. شورای رقابت باید به موقع هماهنگی هایش را با مسوولان انجام می داد و دستور العملش را ابلاغ می‌کرد.
پژویان در پاسخ به این نظر واکنش نشان داد و تاکید کرد: 6 ماه قبل از آن موضوع ما از خودروسازان دعوت کردیم که قیمت خودروها را بدهند. اما آنها به سمت وزارت صنعت رفتند و قیمتی ندادند. خودروسازان به دلیل ارتباطی که با این وزارت دارند، بیشتر از آنجا تبعیت می کنند.
داوود میرخانی رشتی که از سوی شرکت های خودرو سازی در برنامه حاضر شده بود، درباره عملکرد شورای رقابت گفت: من با نشان دادن یک منحنی نشان می دهم که قیمت خودرو چقدر رشد داشته است. در 30 سال گذشته این رشد وجود داشته است. بعد از سال ها زد و خورد با سازمان حمایت به این نتیجه رسیدند که قیمت کارخانه و بازار با هم فرق دارد. تصمیم گرفتند که قیمت حاشیه بازار 5 درصد بیشتر باشد. در 10 سال گذشته قیمت خودرو 44 درصد رشد داشته است. در حالی که شاخص قیمت ها 5 برابر شده است.
*خودروسازان از نظر مالی سرکوب شدند
وی افزود: بعد از دولت نهم و دهم متاسفانه هر 3 وزیری که منصوب شدند، خودرو سازان را سرکوب مالی کردند و قیمت ها را عمدا پایین نگه داشتند. در زمان آقای غضنفری عبارت در حاشیه بازار را به شورای رقابت ابلاغ نکردند. وقتی قیمت نهاده ها 3 برابر شده است. جو سازی می کنند که مردم را در بی اطلاعی قرار دهند. قیمت مسکن 9 برابر شده است. باید اول نهاده ها مثل فولاد و مس را کنترل می کردند و بعد به سراغ ما می آمدند. آقای رییس جمهور سابق کم لطفی می کنند که می گویند این ها کیلویی چند است.
*خودروسازان هزینه‌هاشان را به مردم تحمیل می‌کنند
جمشید پژویان در پاسخ به این صحبت گفت: وقتی شاخص تورم را داریم این شاخص عبارت از یک سبد است. همه کالاها قیمت شان بالا نرفته است. در سال 90 و 91 خودرو سازان با تبلیغ و جایزه خودروهایشان را به فروش می رساندند. الان خودرو سازان بعضی هزینه‌ها را می خواهند به مردم تحمیل کنند که این کار قابل قبول نیست.
*کالای انحصاری باید وارد شود
محمدرضا نجفی منش، نماینده قطعه سازان خودرو در ادامه مناظره توضیح داد: چهار سال پیش گفتند اگر کالایی حالت انحصاری دارد، وارد شود. در قانون جدید در اصل 101 آمده است که شورای عالی اقتصاد باید تشخیص بدهد که چه کالاهایی انحصار دارد.
وی با رد انحصاری بودن صنعت خودرو تاکید کرد: در صنعت خودرو 16 خودروساز داریم که هیچ کس مانعشان نبوده است. بنابراین اطلاق انحصار به این مساله غلط است و صورت مساله غلط هم جواب ندارد. در قطعه سازی نزدیک به 100 هزار نفر از نیروهایمان را از دست داده‌ایم و اینها بیکار شده اند. کجای دنیا و کدام دولت در قیمت گذاری ورود پیدا کرده که ما دومی اش باشیم؟
*تنها 5درصد خریداران مصرف کننده خودرو هستند
نجفی منش افزود: مشکل ما این است که فقط 5 درصد کسانی که خودرو می خرند، خودشان مصرف می کنند و 95 درصد خودرو را در بازار می فروشند.
پژویان در پاسخ به این صحبت گفت: اولا چنین اطلاعات و آماری که 95 درصد خریداران مصرف کننده نیستند، نداریم.
ثانیا قصد شورای رقابت این نیست که صنعت خودرو زیان ببیند. این شورا می خواهد اضافه سودی را که انحصارگر از مردم می گیرد ، از او بگیرد و به مردم برگرداند.
مرتضی حیدری، مجری برنامه بخش اول مناظره را تمام شده اعلام کرد و گفت: در بخش دوم می خواهیم درباره راه حل ها صحبت کنیم و ببینیم دولت یازدهم در این زمینه چه راهی را در پیش بگیرد که بهتر باشد.