برنامه ویزای جدید چین که با هدف جذب استعدادهای جوان خارجی در حوزه فناوری طراحی شده است، از این هفته آغاز می‌شود، اقدامی که تقویت‌کننده موقعیت پکن در رقابت ژئوپولیتیک با واشنگتن تلقی می‌شود.
این اقدام دولت چین در حالی انجام می‌شود که سیاست جدید آمریکا در زمینه اعطای ویزا باعث شده تا متقاضیان احتمالی به جست‌وجوی گزینه‌های جایگزین بروند.
اگرچه چین کمبودی از نظر داشتن مهندس ماهر بومی ندارد، اما این برنامه را می‌توان بخشی از تلاش‌های پکن برای نشان دادن چهره‌ای از خود دانست که پذیرای سرمایه‌گذاری و استعدادهای جوان خارجی است.
تلاش‌های اخیر دولت چین در این خصوص شامل ارائه کمک مالی برای خرید خانه و دادن پاداش به‌هنگام امضای قرارداد تا سقف ۵ میلیون یوان (۷۰۲.۲۰۰ دلار) است. این اقدامات باعث بازگشت استعدادهای چینی فعال در حوزه علم، فناوری، مهندسی و ریاضیات شده‌اند که مقیم آمریکا هستند.
تفاوت زیادی بین آمریکا و چین از نظر تعداد جمعیت مهاجران در این کشورها وجود دارد. آمریکا بیش از ۵۱ میلیون مهاجر دارد که رقمی برابر با ۱۵ درصد کل جمعیت این کشور است، اما در چین فقط یک میلیون مهاجر دارد که کمتر از یک درصد کل جمعیت این کشور است.
به گفته برخی از کارشناسان حوزه مهاجرت، چین اگرچه به احتمال زیاد سیاست مهاجرتی خود را به‌طور چشمگیر تغییر نمی‌دهد تا میلیون‌ها کارگر خارجی را جذب کند، ویزای «K» همچنان می‌تواند موقعیت پکن را در رقابت ژئوپولیتیک با واشنگتن تقویت کند.
تلاش‌های پکن برای جذب استعدادهای خارجی همزمان با تشدید تنش‌های تجاری ناشی از تعرفه‌های آمریکا و چشم‌انداز مبهم اقتصاد چین انجام می‌شود.
از همین رو چین مجموعه‌ای از اقدامات را برای ورود سرمایه و مسافر خارجی به این کشور انجام داده است، از جمله این اقدام‌ها می‌توان به برداشتن برخی محدودیت‌ها در بخش‌های مختلف اقتصادی‌اش به روی سرمایه‌گذاران خارجی و ارائه معافیت‌های ویزا برای شهروندان بیشتر کشورهای اروپایی، ژاپن، کره جنوبی و برخی کشورهای دیگر اشاره کرد.
ویزای جدید چین که ویزای «K» نام گذاری شده و در ماه اوت اعلام شد، فارغ‌التحصیلان جوان خارجی در رشته‌های علوم، فناوری، مهندسی و ریاضیات را هدف قرار می‌دهد. چین با اعطای ویزا «K» به متقاضیان جوان این وعده را می‌دهد که بدون نیاز به پیشنهاد شغلی، امکان ورود، اقامت و اشتغال در چین را دارند. بنابراین این نوع ویزا می‌تواند برای آن گروه از کارگران خارجی جذاب باشد که در جست‌وجوی گزینه‌های جایگزین فرصت‌های شغلی در آمریکا هستند.
دولت دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا اوایل ماه سپتامبر اعلام کرد از شرکت‌های آمریکایی خواهد خواست سالانه ۱۰۰ هزار دلار برای ویزای کاری «H-1B» بپردازند؛ ویزایی که شرکت‌های فناوری به‌طور گسترده برای استخدام نیروی کار متخصص خارجی از آن استفاده می‌کنند.
برخی از کارشناسان در حوزه مهاجرت بر این نظرند که دولت آمریکا با سیاست جدید خود در مورد ویزای کاری «H-1B» نه تنها به این کشور آسیب زده بلکه فرصت خوبی به چین داده است تا نیروی متخصص خارجی جذب کند.
همزمان با تصمیم چین برای اعطای ویزای «K»، برخی از کشورها مانند کره جنوبی، آلمان و نیوزیلند نیز قصد دارند قوانین ویزای خود را برای جذب نیروی کار متخصص خارجی آسان‌تر کنند.
کارشناسان در حوزه مهاجرت بر این نظرند که جذاب‌ترین ویژگی ویزای «K» این است که نیازی به داشتن کارفرمای حامی ندارد، موضوعی که به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین موانع برای متقاضیان ویزای «H-1B» محسوب می‌شود.
ویزای «H-1B» نیاز به حمایت یک کارفرما دارد و بر اساس قرعه‌کشی و فقط به ۸۵ هزار نفر در سال اعطا می‌شود. همچنین هزینه جدید ۱۰۰ هزار دلاری می‌تواند متقاضیان اولیه را بیش از پیش منصرف کند.
بیشترین افرادی که در سال گذشته میلادی ویزای «H-1B» را دریافت کردند، از کشور هند بودند؛ به‌طوری که ۷۱ درصد از دریافت کنندگان این نوع ویزا هندی بودند.
پرسش‌های بی‌پاسخ
با وجود وعده‌های داده شده، ویزای «K» با موانعی مواجه است. دستورالعمل‌های دولت چین به شرایط مبهمی مانند «سن، سوابق تحصیلی و تجربه کاری» اشاره دارند.
همچنین در این برنامه به جزئیاتی درباره مشوق‌های مالی، تسهیل استخدام، اقامت دائم یا حمایت خانوادگی ارائه نشده است. برخلاف آمریکا، چین به‌جز در موارد نادر، تابعیت به خارجی‌ها اعطا نمی‌کند.
زبان یکی دیگر از موانع بر سر راه جذب نیروی کار خارجی توسط دولت چین است. بیشتر شرکت‌های فناوری چینی به زبان «ماندارین» فعالیت می‌کنند و این امر فرصت‌ها را برای افرادی که چینی بلد نیستند، محدود می‌کند.
کارشناسان حوزه مهاجرت بر این نظرند که تنش‌های سیاسی بین دهلی‌نو و پکن نیز می‌تواند عاملی باشد که چین محدودیتی را برای تعداد متقاضیان هندی که می‌خواهند ویزای «K» دریافت کنند، اعمال کند.
دولت چین در سیاست‌های خود برای جذب استعدادها به‌طور سنتی بر دانشمندان چینی‌تبار مقیم خارج و چینی‌های خارج از کشور متمرکز بوده است.