اگر بدانید در خانهای که زندگی میکنید، جاهایی تحت عنوان «فضای امن» وجود دارد، شاید برای «حفظ جان» خود در شرایط حملات هوایی، نیازی به «خروج از آپارتمان» با هدف استقرار در «پناهگاه» نباشد
«فضای امن» در آپارتمان شما سه ویژگی پدافندی و دستکم دو مشخصه اصلی دارد.
مناطقی نظیر ایستگاههای مترو و تونلهای آن، پارکینگ مجتمعهای بزرگ که حداقل در 3 طبقه زیرزمین قرار دارند، میتوانند پناهگاهی امن دربرابر بمباران مستقیم باشند.
زیرزمین مدارس، زیرزمین مساجد و پارکینگ طبقات منفی خانهها اگرچه حکم پناهگاه را ندارند اما فضای امنی را در مقابل خطراتی غیر از بمباران مستقیم فراهم میکنند.
اما میان «پناهگاه» و «فضای امن» تفاوت هایی وجود دارد.
پناهگاه مکانی برای اسکان موقت است که در مقابل تهدیدهایی نظیر بمباران نسبت به ساختمانهای معمولی ایمنی و پایداری بالاتری دارد.
درواقع اگر در زمان بمباران مردم به پناهگاه امن بروند، از آسیبهای احتمالی ناشی از ریزش ساختمانها در امان خواهند ماند.
اما فضای امن محلی است که جان افراد را از خطراتی نظیر ترکشهای ثانویه، موج انفجار و فروریزش آوار محافظت میکند.
یعنی پناهگاهها در مقابل شلیک مستقیم بمب ایمن هستند اما مناطق امن میتوانند خطرات جانبی حملات نظامی را مهار کنند.
بنابراین اولین فاکتور برای آنکه یک فضا را بتوان به عنوان پناهگاه درنظر گرفت، آن است که حدود 30 متر زیر زمین احداث شده باشد.
پناهگاه نباید پنجرهای رو به بیرون داشته باشد و در عین حال راه ورود و خروج هوا نیز برای آن در نظر گرفته شده باشد.
همچنین شکل درب ورود به پناهگاه باید به نحوی باشد که از ورود آوار ممانعت کند.
در طراحیهای شهری، ایستگاههای مترو و تونلهای آن به عنوان پناهگاه درنظر گرفته میشوند.
پارکینگهای مجتمعهای بزرگ از طبقات منفی 3 و بیشتر نیز میتوانند تبدیل به پناهگاه شوند.
متاسفانه فضای امن در تمامی ساختمانها مطابق قانون مقررات ملی ساختمان طی سالیان گذشته به دلیل عدمپیگیری از سوی سازمان نظام مهندسی و شهرداریها هیچگاه اجرایی نشد.
در سایر نقاط دنیا فضاهای دوگانهای طراحی میشود که اگرچه کاربری دیگری دارد، اما قابلیت استفاده به عنوان پناهگاه یا فضای امن را نیز دارد.
به عنوان مثال در طراحی ساختمانهای مسکونی این امکان وجود دارد که انباریها به شکلی تعریف و ساخته شود که در زمان بحران به عنوان فضای امن به کار آیند.
در برخی کشورها پارکینگهای طبقات منفی به نحوی طراحی میشوند که در زمان بحران قابلیت تبدیل شدن به محیط بیمارستانی را در کمترین زمان داشته باشند.
بنابراین اگرچه تقریبا در هیچ یک از نقاط دنیا فضایی با تک کاربرد پناهگاه ساخته نمیشود، اما همواره فضاهایی باکاربری دوگانه وجود دارد که در زمان بحران قابلیت تبدیل شدن به پناهگاه را دارد.