وبسایت تحلیلی اویل پرایس در گزارشی به کاهش خرید چین و افزایش ذخیره شناور نفت ایران پرداخته است. این وبسایت تحلیلی در گزارش خود آورده است: بازگشت دونالد ترامپ به دفتر بیضی باعث شد مقامات آمریکا با شدت بیشتری تجار، واسطهها و زیرساختهای مرتبط با نفت ایران را هدف تحریم قرار دهند و رشتهای از اقدامات قانونگذاری جدید را در جهت کاهش درآمدهای نفتی تهران کلید بزنند.
تشدید محدودیتها در بحبوحه بحران میان اسرائیل و ایران شدت گرفت و کاخ سفید ابتدا پالایشگران چینی (عمدتاً پالایشگاههای کوچک موسوم به «چایپزها» در استان شاندونگ) و سپس اپراتورهای بندری و شرکتهای میانجریانی چین را که بهطریق ادعایی با نفت ایران در ارتباطند هدف قرار داد. با قرار گرفتن بیش از ۴۰۰ نفتکش در فهرست سیاه و هدفگیری مستقیم حدود ۵۰ فرد مرتبط با ایران و ۲۰ شرکت، فشار ترامپ بر ایران به سطوح بیسابقهای افزایش یافته است؛ با این حال، اقدامات بیشتری در راه است.
تحریم مستقیم ترامپ علیه پالایشگران چینی ممکن است بالاخره جریانهای نفتی ایران به چین را مختل کرده باشد. بر اساس دادههای شرکت کیپلِر، ذخیرهٔ نفت خام ایران در مخازن شناور از ۹ میلیون بشکه در اواسط ژانویه به ۳۳٫۴ میلیون بشکه در اوایل اوت صعود کرده است و این بالاترین سطح از سال ۲۰۲۰ به شمار میرود. اکثریت قریب به اتفاق این نفتکشهای گرفتار شده بهآرامی در آبهای سرزمینی سنگاپور و مالزی در حال لنگراندازی هستند؛ هابهای اصلی فعالیتهای انتقال کشتیبهکشتی (ship-to-ship یا STS) نفت ایران در سالهای گذشته. در حالی که ایران میتوانست بهراحتی محمولهها را مستقیماً به چین تحویل دهد و از توقف در تنگه مالاکا خودداری کند، معاملهگران نفتی تهران ترجیح میدهند نفتکشهای بارگیر را برای مدتی در نزدیکی بنادر لینگی و تانجونگ پِلاپاس لنگر بیندازند.
انباشت شناور در تنگه مالاکا و کاهش واردات چین
انباشت نفت ایران در تنگه مالاکا همزمان با کاهش قابلتوجه واردات نفت خام ایران به چین در ماه ژوئیه رخ داده است. این تغییر، گسستی آشکار نسبت به روند ابتدایی سال جاری است؛ چرا که در دورهٔ ژانویه تا مارس ۲۰۲۵، واردات چین از ایران به میانگین ۱٫۵ میلیون بشکه در روز رسید و در ماه مارس به رکورد ۲ میلیون بشکه در روز اوج گرفت. فشارهای ژئوپلیتیکی افزایشی و تغییرات در پویایی بازار به نظر میرسد موجب بازتنظیم آرام راهبرد تأمین نفت چین شدهاند. پس از آغاز درخشان سال ۲۰۲۵، واردات نفت ایران به چین ابتدا در ژوئن به حدود ۱٫۵ میلیون بشکه در روز کاهش یافت و در ژوئیه به تنها ۱٫۱ میلیون بشکه در روز رسید. این نزول، با وجود دسترسی آسان به حجمهای رکوردی ذخیرهٔ شناور ایران در نزدیکی مالزی، نشان میدهد خریداران چینی محتاطتر شدهاند؛ نه بهخاطر کمبود عرضه، بلکه بهخاطر نگرانی فزاینده از اجرای تحریمهای آمریکا. وزارت خزانهداری آمریکا در بهار ۲۰۲۵ سه پالایشگاه در استان شاندونگ چین را بهخاطر پالایش نفت خام ایران تحریم کرد و آنها را به فهرست دفتر کنترل داراییهای خارجی وزارت خزانهداری آمریکا افزود و عملاً آنها را از شبکههای مالی جهانی قطع کرد. در پی این تعییننامها، پالایشگران بزرگتر چینی در مشارکت در معاملات مرتبط با تهران رویکردی محتاطانهتر اتخاذ کردهاند.
پالایشگران چینی تحریمشده توسط ایالات متحده
پالایشگاه — ظرفیت — تاریخ تحریم
پتروشیمی شاندونگ شوگوآنگ لوچینگ — ۱۰۰،۰۰۰ بشکه در روز — ۲۰ مارس ۲۰۲۵
شرکت شیمیایی شاندونگ شنسینگ — ۴۴،۰۰۰ بشکه در روز — ۱۶ آوریل ۲۰۲۵
گروه شیمیایی هِبِی شینهای — ۱۲۰،۰۰۰ بشکه در روز — ۸ می ۲۰۲۵
ملاحظات امنیتی و لجستیکی تهران
تصمیم تهران برای لنگراندازی چنین حجم عظیمی در جنوب شرق آسیا، بازتاب محاسبات لجستیکی و امنیتی آن است، زیرا جنگ دوازدهروزه با اسرائیل، خطر نگهداری نفت در مجاورت سواحل ایران را تشدید کرده است. استقرار ذخیرهٔ شناور در جنوب شرق آسیا برای تهران مزیت استراتژیکی ایجاد میکند؛ بهویژه که مسیر لجستیکی را کوتاهتر میسازد اگر خریداران چینی مجدداً علاقه نشان دهند، یک نفتکش از سنگاپور میتواند در حدود ۷ تا ۸ روز به چینگدائو برسد، در مقابل سفر تقریباً ۲۰ روزه از بندر صادراتی جزیره خارگ ایران. انباشت عظیم ذخایر شناور ایران، اما مالزی را در موقعیت ژئوپلیتیکی حساسی قرار داده است. دولت آمریکا آشکارا اعلام کرده که اگر مالزی در مهار تجارت غیرقانونی نفت منفعل دیده شود، ممکن است هدف بعدی ابزار تنبیهی مورد علاقهٔ ترامپ، یعنی اعمال تعرفهها، قرار گیرد.
اگرچه مقامات مالزی اقداماتی قابلمشاهده در اجرای قانون انجام دادهاند، از جمله بازداشت چند نفتکش که در عملیاتهای بدون مجوز کشتیبهکشتی در ۲۰۲۳ و ۲۰۲۴ دخیل بودند، اما توان آنها محدود است، صلاحیت قضایی آنها تا مرزهای آبهای سرزمینی محدود میشود. علاوه بر این، خود مالزی در تلاش بوده روابط تجاری با پکن را تقویت کند و باید در موازنهسازی میان دو قدرت بزرگ بسیار محتاط باشد تا خشم هیچیک را برنیانگیزد.