باهدف افزایش انطباق معاملات با واقعیت‌های بازار و بهبود نقدشوندگی نمادها، «حجم مبنای پویا» درحالی از امروز(شنبه) در بازارپایه اجرا می‌شود، که این سازوکار با درنظر گرفتن حجم معاملات، نوسانات قیمتی و میزان سهام شناور تاخیر تعدیل قیمت‌ها را کاهش می‌دهد.
به گزارش تسنیم، از امروز، شنبه 19 مهرماه، حجم مبنای پویا به‌صورت رسمی در بازار پایه فرابروس ایران در حالی اجرایی می‌شود، که به گفته معاون شرکت فرابورس اصلاح حجم مبنا از حدود یک سال پیش در دستور کار این شرکت فرابورس قرار گرفت، چرا که حجم مبنای فعلی با واقعیت معاملات بسیاری از نمادها هم‌خوانی نداشت.
در این راستا طی ماه‌های گذشته، چندین مدل محاسباتی مورد بررسی قرار گرفت تا در نهایت نسخه‌ای به تصویب برسد که با ساختار سهام شناور و رفتار معاملاتی شرکت‌ها انطباق بیشتری داشته باشد.
در مدل جدید، سهم‌هایی که نسبت به سهام شناور خود حجم معاملات بالاتری دارند، سریع‌تر و دقیق‌تر متناسب با شرایط بازار نوسان قیمتی خواهند داشت، بدون اینکه الزام پر شدن حجم مبنا مانع این تغییر شود.
حجم مبنای پویا با درنظر گرفتن سه متغیر کلیدی حجم معاملات، دامنه نوسان و میزان نوسانات سهم طراحی شده است تا از شکل‌گیری تغییرات قیمتی غیرواقعی با حجم پایین جلوگیری کرده و در عین حال نقدشوندگی نمادها را افزایش دهد.
به گفته معاون عملیات بازار فرابورس، این اقدام در گام نخست در بازار پایه اجرا می‌شود و در ادامه، در صورت دریافت بازخورد مثبت، امکان تعمیم آن به سایر بازارها نیز وجود دارد. هدف اصلی هم کاهش محدودیت‌های معاملاتی و ایجاد شرایطی است که قیمت‌ها منعکس‌کننده واقعیت‌های بازار باشند، نه محدودیت‌های فنی.
نگاهی به تجربه جهانی
بررسی بازارهای مالی پیشرفته نشان می‌دهد مدل‌های پویا در تعیین حداقل حجم معاملات (Dynamic Threshold Models) یکی از ابزارهای موثر در افزایش کارایی بازار و کشف منصفانه قیمت هستند. برای نمونه در بورس لندن و بورس استانبول، پارامترهایی مانند «نسبت حجم معاملات به سهام شناور» و «دامنه نوسان روزانه» در تعیین حجم مبنای موثر لحاظ می‌شوند تا از قفل‌شدگی قیمتی جلوگیری شود.
همچنین در بورس کره جنوبی و هند، استفاده از «حجم مبنای تطبیقی» باعث شده سهام با نقدشوندگی پایین، به‌مرور وارد جریان طبیعی معاملات شوند و فاصله قیمت تئوریک با قیمت واقعی کاهش یابد. این الگوها در نهایت منجر به بهبود اعتماد سرمایه‌گذاران و افزایش مشارکت در بازار شده‌اند.
اهمیت اجرای این طرح در ایران
کارشناسان بازار سرمایه ایران معتقدند اجرای حجم مبنای پویا می‌تواند یکی از گام‌های مؤثر در جهت عمق‌بخشی به بازار و کاهش رفتارهای هیجانی باشد. بر اساس گزارش‌های تحلیلی منتشرشده انتظار می‌رود با اجرای این فرمول جدید، میانگین زمان تعدیل قیمت‌ها در نمادهای بازار پایه کاهش یابد و ارزش معاملات خرد بهبود پیدا کند.
به گفته تحلیل‌گران، چنانچه اجرای این طرح با آموزش و اطلاع‌رسانی مناسب همراه شود، می‌تواند در میان‌مدت به بهبود نقدشوندگی سهام و افزایش شفافیت در فرآیند کشف قیمت کمک کند؛ اقدامی که در صورت موفقیت، احتمالا به بازارهای اول و دوم فرابورس نیز تسری خواهد یافت.