حدود یک هفته است که اینترنت در ایران سرعت لازم را ندارد. فرقی هم نمی‌کند در هر شکل و شیوه ارایه اینترنت این مشکل وجود دارد؛ از اینترنت ADSL و بی‌سیم گرفته تا اینترنت دیتا روی خطوط تلفن همراه، هیچ‌کدام از این قاعده مستثنی نیستند و سرعت لازم را ندارد. استفاده از اینترنت این روزها به آسانی امکان‌پذیر نیست و ضعف شبکه در دستگاه‌های پرترافیک، نتیجه‌ای جز توقف کار یا قطع اینترنت ندارد. این موضوع، زمانی بیشتر خود را نشان می‌دهد که زندگی روزمره شما به این شبکه متصل شده باشد و استفاده از برنامه‌های تلفن همراهی که این روزها باب شده است با اختلال روبه‌رو شود. استفاده از برنامه‌های داخلی مثل اینترنت بانک، دریافت شارژ تلفن همراه و فعالیت‌های ساده روزمره وقتی با گوشی هوشمند یا دستگاه‌های مشابه ممکن نباشد، تازه درمی‌یابیم که مشکل جدی است و در عمل اینترنت ندارید!
تشدید اختلال‌ها و پاسخگویی ضعیف
در این حوزه گفته شده است که با قطع مسیرهای تامین اینترنت ایران، از ۲ مسیر ترکیه و باب‌المندب، اینترنت ایران دچار کندی جدی شده است. براساس گزارش خبرگزاری‌ها، از روز سه‌شنبه مشترکان سرویس‌‌های اینترنت، کندی شدیدی را در سرویس خود گزارش کرده‌اند. این کندی درحالی ٢ روز پیش جدی‌تر شد که پیش از این هم به صورت مقطعی این وضع نابسامان ادامه داشت و مشکل‌های جدی این حوزه تا پایان روز سه‌شنبه هم برطرف نشد. درپی بروز این کندی، شرکت ارتباطات زیرساخت علت این کندی را همچون همیشه قطع مسیرهای تامین اینترنت ایران از ترکیه و یک مسیر دیگر خبر داد و توضیح نداد که چرا این بهانه تکراری همیشه ادامه دارد.روز چهارشنبه هم خبرگزاری‌ها خبری را به نقل از شرکت ارتباطات زیرساخت منتشر کردند که نشان می‌داد این شرکت اعلام کرده است: بخش عمده‌ای از اختلال و کندی ارتباطات بین‌الملل کشور که در پی قطعی‌های فیبر نوری در مسیر تنگه باب المندب و ترکیه ایجاد شده بود، برطرف شد.
بیانیه گرداب و مشکل اینترنت و برنامه‌ها با هم
در این شرایط که اینترنت و مشکل‌های بی‌حد و حسابش تشدید شده بود، یک مشکل دیگر هم در این میان بروز کرد که اندکی همزمانی‌اش مشکل‌ساز و شایعه‌ساز شد. از چندی پیش و قبل‌تر از کندی اینترنت، کندی و اختلال در برنامه پیام‌رسان تلگرام (که این روزها فراگیر و کاربردی شده است) هم بروز کرد.این مشکل هم که از چندی پیش شروع شده، چندبار تاکنون روایت‌های متفاوتی را با خود داشته است. حالا در تازه‌ترین اتفاق شایعاتی شنیده می‌شود که با برخی وقایع همزمان شده و فضا را برای تکثیر شایعات گرم‌تر کرده است. کندی تلگرام و اینترنت در فضایی است که همین روزها هشدارهایی از سوی برخی نهادهای خاص درباره تلگرام داده شده بود اما وزارت ارتباطات فیلترینگ آن را رد کرده بود.در این حوزه روز سه‌شنبه همراه با قطعی گسترده اینترنت در ایران، خبرگزاری تسنیم در گزارشی به نقل از سایت گرداب (وابسته به مرکز بررسی جرایم سازمان‌یافته) به کاربران تلگرام هشدار داد و فعالیت‌ها در این شبکه را بعضا مجرمانه دانست. همین بیانیه که هشداری برای نظارت به مسئولان و کاربران تلقی شده بود، کافی بود تا بازار شایعه‌ها گرم‌تر شود که فیلترینگ جدی است.
