3 روز از عیان شدن دعوای میان وزارت جهاد کشاورزی و انجمن صنایع روغن نباتی می‌گذرد. دعوایی که از خط ونشان انجمن برای کشاورزان و کشتکاران دانه‌های روغنی آغاز و با توپ و تشر محمود حجتی، وزیر جهاد کشاورزی به انجمن در پاسخ به تهدید نخریدن دانه‌های روغنی تولید داخل ادامه پیدا کرد. در این دعوا، پای 4 میلیارد دلار پول وسط است و باید دید چه کسانی منافع و جیبشان در خطر است که اینگونه می‌توانند منافع ملی را تهدید کنند و شخص یا دستگاه مسؤولی هم نتواند نازک‌تر از گل به آنها بگوید. اگرچه حقیقت تا اندازه‌ای روشن است و وزیر جهاد کشاورزی با هشداری که سه‌‌‌‌‌‌شنبه گذشته به مخاطبان این موضوع داد سبب شد این بخش فسادپذیر از اقتصاد نیز روی دیگر خود را نشان دهد اما همچنان این پرسش بدون پاسخ باقی مانده است که چنین رویه فاسدی از چه زمان آغاز شده اکنون به چنان قدرتی دست پیدا کرده که می‌تواند موانع قانونی را از سر راه بردارد؟ برخورد تند وزیر جهاد کشاورزی که از نوع بیان محمود حجتی پیداست، بیانگر آن است که موضوع بسیار عمیق است. حجتی گفته است رانتی که پشت واردات روغن وجود دارد باعث شده کشت دانه‌های روغنی اینچنین رها شود اما بنده در دیداری که با مقام معظم رهبری داشتم ایشان به بنده تاکید کردند من باید مراقب واردات باشم. حجتی همچنین گفت بی‌خود می‌کنند کشاورزان را تهدید به نخریدن محصول کنند. اینها بی‌خود می‌کنند این حرف را می‌زنند، مگر مملکت بدون صاحب است که چنین تهدیداتی می‌کنند. حجتی با اشاره به واردات ۴ میلیارد دلاری روغن افزود: این پول سرمایه بین نسلی از نفت است که صرف واردات می‌شود با این حال عده‌ای به بهانه اینکه اجازه افزایش قیمت روغن نباتی داده نشد، کشاورزان را تهدید به نخریدن سویا و کلزا می‌کنند.
از سوی دیگر یک منبع آگاه به "خبرگزاری فارس" گفته است صنایع روغن‌نباتی پول بخشی از محموله‌های تحویلی کلزای کشت و صنعت مغان که تقریبا 4 میلیارد تومان است را پرداخت نکرده‌اند. حتی نه‌تنها پول کلزا پرداخت نشده بلکه پول دانه گلرنگ هم که 2 ماه قبل خریداری شده بود توسط صنایع روغن‌نباتی پرداخت نشده و صنایع روغن‌نباتی به صورت کتبی هم به شرکت دانه‌های روغنی که نماینده انجمن و کارگزار جمع‌آوری محصول است اعلام کرده‌‌اند از این به بعد باقیمانده گلرنگ، سویا و آفتابگردان را خریداری نکنند. بنابراین در حال حاضر خریداری برای دانه‌های روغنی تولیدی کشاورزان وجود ندارد.
رانت واردات روغن در دستان ۶ نفر
در همین‌باره عضو کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی با اعلام اینکه کمتر از ۵ تا ۶ نفر در موضوع واردات روغن دخیل هستند، گفت: براساس تحقیق و تفحص مجلس شورای اسلامی در شرکت بازرگانی دولتی ایران به روابطی در این‌باره رسیدیم اما مستلزم آن است که قوه‌قضائیه احکام را صادر کند تا اسامی را اعلام کنیم. به گزارش تسنیم، عباس پاپی‌زاده در پاسخ به این پرسش که آیا تایید می‌کنید 50 درصد واردات دانه‌های روغنی توسط 4 نفر انجام می‌شود؟ افزود: یکی از واردکنندگان عمده دانه‌های روغنی، شرکت بازرگانی دولتی ایران زیرمجموعه وزارت جهاد کشاورزی و دیگری بخش خصوصی است. پاپی‌زاده با بیان اینکه بهطور قطع در این زمینه انحصار و رانت وجود دارد، تصریح کرد: براساس تحقیق و تفحصی که از شرکت بازرگانی دولتی ایران انجام شد واقعیت این است که ارتباطاتی با واردکنندگان وجود دارد. به‌گفته وی رانت واردات دانه‌های روغنی در این شرکت دولتی اتفاق می‌افتد، زیرا مدیریت واردات در اختیار دولت است. عضو کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی با اشاره به اینکه در این زمینه 3 میلیارد و 600 میلیون دلار مبادلات تجاری داریم در پاسخ به این پرسش که آیا وزارت جهاد کشاورزی با انجمن صنفی صنایع روغنی نباتی توافق کردند که آنها در قبال خرید تولید داخل، کار واردات دانه‌های روغنی را انجام دهند؟ گفت: امسال در این زمینه به توافق رسیدند اما هنوز اجرایی نشده است.
