نایب رئیس انجمن سازندگان تجهیزات و تأمین کنندگان تجدید پذیر گفت: نیروگاه‌های کمیته امداد به دلیل دریافت نرخ خرید بالاتر شرایط بهتری دارند، اما سایر نیروگاه‌های کوچک چنین حمایتی ندارند.
با وجود بازگشت سرمایه سه تا چهار ساله در نیروگاه‌های خورشیدی خانگی و جذابیت های اقتصادی این حوزه، گسترش تجدیدپذیرها در ایران همچنان به کندی پیش می‌رود.
در حالی که دولت وعده هفت هزار مگاوات ظرفیت از چین را داده، موانع جدی مانند تأمین سرمایه اولیه، ضعف حمایت‌های بانکی و به‌روزرسانی نشدن تعرفه‌های خرید تضمینی باعث شده بسیاری از طرح‌ها معطل بماند.
این وضع در شرایطی رخ می‌دهد که نیاز کشور به تولید برق پایدار بیش از هر زمان دیگری احساس می‌شود.
در همین راستا محمود کریمی، نایب رئیس انجمن سازندگان تجهیزات و تأمین کنندگان تجدید پذیر در گفت‌وگو با فارس درباره وضعیت فعلی و مشکلات نیروگاه‌های خانگی پرداخت.
کریمی درباره کاهش جذابیت سرمایه‌گذاری این حوزه گفت: به دلیل به‌روزرسانی نشدن نرخ خرید تضمینی متناسب با نرخ ارز و تورم، جذابیت سرمایه‌گذاری کاهش یافته است. طبق مصوبات، وزیر نیرو موظف است نرخ‌ها را تا خرداد هر سال به‌روزرسانی کند، اما معمولاً این کار با تاخیر انجام می‌شود و همین موضوع موجب دلسردی سرمایه‌گذاران می‌گردد.
عمر ۳۰ ساله صفحات با بازدهی ۸۷.۴ درصد؛ تضمین اقتصادی و منطقی
محمود کریمی، نایب‌رئیس انجمن ساتکا درباره هزینه‌های احداث نیروگاه خورشیدی اظهار داشت: با توجه به نرخ قرارداد خرید تضمینی که برای نیروگاه‌های پنج کیلوواتی حدود ۳۸۲۰ تومان تعیین شده، دوره بازگشت سرمایه بین سه سال و نیم تا چهار سال خواهد بود. قراردادها ۲۰ ساله بوده و عمر صفحات خورشیدی تا ۳۰ سال است و از این نظر در بلندمدت اقتصادی و منطقی محسوب می‌شود.
تسهیلات بانکی، چالش‌های قوانین و فرهنگ‌سازی
وی درباره تأمین سرمایه اولیه بیان کرد: مسیرهایی برای دریافت تسهیلات وجود دارد که از سوی ساتبا معرفی می‌شود. صندوق امید و صندوق نوآوری و شکوفایی منابعی را برای اعطای وام به نیروگاه‌های کوچک‌مقیاس در نظر گرفته‌اند. علاوه بر این، برخی بانک‌ها از جمله بانک مسکن نیز در مقاطعی تسهیلاتی ارائه کرده‌اند، اما مهم‌ترین نهادهای فعال در این زمینه همین دو صندوق هستند. این تمهیدات کافی نیست و باید حمایت‌های بیشتری صورت گیرد. ویژگی اصلی نیروگاه‌های خورشیدی پراکندگی آن‌هاست که مزایای متعددی از جمله کاهش هزینه‌های انتقال و اتلاف انرژی و افزایش پایداری شبکه به همراه دارد.