استفاده عمومی و وقوع جرایم مجازی
پیام‌رسانی که برای عموم کاربردی شده، با مشکل‌های جدی مواجه است. حالا کمتر از یک ماه، دوباره تلگرام کند شده و بار دیگر شایعه فیلترینگ با کند شدن برنامه تلگرام مطرح است. این شایعه زمانی آغاز شده که سابقه فیلتر پیام‌رسان وی‌چت که به دلیل استفاده نامناسب رخ داد، حالا برای این ابزارک هم مطرح شده است. با وجود این‌که وزارت ارتباطات بارها اعلام کرده قصد فیلترینگ ندارد، باز هم این بحث باز شده و این‌بار جدی‌تر از قبل. همه مشکل‌هایی که این مدت بروز کرد بدون پاسخ موجه و روشنی سپری شد تا در ٢ روز گذشته و به‌خصوص دیروز به‌طور شفاف و رسمی هم وزارت ارتباطات و هم مدیرعامل تلگرام در این‌باره اظهارنظر کردند.
روز گفت‌وگوها
پس از این‌که شایعه‌های زیادی در مورد فیلترینگ تلگرام همزمان با محدودیت در اینترنت منتشر شد، وزارت ارتباطات نخستین مرجعی بود که به روایت مدیر روابط‌عمومی، به این موضوع واکنش نشان داد و اعلام کرد: سیاست دولت یازدهم از ابتدا مخالفت با فیلترینگ بوده و همچنان هست و تا آخر عمر این دولت هم خواهد بود. از این رو مخابرات تصمیمی برای فیلتر تلگرام ندارد.
اما با این حال اختلال در برنامه تلگرام تا پایان روز سه‌شنبه ادامه داشت.اما روز پس از آن (چهارشنبه) خبری به نقل از مدیرعامل تلگرام منتشر شد حاکی از آن‌که وزارت ارتباطات ایران از این شرکت خواسته تا تلگرام روی سرورهای خود نرم‌افزار جاسوسی و فیلترینگ نصب کند. این خبر را خبرگزاری فارس به نقل از توییتر تلگرام منتشر کرد، که مدیران تلگرام مدعی شده‌اند، چون این شرکت نپذیرفته، در مقابل در ایران برنامه تلگرام فیلتر شده است. این روایت درحالی بود که محمود واعظی وزیر ارتباطات این موضوع را به شیوه دیگری نقل کرد و گفت: وزارت ارتباطات طی مکاتبات ایمیلی خواستار حذف محتوای غیراخلاقی از این پیام‌رسان برای جلوگیری از فیلتر شدن آنها بود که پس از ٢ هفته اکنون بار دیگر صفحات غیراخلاقی تلگرام باز شده است. او توضیح داد: اختلال اخیر تلگرام به دلیل قطعی برخی کانال‌‌های ارتباطی بوده که اخیرا سه کانالی که ایران را به دنیا متصل می‌کرد در ترکیه، باب‌المندب و خلیج‌فارس خسارت دید و همه کشورهای در مسیر این کانال‌ها دچار اختلال شدند.
