آمار «سامانه تم»، سامانه جامع ثبت اطلاعات طرح‌های حمایتی تأمین مسکن، نشان می‌دهد که نهضت ملی مسکن در دولت چهاردهم با سرعت بیشتری در حال پیشرفت است.
تأمین و آماده‌سازی زمین، اجرای پروژه‌ها، صدور پروانه‌های ساخت و مراحل دیگر ساخت مسکن (نهضت ملی مسکن)، از ابتدای شهریور 1403 (شروع به کار دولت چهاردهم) تا 29 مهرماه امسال، روند افزایشی دارد. این سامانه در دولت قبل طراحی و اجرا شد تا اطلاعات مربوط به پروژه ساخت مسکن‌های حمایتی و برنامه نهضت ملی مسکن را ثبت و ارائه کند؛ این سامانه ابداع دولت چهاردهم نیست و آمارها از قبل در آن بارگذاری شده است. آمار این سامانه نشان می‌دهد روند ساخت مسکن حمایتی در دولت چهاردهم نسبت به قبل نه‌تنها متوقف نشده بلکه پروژه‌ها رو به رشد است و سرعت بیشتری گرفته است.
افزایش صدور پروانه ساخت
آمار سامانه تم نشان می‌دهد، در ابتدای دولت چهاردهم (اول شهریور 1403) و پس از 6 سال از شروع طرح ملی مسکن (سال 98) در مجموع 21 هزار و 309 واحد مسکن حمایتی به پایان رسیده و این عدد یک‌سال بعد (آخر مهر 1404) به 69 هزار و 66 واحد رسیده است. یعنی در حدود یک‌سال فعالیت دولت چهاردهم، اتمام و تکمیل واحدهای حمایتی 69 درصد رشد دارد. در برخی انتقادها از اجرای برنامه ساخت مسکن حمایتی، به این آمار اشاره می‌شود که در یک‌سال اخیر فقط 47 هزار و 700 واحد مسکن حمایتی ساخته شده، این در حالی است که در چند سال اجرای این برنامه فقط 21 هزار واحد ساخته شده است و رشد ساختوساز در یک‌سال اخیر، در این انتقادها در نظر گرفته نمی‌شود.
بر اساس اطلاعات این سامانه، تعداد صدور پروانه ساختمانی در نهضت ملی مسکن که در ابتدای شهریور سال گذشته معادل 491 هزار و 522 فقره بود، در آخر مهر امسال به 738 هزار و 933 واحد افزایش یافته است. به عبارتی در دولت چهاردهم 247 هزار و 411 پروانه ساخت در مسکن حمایتی صادر شده که 33.4 درصد بیشتر از 3 سال قبل است.
ساخت مسکن حمایتی (طرح نهضت ملی مسکن) در حال حاضر اولویت اجرای سیاست‌های دولت در بخش مسکن است. دولت بارها تأکید کرده تأمین مسکن برای دهک‌های پایین درآمدی را تسهیل می‌کند و برای اجرای آن تلاش خواهد کرد. در برنامه نهضت ملی مسکن ساخت واحدهای مسکونی برای متقاضیانی که در این طرح ثبت‌نام کرده‌اند در دستورکار قرار گرفته است. این طرح از سال 1398 با نام مسکن ملی و از سال 1400 با نام نهضت ملی مسکن، شروع شده اما همانگونه که آمار سامانه رسمی طرح‌های حمایتی مسکن نشان می‌دهد، پیشرفت طرح کُند بوده که دلایل مختلفی از جمله تأمین منابع مالی، علت اصلی آن است. با این حال، در یک‌سال گذشته، ساخت‌و‌سازها رو به افزایش بوده است.