توسعه نیروگاه‌های کمیته امداد نمونه‌ای از حمایت بهتر در بازار
وی با اشاره به نیروگاه‌های کمیته امداد اظهار داشت: این نیروگاه‌ها به دلیل دریافت نرخ خرید بالاتر، از شرایط بهتری برخوردارند اما سایر نیروگاه‌های کوچک چنین حمایت‌هایی ندارند. یکی از طرح‌های پیگیری‌شده، استفاده از اینورترهای هیبریدی در ساختمان‌هاست که امکان ذخیره‌سازی و استفاده از برق در زمان قطعی را فراهم می‌کند. با این حال، هنوز دستورالعمل‌های اجرایی آن به طور کامل تدوین نشده است. نبود قوانین و مقررات شفاف و همچنین واقعی نبودن قیمت برق از موانع اصلی توسعه نیروگاه‌های کوچک‌مقیاس در کشور است. باید این نوع نیروگاه‌ها به عنوان بخشی از مشاعات ساختمان تعریف شوند تا مالکیت آن‌ها به یک فرد خاص محدود نشود.
وی در ادامه افزود: «در آلمان تنها در سال ۲۰۲۳ حدود ۱۴ هزار مگاوات نیروگاه خورشیدی نصب شد که بیش از ۹۵ درصد آن‌ها خانگی بودند. در ایران اما زیرساخت‌ها بیشتر برای نیروگاه‌های بزرگ مقیاس آماده شده و نیروگاه‌های کوچک کمتر مورد حمایت قرار گرفته‌اند.
نبود نرخ مناسب مانعی برای سرمایه‌گذاری
کریمی درباره بازگشت سرمایه توضیح داد: دوره بازگشت سرمایه نیروگاه‌های کوچک حدود چهار سال است. اما به دلیل به‌روزرسانی نشدن نرخ خرید تضمینی متناسب با نرخ ارز و تورم، جذابیت سرمایه‌گذاری کاهش یافته است.
طبق مصوبات، وزیر نیرو موظف است نرخ‌ها را تا خرداد هر سال به‌روزرسانی کند، اما معمولاً این کار با تاخیر انجام می‌شود و همین موضوع موجب دلسردی سرمایه‌گذاران می‌گردد.
وی در بخش دیگری از سخنان خود به عمر صفحات خورشیدی اشاره کرد و گفت: این صفحات تا ۳۰ سال عمر مفید دارند و پس از این مدت بازدهی آن‌ها حدود ۸۷.۴ درصد باقی می‌ماند.
گارانتی عملکرد ۳۰ ساله و گارانتی فیزیکی ۱۰ تا ۱۵ ساله برای رفع ایرادات احتمالی وجود دارد و خرابی صفحات معتبر بسیار نادر است.
همچنین هزینه نگهداری نیروگاه‌های خورشیدی پایین بوده و به طور عمده شامل شست‌وشو و بازبینی سالانه می‌شود.
مداخلات دولتی و قوانین دست‌و‌پاگیر، علت کندی گسترش تجدیدپذیرها
کریمی با اشاره به اهمیت انتخاب شرکت‌های معتبر برای احداث نیروگاه تأکید کرد: اعتبار شرکت‌ها در گارانتی تجهیزات نقش اساسی دارد. ورود برخی شرکت‌های غیرتخصصی به این حوزه موجب بروز مشکلاتی برای سرمایه‌گذاران شده است، چرا که برخی از این شرکت‌ها پس از مدتی فعالیت خود را متوقف کرده و از بازار خارج می‌شوند. بازنگری دستورالعمل‌ها، فرهنگ‌سازی و به‌روزرسانی به‌موقع قیمت‌ها سه عامل اصلی برای رونق نیروگاه‌های کوچک‌مقیاس هستن. در حال حاضر حدود ۴۸۰ شرکت تولیدکننده، تأمین‌کننده تجهیزات، پیمانکار و مشاور در این حوزه فعال‌اند.
هشدار کندی تغییر مسیر ایران به سمت تجدیدپذیرها
کریمی در پایان با تأکید بر اهمیت انرژی‌های تجدیدپذیر گفت: «از سال ۲۰۲۰ بیش از ۸۰ درصد نیروگاه‌های جدید در دنیا از نوع تجدیدپذیر بوده‌اند و نیروگاه‌های فسیلی رو به کاهش‌اند. همان‌طور که صنعت خودرو از کاربراتور به انژکتور مهاجرت کرد، صنعت انرژی نیز به سرعت به سمت تجدیدپذیرها حرکت می‌کند و اگر ایران به این مسیر نپیوندد، در آینده با مشکلات جدی روبه‌رو خواهد شد./ فارس