واردات روغن‌خام به نام کارخانه‌های تعطیل
در کنار این اظهارات عضو کمیسیون کشاورزی مجلس اما مجری طرح تولید دانه‌های روغنی و مشاور وزیر جهاد کشاورزی گفت: واردکننده‌ها کارخانجات روغن را در اختیار دارند و سود خود را بیشتر از طریق واردات به دست می‌آورند و در حقیقت برخی اوقات، کارخانه‌های آنها تعطیل است. علیرضا مهاجر که در گفت‌وگوی ویژه خبری سخن می‌گفت با بیان اینکه در زمینه دانه‌های روغنی، روغن خام و کنجاله حدود 95 تا 96 درصد به ارزش حدود 4 میلیارد دلار به واردات وابسته هستیم، افزود: بسیاری در پی این سود هستند و این ربطی به دولت‌ها ندارد، زیرا مصرف سرانه روغن در کشور از حدود 2 کیلوگرم در سال 1340 به بیش از
20 کیلوگرم رسیده است. مهاجر با بیان اینکه واردات دانه‌های روغنی ربطی به جناح یا دولت خاصی ندارد، افزود: هر کدام از افراد واردکننده به یک جناح نزدیکند و هر جناح که سر کار بیاید، آنها نفوذ می‌کنند و کار را انجام می‌دهند. مجری طرح تولید دانه‌های روغنی در پاسخ به این پرسش که ناظر قیمت و میزان واردات دانه‌های روغنی کیست؟ گفت: وزارت جهاد کشاورزی به‌تازگی این مسؤولیت را به‌عهده گرفت. وی خاطر نشان کرد: در کشور روغنی که در اختیار مصرف‌کننده قرار می‌گیرد از کیفیت لازم برخوردار نیست؛ به‌عنوان نمونه روغن پالمی که وارد می‌شود 5/12 درصد مخلوط روغن‌های دیگر می‌شود و گاهی اوقات این رقم تا 75 درصد افزایش می‌یابد و این در حالی است که کیفیت بیشتر محصولات کشاورزی تولید داخل از محصولات مشابه خارجی بهتر است. مهاجر تصریح کرد: واردکنندگان که صاحب کارخانجات روغن نباتی هستند زمانی که با کاهش قیمت جهانی روغن روبه‌رو شدند توافقی را که با وزارت جهاد کشاورزی امضا کرده بودند اجرا نکردند و وزارت جهاد هم با این اقدام آنان برخورد می‌کند. وی تأکید کرد: در وزارت جهاد کشاورزی حتی یک کیلوگرم دانه روغنی وارد نمی‌کنیم. مهاجر ادامه داد: تولید کلزا از 320 هزار تن اکنون به 50 هزار تن رسیده است.
نقش وزیر جهاد کشاورزی چیست؟
آنچه در این چند روز از سوی اعضای انجمن صنایع روغن نباتی و وزارت جهاد کشاورزی بیان شده فقط اعلام مبحثی بوده که بهطور قطع گرهی از مشکلات کشاورزان و کشتکاران دانه‌های روغنی باز نخواهد کرد، چراکه بنا به اظهارات مجری طرح افزایش تولید دانه‌های روغنی، واردکنندگان از دسته‌ها و طیف‌های مختلف و وابسته به جناح‌هایی هستند که هر دولت بر سر کار بیاید می‌توانند کار واردات را به‌راحتی انجام دهند. تعبیر چنین بیانی این است که واردکننده اصلی رقم 4 میلیارد دلاری دانه‌های روغنی خود دولت است و از قضا نباید در جای دیگری دنبال آن گشت.
