با گذشت دو روز از این که تهران از دریافت پیشنهاد توافق هسته‌ای آمریکا خبر داد، خبرهای ضد و نقیضی درباره محتوای این پیشنهاد از سوی رسانه‌های آمریکایی به نقل از «منابع آگاه» منتشر شده است. نقطه اختلاف اصلی در این گزارش‌ها همانند موضع طرفین مذاکرات، مساله غنی‌سازی اورانیوم است.
دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا دیروز دوشنبه در شبکه اجتماعی «تروت‌سوشال» تاکید کرد که واشنگتن در توافق احتمالی پیش‌رو با تهران اجازه «هیچ‌گونه غنی‌سازی اورانیوم» را به جمهوری اسلامی ایران نمی‌دهد.
او که بارها عبارت «قلم خودکار» را برای جو بایدن، رئیس‌جمهوری پیشین آمریکا استفاده کرده است، نوشت: «قلم خودکار باید مدت‌ها پیش جلوی غنی‌سازی ایران را می‌گرفت. ما در توافق احتمالی اجازه هیچ‌گونه غنی‌سازی اورانیوم نخواهیم داد.»
رویترز دیروز دوشنبه دوم ژوئن در گزارشی به نقل از یک دیپلمات ایرانی اعلام کرد که موضع آمریکا درباره غنی‌سازی در خاک ایران در پیشنهاد ارائه شده تغییری نکرده و تهران درحال تهیه پاسخ منفی به این پیشنهاد است.
این دیپلمات گفت: «موضع آمریکا درباره غنی‌سازی در خاک ایران در این پیشنهاد تغییری نکرده و همچنین هیچ توضیح روشنی درباره لغو تحریم‌ها ارائه نشده است.»
او افزود که بنابر ارزیابی «کمیته مذاکرات هسته‌ای ایران» که تحت نظارت رهبر معظم انقلاب فعالیت می‌کند، پیشنهاد آمریکا «کاملا یک‌طرفه» است و نمی‌تواند منافع تهران را تامین کند.
این دیپلمات گفت: «از نظر تهران، این پیشنهاد بی‌پایه و اساس بوده و تلاش یک‌جانبه برای تحمیل یک "توافق بد" به ایران از طریق خواسته‌های بیش‌ازحد تلقی می‌شود.»
پیشنهاد «نامنسجم و از هم گسیخته»
سی‌ان‌ان عصر دوشنبه به نقل از یک مقام ایرانی اعلام کرد که پیشنهاد آمریکا «از هم گسیخته و نامنسجم» است. این شبکه خبری به نقل از منابع آگاه از روند مذاکرات گفت که به نظر می‌رسد شتاب پشت مذاکرات برای رسیدن به یک توافق جدید در حال فروپاشی است.
سی‌ان‌ان همچنین دریافته که موضع آمریکا درباره غنی‌سازی اورانیوم در پیشنهاد جدید تغییر کرده و ممکن است با سرمایه‌گذاری در برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز ایران به کنسرسیومی بپیوندد که بر غنی‌سازی اورانیوم با غلظت پایین در ایران برای مدتی نظارت داشته باشد.
به گزارش سی‌ان‌ان، انتظار می‌رود که این کنسرسیوم شامل کشورهای خاورمیانه و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی باشد.
پیشنهاد تشکیل کنسرسیوم در مذاکرات کنونی ایران و آمریکا نخستین بار از سوی نیویورک‌تایمز و پس از دور چهارم مذاکرات گزارش شد. این موضوع یکی از نقاط مشترک در همه روایت‌ها از پیشنهاد اخیر و مکتوب واشنگتن به تهران است.
مقامات ایرانی بارها اعلام کرده‌اند که با ایده تشکیل کنسرسیوم غنی‌سازی مخالفتی ندارند، اما ایران باید کنترل توانمندی‌های غنی‌سازی خود را حفظ کند.
یک مقام ارشد ایرانی روز دوشنبه در گفتگو با سی‌ان‌ان ضمن انتقاد از پیشنهاد جدید گفت: «در نگاه نخست، بنابر ارزیابی ما، این متن بسیار غیرواقع‌گرایانه، آشفته و مملو از درخواست‌های زیاده‌خواهانه است.»
او با تاکید بر این که مانع اصلی پیشرفت در مذاکرات فعلی «تغییر موضع مداوم» آمریکاست، گفت: «این‌که آمریکایی‌ها مدام مواضع خود را تغییر می‌دهند، تا اینجا مانع اصلی موفقیت مذاکرات بوده و اکنون کار را بیش از همیشه دشوار کرده است.»
