وزیر امور خارجه ایران درباره نامه مشترک وی و همتایان روسی و چینی به دبیرکل و رئیس شورای امنیت سازمان ملل درباره اقدام 3 کشور اروپایی برای فعال‌سازی اسنپ‌بک گفت: آنچه در معرض تهدید است نه تنها حقوق جمهوری اسلامی ایران، بلکه تمامیت و اعتبار توافقات بین‌المللی است.
وزرای امور خارجه ایران، روسیه و چین در پی اقدام سه کشور اروپایی در ارسال نامه‌ای به شورای امنیت برای آماده‌سازی مکانیسم اسنپ‌بک امروز (دوشنبه) ۱۰ شهریوماه در تیانجین چین و در حاشیه نشست سران سازمان همکاری شانگهای نامه‌ای را خطاب به دبیرکل و رئیس شورای امنیت سازمان ملل متحد امضا کردند.
سه کشور اروپایی آلمان، فرانسه و انگلیس پنجشنبه ششم شهریورماه در نامه‌ای به شورای امنیت روند فعال سازی مکانیسم ماشه (اسنپ‌بک) و بازگرداندن قطعنامه‌های پیشین شورای امنیت درباره ایران را کلید زدند.
سیدعباس عراقچی امروز (دوشنبه) دهم شهریورماه در پیامی درباره این نامه گفت: نامه مشترک من و همکارانم، وزرای امور خارجه جمهوری خلق چین و فدراسیون روسیه، که در تیانجین به امضا رسید، بیانگر موضع قاطع ماست مبنی بر اینکه تلاش کشورهای اروپایی برای فعال‌سازی «سازوکار اسنپ بک» فاقد هرگونه مبنای حقوقی است و از نظر سیاسی اقدامی مخرب به شمار می‌آید.
چین و روسیه پیش از این مخالفت خود را با فعال‌سازی اسنپ‌بک توسط سه کشور اروپایی اعلام کرده بودند.
وی افزود: با اعلام بی‌اعتباری اقدام سه کشور اروپایی (E3)، ما رسماً ثبت کرده‌ایم که هیچ طرفی نمی‌تواند توالی رویدادها را پاک کند: این ایالات متحده بود که نخستین بار برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ را نقض کرد و سپس اروپا بود که به جای پایبندی به تعهدات خود، تصمیم گرفت با تحریم‌های غیرقانونی همراه شود.
* وظیفه فوری پیش رو
به گفته عراقچی این حقایق انکارناپذیر باید چارچوب هر گفت‌وگوی جدی در شورای امنیت را تشکیل دهد.
وزیر امور خارجه عنوان کرد: ما همچنین اصل بنیادین حقوق بین‌الملل را مورد تأکید قرار دادیم: حقوق و تعهدات جدایی‌ناپذیرند. کشورهایی که به تعهدات خود عمل نمی‌کنند، حق ندارند از مزایای توافقی بهره‌مند شوند که خود آن را تضعیف کرده‌اند.
وی خاطرنشان کرد: اعتبار دیپلماسی چندجانبه تنها بر اساس این منطق حفظ خواهد شد.
رئیس دستگاه دیپلماسی یادآور شد: آنچه در معرض تهدید است نه تنها حقوق جمهوری اسلامی ایران، بلکه تمامیت و اعتبار توافقات بین‌المللی است. اگر پذیرش رفتارهای گزینشی در اجرای تعهدات و سوءاستفاده از فرایندهای قانونی تحمل شود، بنیان‌های امنیت جمعی به صورت جدی تضعیف خواهد شد.
وزیر خارجه همچنین یادآور شد: وظیفه اصلی شورای امنیت آن است که به نمایندگی از جامعه بین‌المللی، برای حفظ صلح و امنیت جهانی اقدام کند.
به گفته عراقچی پیشنهاد سه کشور در حقیقت خیانتی به این مأموریت است، چرا که شورای امنیت را از جایگاه یک نهاد حافظ ثبات جهانی به ابزاری برای اعمال فشار و اجبار تبدیل می‌کند.
وی تصریح کرد: وظیفه فوری پیش روی ما بازگرداندن حاکمیت قانون بین‌الملل و تقویت آن است تا دیپلماسی بتواند فضای لازم برای موفقیت خود را بیابد.
در بخشی از نامه مشترک آمده است: «اقدام وزرای خارجه ۳ کشور اروپایی (E3) به وضوح مغایر با قطعنامه مذکور است و بنابراین، ذاتاً از نظر حقوقی و رویه‌ای معیوب است. مسیری که ۳ کشور اروپایی در پیش گرفتند، اختیار و کارکردهای شورای امنیت را مورد سوءاستفاده قرار داده و همزمان اعضای آن و همچنین جامعه بین‌المللی را در مورد ریشه‌های اختلال در اجرای برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ گمراه می‌کند».