وزیر: سایر ابزارک‌ها هم کند بود
وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات درباره این‌که چرا اختلال اینترنت تنها روی تلگرام تاثیرگذار بوده است، گفت: اختلال روی سایر شبکه‌های اجتماعی نیز کندی ایجاد کرده بود اما از آن‌جا که سرور تلگرام در اروپاست، کندی بیشتری در تلگرام ایجاد شده بود.وی در واکنش به ادعای مدیرعامل تلگرام مبنی بر درخواست وزارت ارتباطات برای جاسوسی از اطلاعات کاربران ایرانی گفت: آنها به دلیل این‌که نمی‌توانند اذعان کنند که دسترسی به محتوای غیراخلاقی را مجدد باز کرده‌اند، سعی دارند که از حربه جاسوسی اطلاعات کاربران استفاده کنند.این درحالی است که پاول دوروف، مدیرعامل تلگرام در توییتر رسمی خود نوشت: پس از یک هفته کندی و ٢ روز قطع کامل، تلگرام دیگر در ایران محدود نیست. البته خبر مربوط به کندی تلگرام و نقل‌‌قول‌هایی که از مدیرعامل تلگرام شده بود تنها یکی از سایت‌های اروپایی به آن پرداخته بود.
وظیفه نهادهای رسمی و نبود جایگزین
با وجود کندی تلگرام و سبقه‌های خبری گذشته و هشدار‌های اخیر برخی نهادها، اینگونه تصور شده که به‌زودی تلگرام در ایران فیلتر خواهد شد.بر همین اساس هم برخی کاربران در گروه‌های مختلف این پیام‌رسان، درحال انتشار نام یک اپلیکیشن جایگزین هستند که جای تأمل ایجاد کرده است. با توجه به کاربردی بودن فعالیت اکثر کابران و حضور نهادهای رسمی در این ابزار پیام‌رسان ضروری است تا نهادهای ناظر در این حوزه به سرعت ورود کرده و اطلاعات درست را به مردم منتقل کنند یا در صورت وجود مشکل با این ابزارک، جایگزین امنی را به مردم معرفی کنند که داخلی باشد و این توانمندی‌ها را داشته باشد؛ تا شاید این دوگانگی در عمل و کلام شفاف شود.در این حوزه حتی برخی از کارشناسان این پیشنهاد را هم ارایه کردند که فیلترینگ هوشمند می‌تواند راه‌حل بهتری باشد.
فعالیت‌های ساده بانکی در اینترنت هم مختل شد
حقوق از دست رفته مشترکان در کندی اینترنت
شهروند| در تمام اتفاق‌هایی که در مورد اینترنت و برنامه تلگرام رخ داد، هیچ‌کدام به اندازه اختلال و قطعی خود اینترنت مشکل‌ساز و آزاردهنده نبوده است. در این حوزه، با وجود این‌که هنوز زیرساخت‌های فناوری در ایران تکمیل نشده است و وضع سرعت و خدمات کیفی شبکه در ایران دچار اشکال است، اما برخی از امور زندگی کنونی مردم وابسته به اینترنت شده است. این روزها پرداخت‌ها و دریافت‌های اینترنتی، رزرو بلیت، امور بانکی، ثبت‌نام دانشگاه‌ها و حتی کلاس‌های درس دانشجویان در دانشگاه‌های مجازی و الکترونیکی و انبوهی فعالیت اطلاع‌رسانی و ارتباطی فقط باید با استفاده از اینترنت انجام شود و این روزها دیگر بدون اینترنت در بسیاری از حوزه‌ها نمی‌توان راه به جایی برد. اختلال این خدمات (مانند اختلال‌های هفته اخیر) درحالی ادامه دارد که کسی از مشترکان پوزشی نخواست و درصدد جبران زیان‌های رخ داده برنیامد. بدتر از این، آن‌که مسئولان توضیحی هم به مشترکان انبوه در ایران ندادند و حقوق از دست رفته مشترکان در کندی اینترنت در عمل تضییع شد.گرچه گفته شده اشکال در فعالیت‌های بانکی به دلیل محدودیت از طرف بانک مرکزی بوده اما هیچ مرجعی مشکل و کندی اینترنت را تکذیب نکرده و مشخص نیست کدام یک موثر‌تر بوده است. تنها خبری که در این حوزه، روزهای گذشته منتشر شد، نشان داد که بار دیگر اختلال اینترنت از خارج از مرزهاست و کسی در داخل ایران نباید پاسخی بدهد!
* شهروند