بازار خودرو که در ماه‌های اخیر در سکوت نسبی و رکود تورمی به سر می‌برد، با افزایش نرخ ارز بار دیگر به صحنه‌ای پرتنش و مبهم تبدیل شده است. نوسانات هفته اول شهریور ۱۴۰۴ نشان می‌دهد جریان‌های تورمی به معاملات خودرو بازگشته‌اند، اما این بار بدون هجوم خریداران به بازار! درحالی‌که بخشی از فروشندگان در تلاش‌اند قیمت‌ها را همگام با افزایش دلار بالا ببرند، نبود نقدینگی و کاهش قدرت خرید مصرف‌کنندگان باعث بی‌تفاوتی بازار خودرو به افزایش قیمت دلار شده است.
دیگر از خریدهای هیجانی خبری نیست
مسیح فرزانه، کارشناس صنعت خودرو، در این باره به «ایران» می‌گوید: «بازار خودرو بازاری هوشمند است که بر اساس عرضه و تقاضا تنظیم می‌شود و نرخ ارز و تورم تنها شاخص‌های کلان اثرگذار بر آن هستند. قیمت‌هایی که این روزها در آگهی‌ها و سایت‌ها اعلام می‌شوند، فاصله زیادی با قیمت‌های واقعی معاملات دارند.»
او تأکید می‌کند اصلاح قیمتی که طی چند روز گذشته در بازار دیده می‌شود، تنها حدود ۲ تا ۳ درصد است و بسیاری از افزایش‌های قیمتی غیرمنطقی که در فضای مجازی منتشر می‌شوند، در واقعیت معامله نمی‌شوند.
رکود بازار آن‌قدر عمیق است که حتی عبور نرخ دلار از مرز ۱۰۰ هزار تومان نیز نتوانسته بازار خودرو را از وضعیت رکود خارج کند.
افزایش قیمت‌ها واقعی نیست
بررسی‌های میدانی نشان می‌دهد در بازار خودرو، تعداد فروشندگان به‌مراتب بیشتر از خریداران است که این موضوع رکود و تعادل نسبی قیمت‌ها را به دنبال داشته است. اتفاقی که البته به نفع خریداران و مصرف‌کنندگان واقعی است. فرزانه در توضیح این وضعیت می‌گوید: «رفتار بازار خودرو اکنون منطقی‌تر و هوشمندانه‌تر شده است. قیمت‌ها به‌آرامی و متناسب با شرایط اقتصادی افزایش می‌یابند و نوسانات هیجانی جای خود را به تعادل داده‌اند. در معاملات واقعی، شاهد افزایش‌های غیرمنطقی نیستیم، این قیمت‌ها بیشتر در کانال‌ها و فضای مجازی دیده می‌شوند.»
فروشندگان بیشتر از خریداران!
کارشناسان معتقدند خودرو در سال‌های اخیر بویژه از ۱۴۰۰ تاکنون در رکود تورمی فرو رفته و حدود ۳۰ تا ۳۵ درصد پایین‌تر از ارزش واقعی معامله می‌شود. این کارشناس بازار خودرو نیز تأکید می‌کند بازار خودرو اکنون دو دسته قیمت دارد؛ یک دسته قیمت‌های غیرواقعی که مصرف‌کنندگان برای فروش خودروهایشان اعلام می‌کنند و دسته دیگر قیمت‌های منطقی که فعالان بازار برای حفظ نقدینگی و جریان سرمایه تعیین می‌کنند. فرزانه می‌گوید: «ممکن است نقدینگی‌ای وارد بازار خودرو شود و برخی افراد برای حفظ ارزش دارایی خود اقدام به خرید کنند، اما کاهش قدرت خرید عمومی باعث شده هجوم گسترده‌ای شکل نگیرد.»
احتیاط خریداران برای خرید
او همچنین به فضای اقتصادی و سیاسی ایجاد شده پس از جنگ ۱۲ روزه اشاره می‌کند و می‌گوید: «شرایط کنونی ریسک خرید کالاهای سرمایه‌ای مانند خودرو و مسکن را افزایش داده و موجب شده مصرف‌کنندگان با احتیاط بسیار بیشتری وارد بازار شوند.»
یکی از دلایلی که باعث رکود این روزهای بازار خودرو شده به کاهش قدرت خرید مصرف‌کنندگان برمی‌گردد.
بازار خودرو همچنان در وضعیت قرمز
سعید مؤتمنی، رئیس سابق اتحادیه نمایشگاه‌داران و فروشندگان خودرو نیز تأکید می‌کند که بازار خودرو همچنان در وضعیت قرمز و راکد به سر می‌برد. او به «ایران» می‌گوید: «قیمت‌هایی که در سایت‌ها و فضای مجازی اعلام می‌شود، عمدتاً ناشی از فضاسازی است و در معاملات واقعی، اثری از این گرانی‌ها دیده نمی‌شود.»
مؤتمنی با اشاره به عدم هماهنگی بین قیمت خودرو و نرخ ارز تأکید می‌کند: «در گذشته با کوچک‌ترین جهش در نرخ دلار، بازار خودرو سریعاً واکنش نشان می‌داد. اما حالا حتی خودروهایی که تا ۴۰ درصد پایین‌تر از نرخ روز دلار قیمت‌گذاری شده‌اند، مشتری ندارند. این یعنی بازار کشش افزایش قیمت را ندارد و عملاً فروشندگان با دیوار تقاضای ضعیف برخورد می‌کنند!»
او همچنین به چالش عرضه خودروها اشاره می‌کند و می‌گوید: «کمبود عرضه در بازار، یکی از دلایل اصلی افزایش قیمت است. خودروسازان داخلی به دلیل مشکلات مالی و بدهی‌های انباشته، با محدودیت در تولید روبه‌رو هستند. از سوی دیگر، واردات خودرو نیز به دلیل موانع ارزی و گمرکی، به‌صورت قطره‌چکانی انجام می‌شود. این شرایط باعث شده تا عرضه پاسخگوی نیاز بازار نباشد و فشار قیمتی ایجاد شود.»
مؤتمنی معتقد است در صورت بهبود روند تولید داخلی و تسهیل واردات، بازار به‌سرعت واکنش نشان داده و قیمت‌ها کاهش پیدا خواهد کرد. افزایش فعلی قیمت‌ها بین ۵ تا ۶ درصد بوده و عمدتاً به‌خاطر محدودیت در عرضه است. اگر این مشکل حل شود، پتانسیل کاهش قیمت در بازار کاملاً وجود دارد.
بازار خودرو اگرچه به‌ظاهر دستخوش نوسانات جدیدی شده، اما در واقعیت، رکود عمیق همچنان بر آن سایه انداخته است. نبود نقدینگی، افزایش ریسک‌های اقتصادی و سیاسی، و کاهش توان خرید مردم، موجب شده‌اند که جهش قیمت‌ها تنها در ظاهر بازار اتفاق بیفتد. بازار خودرو اکنون در تعادلی شکننده قرار دارد؛ جایی بین فشار تورمی و رکود معاملاتی. پرسش اصلی این است که آیا بازار می‌تواند از این وضعیت عبور کند یا همچنان در چرخه‌ای از التهاب و بی‌رمقی باقی خواهد ماند؟