حال باید از محمود حجتی، وزیر جهادکشاورزی پرسید که آیا او و وزارتخانه تحت مدیریتش می‌توانند با این تشکیلات قوی وارداتی که گردش مالی 4 میلیارد دلاری را در دست دارند و از قضا هم جای پایشان در دولت محکم است مبارزه کنند؟ آیا آنچه وزیر در این 2 روز اخیر بیان داشته و با زبان تهدید به رانتداران روغن هشدار داده فقط رفع تکلیف بوده یا واقعا تصمیم دارد جلوی این چرخه فساد را بگیرد؟ اگر اظهارات علیرضا مهاجر، مجری طرح افزایش تولید دانه‌های روغنی و مشاور وزیر جهاد کشاورزی مورد استناد قرار گیرد، حجتی باید پیش از انجام هر اقدامی، کارش را از بدنه دولت آغاز کند و دست وابستگان دولتی از چرخه واردات میلیارد دلاری روغن قطع کند. آیا به‌راستی حجتی چنین کاری را انجام میدهد؟ بیان این نکته خالی از لطف نیست که وزارت جهاد کشاورزی در یک سال اخیر به طور متناوب درباره منع واردات برنج سخن گفته و هربار آمار جدیدی از میزان واردات این محصول ارائه شده، گفته است اینها مربوط به مجوزهایی است که قبلا صادر شده و ار آنجا که مجوزهای واردات تا
18 ماه پس از صدور اعتبار دارد بنابراین همچنان واردات برنج ادامه دارد. از کجا معلوم که واردات روغن نیز به سرنوشت واردات برنج دچار نشود؟ با این حال بازهم باید تأکید کرد بازنده اصلی همه این جریانات کشاورزان هستند که قانون و مجری آن نمی‌‌تواند یا نمی‌‌‌‌‌خواهد از ایشان حمایت کند.
گفتنی است وزیر جهاد کشاورزی بارها از لجبازی صنایع لبنی برای اجرایی نشدن نرخ قانونی 1440 تومانی سال گذشته ستاد تنظیم بازار که امسال هم ابلاغ شد، گلایه کرده اما تاکنون راه به جایی نبرده است. گویا حرف‌ها و گلایه‌های حجتی که تقریبا به صورت هفتگی در این‌باره طرح می‌شود، خریداری ندارد. براساس قانون ابلاغ شده تیر پارسال، لبنیاتی‌ها در صورتی می‌توانستند قیمت محصولات نهایی‌شان را تا سقف 15 درصد افزایش دهند که نرخ مصوب قانونی را برای شیرخام اعمال کنند اما نه‌تنها این قانون اجرا نشده بلکه صنایع لبنی بارها از سال گذشته تاکنون، قیمت انواع لبنیات را طی چندین مرحله تغییر دادند. به‌گونه‌ای که قیمت انواع محصولات لبنی از فروردین تا اسفند پارسال حدود 15 تا 50 درصد افزایش یافت و امسال نیز 2 بار صنایع لبنی نرخ‌های خود را افزایش داده‌اند.
رشد 16 برابری واردات روغن پالم به ایران
سازمان جهانی خواربار و کشاورزی (فائو) اعلام کرد واردات روغن پالم به ایران در ۱۰ سال اخیر ۱۶ برابر شده و به ۸۱۲ هزار تن رسیده است. آمارهای منتشرشده از سوی فائو نشان میدهد ایران یکی از بزرگ‌ترین واردکنندگان روغن پالم در جهان است. بر پایه جدیدترین آمار فائو که مربوط به سال 2012 است 2 درصد واردات جهانی روغن پالم به ایران اختصاص دارد. کل واردات روغن پالم در دنیا طی این سال، 40 میلیون تن بوده که 812 هزار تن از این رقم به مقصد ایران ارسال شده است. ایران دوازدهمین واردکننده بزرگ روغن پالم در جهان شناخته شده است. تا سال 1986 واردات روغن پالم توسط ایران در حد صفر بوده است. در فاصله سال‌های 1986 تا 2002 واردات روغن پالم ایران بین 17 هزار تن تا 60 هزار تن قرار داشته است. اما از سال 2003 شاهد رشد قابل توجه واردات این محصول به کشور بوده‌ایم. در این سال واردات روغن پالم به کشور نسبت به سال قبل از آن 5/2 برابر شده و در سال‌های بعد نیز این رشد ادامه می‌یابد. واردات روغن پالم به کشور در سال 2012 نسبت به سال 2002 که بالغ بر 51 هزار تن بوده، 16 برابر شده است.
