گروه آلمانی فولکسواگن بعد از تویوتا بزرگترین تولیدکننده ماشین در جهان است و 590 هزار کارمندش روزانه 41 هزار خودرو تولید میکنند. این گروه در حال حاضر 12 شرکت تابعه دارد که شامل ماشینهای فولکسواگن، آئودی، سئات و اشکودا، مارکهای لوکسی چون بنتلی، بوگاتی، لامبورگینی، پورشه و دوکاتی و در عین حال ماشینهای تجاری فولکسواگن، اسکانیا و مان میشوند.
جای تردید نیست که زمان زیادی از آن روزگار که این شرکت قسمتی از برنامه آدولف هیتلر، رهبر نازیها، برای ماشیندار کردن همه خانوادههای آلمانی بود میگذرد. از طرف دیگر حیاتش در سالهای بعد از جنگ جهانی دوم را تا حد زیادی مدیون ابتکار ایوان هِرست، سرگرد ارتش بریتانیا، است که از برچیده شدن و فروش آن به عنوان غرامت جنگی در پایان جنگ جهانی دوم جلوگیری کرد.
در زیر نگاهی میکنیم به نقاط مهم در تاریخ 78 ساله این شرکت ...
'خودروی مردم' و کار اجباری
1937 : این شرکت توسط سازمان اتحادیههای کارگری حزب نازی که ”جبهه کار آلمان“ نام داشت، بنیان نهاده شد. تعداد آلمانیهایی که در آن زمان ماشین شخصی داشتند بسیار کم بود و هدف از تاسیس این شرکت تولید یک ”ماشین مردمی“ بود. بنا به فرمانی که از طرف هیتلر صادر شد، ظرفیت این ماشین دو بزرگسال و سه کودک تعیین شد و باید میتوانست با سرعت 100 کیلومتر در ساعت حرکت کند. در عین حال روی ارزان بودن آن هم تاکید شده بود، به شکلی که قیمتش نباید از یک موتورسیکلت بیشتر میشد. کادِاِف-واگن (یا ماشین ”استحکام بهواسطه مسرت“)، که عمدتا توسط فردیناند پورشه طراحی شده بود، از یک موتور هواخنک استفاده میکرد، در سیستم تعلیق آن از فنرهای مفتولی استفاده شده بود، و بدنه آن مانند یک ”سوسک“ شکلی آیرودینامیکی داشت که به خاطر حجم کم موتورش خیلی مهم بود.
1938 : نام شرکت از ”گزلشافت زُر وُربرایتونگ دس دویچن فولکسواگن“ (انجمن آمادهسازی ماشین مردمی آلمان) به ”فولکسواگن“ تغییر داده شد.
1938 : ساخت کارخانه این شرکت در شهر جدید کادِاِفشهر؛ نام امروزی این شهر وولفسبورگ است.
336 هزار نفر برای خرید این ماشین از طریق پسانداز ماهانه ثبتنام میکنند ولی در زمان شروع جنگ تنها چند نمونه بیشتر آماده نشده بود و هیچکدام به مشتریها تحویل داده نمیشود.
1935-1945 : تولید ماشین شخصی در سالهای جنگ متوقف میشود و این شرکت به تولید ماشین برای ارتش آلمان روی میآورد، آن هم با استفاده از 15.000 نیروی کار اجباری که به اردوگاههای اسیران در آن اطراف تعلق دارند. بسیاری از شرکتهای آلمانی نیروی کار مورد نیاز خود در سالهای جنگ را به این شیوه تامین میکردند. بازماندگان آن دوران در سال 1998 از فولکسواگن شکایت کردند که به ایجاد صندوقی برای جبران خسارات منجر شد.
زیر نظر ارتش بریتانیا
مه 1945 : فضای کارخانه که به شدت در بمباران تخریب شده تحت کنترل ارتش بریتانیا قرار میگیرد تا از آن برای تعمیر ماشینآلات نظامی استفاده شود.
اوت 1945: بر اساس مفاد توافق پوتسدام که میان شوروی، آمریکا و بریتانیا منعقد شد، این کارخانه چون در زمان جنگ ادوات جنگی تولید کرده بود با خطر برچیده شدن و فروش در ازای غرامتهای جنگی مواجه شد، ولی یک سرگرد بریتانیایی به نام ایوان هِرست موفق شد فرماندهان مافوقش را متقاعد کند که این ماشین تواناییهای بالقوه زیادی دارد.
سپتامبر 1945: دریافت سفارش ساخت 20.000 دستگاه کادِاِف از طرف ارتش بریتانیا که میخواست نیازهای خود برای اداره آلمان در سالهای بعد از جنگ را برآورده کند.
1946 : سطح تولید به 1.000 دستگاه در سال میرسد و نام این ماشین به فولکسواگن تغییر داده میشود.
1948 : ارتش بریتانیا تصمیم میگیرد کارخانه را برای فروش به نمایندگان صنایع خودروسازی آمریکا، استرالیا، بریتانیا و فرانسه عرضه کند ولی کسی حاضر به خرید آن نمیشود.
دفتر طراحی فردیناند پورشه، که در نهایت به شرکت پورشه تبدیل شد، از فولکسواگن برای استفاده از طراحی ”بیتل“ (فولکس واگن قورباغهای)حق مجوز میگیرد. رابطه دو شرکت پورشه و فولکسواگن در دهههای آتی از طریق یک ساختار قانونی پیچیده ادامه پیدا میکند.
