بانک سرمایه‌گذاری گلدمن ساکس طی گزارشی نسبت به افزایش ریسک‌های زنجیره تامین جهانی عناصر نادر خاکی و دیگر مواد معدنی حیاتی هشدار داده و بر تسلط چین در استخراج و پالایش این مواد تاکید کرده است.
در گزارش این بانک آمده است که این کشور ۶۹ درصد از استخراج جهانی عناصر نادر خاکی، ۹۲ درصد از پالایش و ۹۸ درصد از تولید آهن‌رباهای مبتنی بر این عناصر را در اختیار دارد؛ آماری که نشان‌دهنده قدرت بی‌رقیب این کشور در بازار جهانی است.
عناصر نادر خاکی، سلاح جدید رقابت‌های ژئوپلیتیکی
چین در تاریخ ۹ اکتبر دامنه محدودیت‌های صادراتی خود بر عناصر نادر خاکی را افزایش داد و پنج عنصر جدید را به فهرست ممنوعه اضافه کرد. علاوه بر این، نظارت‌های جدیدی برای کاربران صنعت نیمه‌هادی اعمال شد. این اقدامات در آستانه نشست احتمالی میان دونالد ترامپ و شی جین‌پینگ صورت گرفت و نشان می‌دهد که عناصر نادر خاکی به یکی از محورهای اصلی رقابت‌های ژئوپلیتیک تبدیل شده‌اند.
ریسک‌های اقتصادی اختلال در زنجیره تامین
گرچه ارزش بازار عناصر نادر خاکی در سال گذشته تنها حدود ۶ میلیارد دلار بوده، گلدمن ساکس هشدار داده است که اختلالی حتی ۱۰ درصدی در صنایع وابسته می‌تواند خسارتی حدود ۱۵۰ میلیارد دلار به اقتصاد جهانی وارد کند و فشارهای تورمی را افزایش دهد.
عناصری مانند ساماریوم، لوتتیوم، تربیوم و گرافیت به‌خصوص در برابر محدودیت‌های صادراتی آسیب‌پذیر هستند. ساماریوم به‌عنوان ماده‌ای کلیدی در آهن‌رباهای مقاوم به حرارت صنایع هوافضا و دفاعی اهمیت ویژه‌ای دارد و کمبود آن می‌تواند تولید ناخالص داخلی کشورها را تحت تاثیر قرار دهد.
تلاش‌ها برای ایجاد زنجیره تامین مستقل
کشورها به دنبال ایجاد زنجیره‌های تامین مستقل هستند اما موانع بزرگی پیش روی آن‌هاست. کمبود ذخایر، پیچیدگی فناوری استخراج و پالایش و مسائل زیست‌محیطی توسعه معادن جدید را کند کرده است. برخی عناصر نادر خاکی سنگین خارج از چین بسیار کمیاب هستند و اغلب ذخایر موجود کوچک، کم‌عیار یا دارای مواد رادیواکتیو هستند.
پالایش این عناصر نیازمند تخصص پیشرفته و زیرساخت‌هایی است که ساخت آن‌ها به‌طور متوسط پنج سال طول می‌کشد. اگرچه تولید آهن‌ربا در آمریکا، ژاپن و آلمان در حال گسترش است، کنترل چین بر ورودی‌های حیاتی مانند ساماریوم همچنان مانعی جدی است.
فرصت‌ها و هشدار برای سرمایه‌گذاران
گلدمن ساکس به سرمایه‌گذاران توصیه کرده تا با نگاه به ریسک‌های ناشی از اختلال در عرضه عناصر نادر خاکی، روی سهام شرکت‌های معدنی و مرتبط سرمایه‌گذاری کنند. از جمله شرکت‌های کلیدی این حوزه می‌توان به Iluka Resources، Lynas Rare Earths و MP Materials Corp اشاره کرد.
این بانک پیش‌بینی کرده که عرضه اکسید نئودیمیم-پرازئودیمیم (NdPrO)، ماده‌ای حیاتی برای ساخت آهن‌ربا، با کمبود مواجه خواهد شد. همچنین کالاهایی مانند کبالت، نفت و گاز طبیعی نیز به دلیل تنش‌های ژئوپلیتیکی در معرض ریسک اختلال در عرضه قرار دارند.
به گزارش فارس، اهمیت راهبردی عناصر نادر خاکی و مواد معدنی حیاتی باعث شده بود ترامپ به آن‌ها در کشورهای دیگر چشم بدوزد و با فشار سیاسی و اقتصادی تلاش کند دسترسی آمریکا به این منابع کلیدی را تضمین کند، اقدامی که تنش‌های ژئوپلیتیکی را تشدید کرده است./ فارس