برای نخستین بار کشتی باری از بندر نینگبو چین از مسیر دریای شمال به اروپا حرکت کرد؛ مسیری که با همراهی روسیه به «جاده ابریشم قطبی» مشهور شده و قرار است جایگزینی سریع‌تر و ایمن‌تر برای کانال سوئز باشد. این تحولات می‌تواند نقشه تجارت جهانی را دگرگون کند و معادلات ژئوپلیتیک را تغییر دهد.
چین و روسیه با همکاری نزدیک در حوزه حمل‌ونقل دریایی، گام مهمی در تغییر مسیرهای سنتی تجارت جهانی برداشته‌اند.
مقامات شهر نینگبو اعلام کرده‌اند که برای نخستین بار یک کشتی باری از بندر نینگبو-ژوشان به سمت شهر فلیکستو در بریتانیا از مسیر دریای شمال حرکت کرده است؛ مسیری که «جاده ابریشم قطبی» نام گرفته و به عنوان اولین کریدور سریع قطبی جهان شناخته می‌شود.
کشتی استانبول بریج حامل کالاهای متنوعی از جمله محصولات فروشگاه‌های آنلاین، باتری‌ها و سیستم‌های ذخیره‌سازی انرژی است.
این محموله‌ها قرار است پس از توقف در بنادر مهم اروپایی نظیر روتردام و هامبورگ، در سن‌پترزبورگ روسیه تخلیه شوند.
این مسیر که از اقیانوس منجمد شمالی و سواحل شمالی روسیه گذر می‌کند و اهمیت این مسیر در آن است که هزاران کیلومتر از فاصله شرق آسیا تا اروپا را کوتاه کرده و زمان حمل‌ونقل را نسبت به مسیر سنتی کانال سوئز کاهش می‌دهد.
چین در سال ۲۰۱۸ در سند سیاست قطب شمال خود اعلام کرده بود که قصد دارد با سرمایه‌گذاری‌های کلان و همکاری با سایر کشورها، مسیرهای دریایی قطبی را توسعه دهد.
اکنون با عملی شدن بخشی از این برنامه، راه ابریشم قطبی نه‌تنها بهینه‌سازی زنجیره تأمین جهانی را ممکن می‌سازد، بلکه می‌تواند جایگاه چین را در تجارت جهانی ارتقا دهد.
روسیه نیز با بهره‌گیری از موقعیت جغرافیایی خود و توسعه زیرساخت‌ها در کنار تحریم‌های غرب، این مسیر را به ابزار استراتژیک در تعاملات اقتصادی تبدیل کرده است.
از سوی دیگر، وزارت حمل‌ونقل روسیه اخیراً گزارشی منتشر کرده که نشان می‌دهد ترافیک مسافر در حمل‌ونقل آبی این کشور بیش از دو برابر شده است؛ امری که بخشی از آن ناشی از گرم شدن زمین و آب شدن یخ‌های قطب شمال است.
این تغییرات اقلیمی، مسیرهای تازه‌ای را برای ترانزیت دریایی باز کرده و اهمیت مسیر شمالی را افزایش داده است.
همزمان، بزرگترین شرکت کشتیرانی جهان یعنی مرسک نیز از تمایل برای استفاده از این کریدور خبر داده است. چنین رویکردی نشان می‌دهد که مسیر قطب شمال، دیگر تنها یک طرح روی کاغذ نیست، بلکه به گزینه‌ای واقعی و پرجاذبه برای تجارت جهانی تبدیل شده است.
البته رشد این مسیر به معنای پایان نقش کانال سوئز نیست. کارشناسان بر این باورند که در آینده‌ای نزدیک، مسیرهای قطبی و کانال سوئز به‌طور مکمل در خدمت تجارت جهانی خواهند بود.
ایران نیز به دلیل موقعیت ژئوپلیتیک ویژه در چهارراه شمال-جنوب و شرق-غرب، می‌تواند نقشی کلیدی در پیوند این مسیرها ایفا کند.
کریدور بین‌المللی شمال-جنوب (INSTC) ظرفیت آن را دارد که حلقه اتصال کانال سوئز و مسیرهای قطبی باشد و ایران را به هاب ترانزیتی اوراسیا تبدیل کند.
پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که ظرفیت حمل بار در مسیر قطب شمال تا سال ۲۰۳۵ رشد قابل‌توجهی خواهد داشت.
این تغییرات نه‌تنها هزینه و زمان حمل‌ونقل را کاهش می‌دهد، بلکه توازن قدرت اقتصادی و ژئوپلیتیک را نیز تحت تأثیر قرار خواهد داد.
همین امر موجب نگرانی کشورهایی همچون کانادا، دانمارک و نروژ شده که حضور فعال چین و روسیه در قطب شمال را تهدیدی برای منافع خود می‌دانند.
به نظر می‌رسد رقابت بر سر مسیرهای تجاری وارد مرحله تازه‌ای شده است؛ مرحله‌ای که در آن جاده ابریشم قطبی با حمایت چین و روسیه می‌تواند چهره تجارت جهانی را برای دهه‌های آینده تغییر دهد.