رشد در سالهای بعد از جنگ
1949 : اداره فولکسواگن تحت مدیریت هاینریش نوردوف به آلمانیها منتقل میشود و این شرکت به یکی از عناصر مهم در بازسازی آلمان غربی در سالهای بعد از جنگ تبدیل میشود.20٪ از سهام این شرکت همراه با حق رای در اختیار ایالت نیدرزاکسن، یعنی جایی که کارخانه اصلی فولکسواگن واقع شده، قرار میگیرد.
1955 : تولیدات کارخانه به شکل چشمگیری افزایش پیدا میکند و تعداد فولکسواگنهای بیتل فروخته شده به یک میلیون دستگاه میرسد.
1964 : فولکسواگن شرکت ”اتو یونیون“ را خریداری میکند که صاحب مارک آئودی است.
1969 : فولکسواگن شرکت ”اناساو موتورنورکه“ را میخرد و آن را با اتو یونیون تلفیق میکند تا شرکت آئودی امروزی را به عنوان مارکی برای خودروهای لوکس تاسیس کند. همزمان با کاهش تقاضا برای مدلهای اولیه هواخنک فولکسواگن، شرکت آئودی تواناییهای فنی لازم برای آینده را در اختیار دارد.
1973 : با کاهش فروش بیتل، فولکسواگن تغییر مسیر میدهد و تولید نسل جدیدی از ماشینهای دیفرانسیل جلو و آبخنکی چون پاسات، شیراکو، گلف و پولو را آغاز میکند.
توسعه
1975 : گروه فولکسواگن به عنوان یک شرکت هلدینگ برای اداره شرکتهای زیرمجموعه این خودروسازی در حال رشد تاسیس میشود.
1982 : فولکسواگن با شرکت خودروسازی اسپانیایی سئات قرارداد همکاری امضا میکند. در سال 1986 به سهامدار اصلی تبدیل میشود و در سال 1990 هم کل سهام سئات را در اختیار میگیرد.
1991 : فولکسواگن با شرکت خودروسازی اشکودا، متعلق به جمهوری چک، قرارداد همکاری امضا میکند. اشکودا در سال 1994 و در پی تصاحب 60٪ سهامش به چهارمین مارک فولکسواگن تبدیل میشود. سهام فولکسواگن در سال 1995 به 70٪ افزایش پیدا میکند.
۱۹۹۸: فولکسواگن به تصاحب نامهای معروف صنایع خودروسازی دست میزند و بنتلی، سازنده بریتانیایی خودروهای لوکس، بوگاتی فرانسوی و لامبورگینی، سازنده ایتالیایی خودروهای اسپورت، را خریداری میکند.
جدال با پورشه
2005 : پورشه سهام خود در فولکسواگن را از 5٪ به 20٪ افزایش میدهد. در همان زمان کمیسیون اروپا مدعی میشود ”قانون فولکسواگن“، که نمیگذارد هیچ سهامداری بیش از 20٪ حق رای این شرکت را در اختیار داشته باشد، مانع غیرقانونی در برابر انتقال سرمایه در اروپا است و از آلمان به دادگاه اتحادیه اروپا شکایت میکند.
2007 : پورشه سهام خود در فولکسواگن را به 30.1٪ افزایش میدهد.
2008: تلاشهای پورشه برای خرید فولکسواگن شکست میخورد و خودش به مرز ورشکستگی میرسد.
2009: فولکسواگن 49.9٪ سهام بخش خودروسازی پورشه را به ارزش 3.9 میلیارد یورو خریداری میکند ولی مشکلات بالقوه قانونی باعث متوقف شدن تلاشهای دو شرکت برای ادغام در یکدیگر میشود.
2012: آئودی، یکی از شرکتهای زیرمجموعه فولکسواگن، شرکت موتورسازی ایتالیایی دوکاتی را میخرد.
2012: سالها کشمکش بین دو شرکت – و دو خانواده – در پی تصاحب باقی سهام بخش خودروسازی پورشه توسط فولکسواگن به پایان میرسد و وولفگانگ پورشه، رئیس پورشه، نهایتا از پسرخاله بزرگتر خود فردیناند پیک، رئیس فولکسواگن، شکست میخورد.
2013 : آلمان در پی بازنویسی ”قانون فولکسواگن“ در دعوای حقوقی خود با اتحادیه اروپا پیروز میشود. بر اساس این قانون جدید، گرفتن تصمیمات مهم به رای 80٪ سهامداران فولکسواگن نیاز دارد.
2014: فولکسواگن به یکی از بزرگترین شرکتهای دنیا تبدیل میشود. در 31 کشور کارخانه دارد، و محصولاتش در 153 کشور دنیا به فروش میرسند.
2015 : فولکسواگن اقرار میکند که در آزمایش مربوط به آلایندهها در آمریکا تقلب کرده. به گفته آژانس حفاظت محیطزیست ایالات متحده، در موتورهای دیزل بعضی از خودروهایی که در آمریکا فروخته میشد دستگاههایی نصب شده بود که با قرار گرفتن در شرایط آزمایشی کارکرد موتور را به شکل مقتضی تغییر میدادند تا نتایج بهتری بهدست آید.