این نامه با یادآوری وضعیت کنونی برجام حاصل خروج یکجانبه آمریکا و عدم جبران اثرات منفی این تصمیم توسط کشورهای اروپایی است، تاکید کرده مادامی که به آثار خروج آمریکا از برجام به نحو مقتضی رسیدگی نشود، امکان اعمال سازوکار حل‌وفصل اختلافات علیه ایران وجود ندارد.
وزرای خارجه ۳ کشور همچنین با یادآوری اصول پذیرفته‌شده حقوق بین‌الملل، تأکید کرده‌اند سه کشور اروپایی به عنوان طرف‌هایی که خود مرتکب نقض عهد شده‌اند، نمی‌توانند مدعی بهره‌مندی از حقوق و سازوکارهای مندرج در برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ باشند.
وزرای خارجه ایران، چین و روسیه تصریح کرده‌اند که بر خلاف اقدامات طرف‌های اروپایی، «اقدامات جبرانی ایران، از جمله تعلیق اجرای تعهدات برجامی، مشخصا در پاسخ به خروج آمریکا و نقض تمامی تعهدات آن و پس از دوره‌ای تداوم‌یافته از پایبندی مستمر ایران و عدم اقدام سه کشور اروپایی و اتحادیه اروپا در جبران وضعیت اجرا شد. گام‌های متقابل برداشته شده توسط ایران نمی‌تواند مبنایی برای فعال‌سازی مکانیسم «اسنپ‌بک» باشد. غیرقابل پذیرش است که از این مکانیسم برای پاداش دادن به خروج آمریکا و متعاقبا عدم پایبندی سه کشور اروپایی اتحادیه اروپا به تعهداتشان، از جمله موارد مقرر در بیانیۀ پس از نشست ۲۵ مه ۲۰۱۸ کمیسیون مشترک برجام، سوء استفاده شود».
در این نامه با تأکید بر اینکه برجام جزئی غیرقابل تفکیک از قطعنامه ۲۲۳۱ است و ۳ کشور اروپایی نمی‌توانند بدون تکمیل فرآیند سازوکار حل‌وفصل اختلافات برجام. به شورای امنیت رجوع کنند، آمده است که ۳ کشور اروپایی فرآیند حل‌وفصل اختلافات را تکمیل نکرده‌اند و «از آنجایی که الزامات مندرج در بندهای ۳۶ و ۳۷ محقق نشده است، مکاتبه وزرای خارجه فرانسه، آلمان و انگلیس را نمی‌توان به عنوان یک اعلان ارائه شده توسط یک کشور مشارکت‌کننده در برجام ذیل بند ۱۱ قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت در نظر گرفت».
نامه مشترک سه کشور ایران، چین و روسیه با یادآوری اینکه به گواه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ایران پس از اجرایی شدن برجام در سال ۲۰۱۵ تعهدات خود را اجرایی کرده، تأکید نموده است «اعمال مجدد تحریم‌های خاتمه‌یافته شورای امنیت علیه ایران غیرمنطقی و نامعقول است. این اقدام تنها به پاداش دادن به سه کشور اروپایی(E3) به دلیل عدم پایبندی قابل توجه آنان، خنثی کردن سال‌ها تلاش دیپلماتیک، تضعیف اعتبار توافق‌های چندجانبه و ایجاد سابقه‌ای برای اجرای گزینشی تعهدات بین‌المللی منجر خواهد شد. بنابراین، حفظ قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت، از جمله چارچوب‌های زمانی آن، حائز اهمیت است».
در این نامه تصریح شده است که با توجه به دلایل مزبور، «شورای امنیت نمی‌تواند بر اساس نامه ارائه‌شده توسط سه کشور اروپایی اقدام کند و باید آن را باطل و بلااثر در نظر گیرد. هرگونه گام یا اقدامی که با نادیده گرفتن یا نقض قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت اتخاذ شود، نمی‌تواند منجر به ایجاد تعهدات بین‌المللی قانونی برای کشورهای عضو سازمان ملل متحد شود».
سه کشور از اعضای شورای امنیت خواسته‌اند با رد اعلان ارسالی سه کشور اروپایی، بر پایبندی خود به اصول حقوق بین‌الملل و دیپلماسی چندجانبه صحه گذارند. این نامه به سه کشور اروپایی نیز توصیه کرده است با عقب‌نشینی از مسیر مخرب کنونی، از اقداماتی که اتحاد و کارایی شورای امنیت را تضعیف می‌کند، اجتناب ورزند.
در پایان، این نامه ضمن توصیه به همه طرف‌ها جهت پیگیری مسیر گفتگو و دیپلماسی، تأکید کرده باید از ارعاب، تحریم و تهدید به استفاده از زور، اجتناب شود.
سه کشور ایران، چین و روسیه از دبیرکل سازمان ملل متحد خواسته‌اند نامه مذکور به عنوان سند ملل متحد میان اعضای توزیع شود.