یک کارشناس مالی گفت: افزایش قیمت جهانی طلا و تنشهای سیاسی انتظارات تورمی را بالا برده و بخش مهمی از نوسانات بازار ارز و طلا ناشی از اثرات روانی است.
مرتضی اکبری کارشناس مسائل اقتصادی و مالی در گفتگو با مهر با بیان اینکه در هفتههای اخیر افزایش قابل توجه قیمت جهانی طلا و تشدید ریسکهای سیاسی بینالمللی، اثرات محسوسی بر بازارهای داخلی داشته و انتظارات تورمی را تشدید کرده است، اظهار کرد: بازار ایران در حال حاضر حساسیت بالایی دارد و هر تحولی در سطح بینالملل میتواند به سرعت در متغیرهای داخلی بازتاب پیدا کند.
وی افزود: هرگونه بحران یا تحول سیاسی در جهان که به نحوی با ایران مرتبط باشد، از تشدید تنشهای منطقهای گرفته تا تحریمها یا انتشار اخبار منفی بهصورت فوری اثر روانی ایجاد میکند و این اثر روانی معمولاً به سمت بازارهای طلا و ارز منتقل میشود. در چنین شرایطی، بخشی از جامعه برای حفظ ارزش داراییهای خود به سمت این بازارها حرکت میکند و این رفتار، تقاضای سفتهبازی را بالا میبرد.
اکبری با اشاره به ورود سرمایههای خرد به بازار طلا و سکه تصریح کرد: سرمایهگذاری روی طلا و ارز به دلیل امکان ورود سرمایههای خرد سرعت و فراگیری بیشتری نسبت به بازارهای دیگر دارد؛ بنابراین در شرایط نااطمینانی نقدینگی کوچک و بزرگ بهطور طبیعی به این دو بازار سرازیر میشود. از سوی دیگر چون قیمت جهانی طلا بر اساس دلار تعیین میشود، افزایش اونس جهانی نیز بهطور مستقیم در بازار داخلی انعکاس پیدا میکند.
مدیرعامل اسبق بانک قرضالحسنه مهر ایران یکی دیگر از دلایل نوسانات اخیر را اخبار منفی دانست و اظهار داشت: از زاویه داخلی نیز برخی اخبار اقتصادی همچون بحث افزایش قیمت سوخت، پیشبینی کسری بودجه یا اختلافنظرهای سیاستی، میتواند انتظارات تورمی را تشدید کند. هرچند این اخبار ممکن است هنوز در سطح تصمیمگیری نهایی نباشند، اما انتشار آنها برای افکار عمومی کافی است تا اثرات کوتاهمدت بر قیمتها ایجاد کند.
اکبری در رابطه با نقش سفتهبازان و دلالان در نوسانات بازار ارز تاکید کرد: بهطور طبیعی هرگاه بازار ملتهب میشود، تقاضای سفتهبازی افزایش مییابد، در شرایط عادی تقاضای ارز عمدتاً برای دو بخش کالاهای اساسی و کالاهای وارداتی غیررسمی یا همان کالاهای فاقد ثبت سفارش، است که این دو بخش معمولاً با منابع ارزی کشور پوشش داده میشوند؛ اما زمانی که انتظارات تورمی افزایش یابد و بازار دچار نگرانی شود بخش سومی از تقاضا فعال میشود که همان تقاضای سرمایهگذاری و سفتهبازی است.
این کارشناس پولی و بانکی ادامه داد: در چنین شرایطی حتی اگر بانک مرکزی و صادرکنندگان با ظرفیت کامل ارز عرضه کنند، توانایی پوشش تقاضای سفتهبازی وجود ندارد به همین دلیل است که گاهی با وجود مداخله بازارساز، همچنان قیمتها تمایل به افزایش دارند. این موضوع نشان میدهد که منشأ نوسانات بیشتر روانی است.
اکبری در ادامه اظهار داشت: بازار ارز در ایران بهشدت از اخبار سیاسی تأثیر میپذیرد بنابراین اگر توافقهای بینالمللی تقویت یا تصویر آینده اقتصاد شفافتر شود بخش عمدهای از نوسانات کاهش پیدا میکند.
وی در رابطه با افزایش ذخایر طلای بانک مرکزی و نقش آن در مدیریت بازار طلا گفت: افزایش ذخایر طلا بدون تردید یک اقدام مثبت برای تقویت پشتوانه پول ملی و افزایش توان مداخله بانک مرکزی محسوب میشود؛ اما باید توجه داشت که میزان تقاضای ناشی از انتظارات تورمی در برخی مقاطع بسیار بالاتر از حجم عرضه قابل انجام توسط بانک مرکزی است. بنابراین هرچند این نهاد میتواند با عرضه محدود، بخشی از التهاب را کاهش دهد، اما انتظار نمیرود این اقدام بهتنهایی روند قیمتها را معکوس کند.
این کارشناس اقتصادی افزود: بانک مرکزی معمولاً زمانی وارد بازار میشود که تقاضای غیرعادی شکل گرفته باشد؛ اما به محض عرضه، به دلیل وجود انتظار تورمی، دوباره تقاضا برای خرید ایجاد میشود؛ بنابراین کارآمدی این مداخلات مشروط به کاهش نااطمینانیهای کلان اقتصادی و سیاسی است و نمیتوان از بانک مرکزی انتظار فراتر از توان و اختیار آن داشت.
به گفته اکبری، هرچقدر انتظارات تورمی کمتر باشد ذخایر طلا و ارز میتواند نقش موثرتری در تثبیت بازار ایفا کند.
مدیرعامل اسبق بانک قرضالحسنه مهر ایران در پایان خاطر نشان کرد: مدیریت نوسانات ارزی ترکیبی از ابزارهای اقتصادی، سیاست خارجی، ارتباط شفاف با افکار عمومی و تقویت اعتماد عمومی است و باید در این راستا تلاشهای بسیاری داشت تا بتوان بازار را از حالت التهاب خارج کرد.