این دیپلمات ایرانی افزود: «این متن آشکارا با آخرین توافق حاصل‌شده در دور پنجم مذاکرات مغایرت دارد.»
غنی‌سازی در خاک ایران
از سوی دیگر، اکسیوس روز دوشنبه به نقل از دو منبع آگاه یکی از آن‌ها جز به جز پیشنهاد آمریکا را تشریح کرده، اعلام کرد که این پیشنهاد برای مدت مشخص و هنوز تعیین نشده به ایران اجازه غنی‌سازی اورانیوم در خاک خود را می‌دهد. چنین اجازه‌ای کاملا در تناقض با اظهارات پیشین مقامات ارشد آمریکا است.
به گزارش اکسیوس، به نظر می‌رسد که پیشنهاد واشنگتن که شامل «ایده‌های اولیه» برای بحث در دورهای بعدی مذاکرات است، مسیر روشنی برای توافق ارائه داده است.
بنابر این گزارش، در پیشنهاد آمریکا ایران اجازه ساخت تاسیسات غنی‌سازی اورانیوم جدید را نخواهد داشت و باید «زیرساخت‌های حیاتی برای تبدیل و فرآوری اورانیوم» را برچیند. ایران همچنین ملزم به توقف تحقیق و توسعه جدید در زمینه سانتریفیوژ‌ها می‌شود.
به گزارش اکسیوس، بر اساس این پیشنهاد، توافق هسته‌ای جدید بر تشکیل یک کنسرسیوم منطقه‌ای برای غنی‌سازی اورانیوم متمرکز است.
بنابر این گزارش، از جمله شرایط این کنسرسیوم این است که ایران مجاز به توسعه ظرفیت داخلی غنی‌سازی فراتر از مقدار لازم برای اهداف غیرنظامی نخواهد بود.
همچنین ایران پس از امضای توافق باید غلظت غنی‌سازی خود را به طور موقت به ۳ درصد کاهش دهد که مدت زمان این کاهش غلظت در مذاکرات تعیین می‌شود.
تاسیسات زیرزمینی غنی‌سازی اورانیوم ایران باید برای مدت مورد توافق دوطرف «غیرفعال» شوند و فعالیت غنی‌سازی اورانیوم در تاسیسات روی زمین ایران نیز موقتا به سطح مورد نیاز برای سوخت نیروگاه‌های هسته‌ای و طبق دستورالعمل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی محدود می‌شود.
بنابر این پیشنهاد، توافق منجر به ایجاد «سیستم نظارتی و راستی‌آزمایی قدرتمند» به انضمام تایید فوری پروتکل الحاقی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی می‌شود.
نیویورک‌تایمز نیز روز شنبه در گزارشی به نقل از مقامات آگاه به مذاکرات ایران و آمریکا، به محتوای پیشنهاد آمریکا پرداخت.
بنابر این گزارش، آمریکا در این سند خواستار توقف کامل غنی‌سازی اورانیوم در ایران و تشکیل یک کنسرسیوم منطقه‌ای با حضور ایران، عربستان سعودی، کشورهای عرب و آمریکا برای تولید انرژی هسته‌ای صلح‌آمیز شده است.
عباس عراقچی، وزیر خارجه روز شنبه از دریافت پیشنهاد توافق هسته‌ای آمریکا از طریق بدر البوسعیدی، وزیر خارجه عمان خبر داد و گفت که تهران «بر اساس اصول، منافع ملی و حقوق مردم ایران به آن پاسخ مقتضی» خواهد داد.
عراقچی روز یکشنبه اعلام کرد که تهران در حال آماده‌سازی جواب پیشنهاد آمریکاست.
رویترز هفته گذشته به نقل از دو مقام گزارش داد که ایران به شرط این که ایالات متحده دارایی‌های مسدود شده‌اش را آزاد کند و حق تهران برای غنی‌سازی غیرنظامی را در قالب «تفاهم‌نامه سیاسی» به رسمیت بشناسد، ممکن است با توقف موقت غنی‌سازی موافقت کند.
مهم‌ترین مساله برای ایران در مذاکرات هسته‌ای مساله لغو تحریم‌هاست. به گزارش اکسیوس، در پیشنهاد ارائه شده آمده است که تحریم‌های وضع‌شده علیه ایران تنها زمانی لغو خواهند شد که تهران «تعهد واقعی» خود را به برقراری شرایط مورد نظر آمریکا و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نشان دهد.
اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت خارجه نیز روز یکشنبه گفت: «اطمینان از خاتمه تحریم‌هایی که چند دهه علیه ایران اعمال شده برای ما بسیار مهم است. متاسفانه تا الان طرف آمریکایی حاضر به شفاف‌سازی در این ارتباط نشده است.»