مشارکت متقاضیان
طبق آمار سامانه تم، در قانون جهش تولید مسکن در مجموع یک میلیون و 935 هزار واحد (شامل طرح حمایتی روی اراضی 99 ساله، خودمالک شهری، خودمالک روستایی، بافت فرسوده و مشارکتی) برای دریافت تسهیلات به بانک معرفی شده‌اند که یک میلیون و 167 هزار واحد به انعقاد قرارداد رسیده است (269 هزار و 411 میلیارد تومان، مبلغ پرداختی بانک‌ها به این واحدهاست) و 768 هزار واحد در صف انعقاد قرارداد با بانک‌ها برای دریافت تسهیلات قرار دارند. از این تعداد واحد که برای دریافت تسهیلات به بانک‌ها معرفی شده‌اند، 913 هزار و 460 واحد مربوط به طرح حمایتی یعنی ساختوساز روی زمین‌های 99 ساله است که دولت تأمین زمین آن را بر عهده دارد. از مجموع واحدهای حمایتی که به بانک‌ها معرفی شده‌اند تا کنون با 502 هزار و 556 واحد برای دریافت تسهیلات از بانک‌ها قرارداد انعقاد شده است و 410 هزار و 904 واحد مسکن حمایتی در صف انتظار برای دریافت تسهیلات قرار گرفته‌اند.
مجموع مبالغ هزینه‌شده در پروژه‌های حمایتی مسکن 292 هزار و 251 میلیارد تومان است که از این مبلغ، کل پرداختی بانک‌ها (تسهیلات) به واحدهای حمایتی برابر 132 هزار و 413 میلیارد تومان است. نکته جالب اینکه آورده متقاضیان و مشارکت آنها بیشتر از سهم تسهیلات و مشارکت بانک‌هاست. آمار سامانه تم نشان می‌دهد، متقاضیان واحدهای حمایتی 159 هزار و 838 میلیارد تومان نقدینگی برای ساخت واحدها پرداخت کرده‌اند. به این ترتیب سهم پرداختی متقاضیان برای ساخت واحدهای حمایتی به 86.4 درصد در برابر 55.9 درصد سهم پرداختی بانک‌ها رسیده است.
ساخت سایر واحدها
با وجود روند کُند پرداخت تسهیلات بانکی که محور تأمین منابع مالی ساخت مسکن حمایتی است، دولت تلاش کرده تا ساختوساز مسکن حمایتی تسهیل شود و آمارهای رسمی بیانگر افزایش سرعت ساختوساز است. هدف دولت تأمین مسکن گروه‌های کم‌درآمد و عمدتاً متقاضیان دهک‌های یک تا 4 است، همراه با این سیاست، برنامه‌های ساختوساز حمایتی دیگر (غیر از ساخت در اراضی ۹۹ ساله) در سال گذشته اجرا شده است. بر اساس آمار دفتر اقتصاد مسکن وزارت راه و شهرسازی، در سال گذشته 33 هزار واحد مسکن مهر تکمیل شده است. احداث ۳۴ هزار و ۸۰۰ واحد حمایتی برای نیروهای مسلح، ۵۵۴ واحد مددجویان تحت پوشش بهزیستی، ۴۰ هزار واحد مددجویان تحت پوشش کمیته امداد و ۴۰ هزار واحد مسکونی در شهرهای با جمعیت زیر ۲۵ هزار نفر که در مجموع ۱۴۲ هزار واحد می‌شود، با حمایت‌های دولت مانند پرداخت تسهیلات کم‌بهره، ساخته شده است. همچنین ساخت 166 هزار واحد مسکن روستایی و نوسازی 72 هزار واحد در بافت فرسوده، بخش دیگری از اقدامات دولت در یک‌سال گذشته در حوزه تولید مسکن حمایتی است. همچنین طبق آمار بانک مرکزی، علاوه بر ساختوساز در قالب سیاست‌های تعیین‌شده، سال گذشته 305 هزار واحد توسط بخش خصوصی ساخته شده است.
طبق برنامه هفتم توسعه، تا آخر این برنامه، باید 5 میلیون واحد مسکن به روش‌های مختلف ساخته شود که یک میلیون واحد آن مسکن حمایتی برای اقشار کم‌برخوردار خواهد بود.
