در سال‌های اخیر، فعالیت در حوزه رمزارزها در میان کاربران ایرانی با رشد چشمگیری همراه بوده است. همزمان با این روند، برخی افراد سودجو نیز با ایجاد بسترهای غیرشفاف، اقدام به جذب سرمایه از مردم کرده‌اند که در نهایت منجر به بروز نارضایتی، زیان مالی و در مواردی وقوع تخلف شده است.
به گزارش فرارو، در چنین شرایطی، این پرسش مطرح می‌شود که آیا امکان پیگیری حقوقی و قانونی چنین اتفاقاتی وجود دارد و در صورت وقوع تخلف، افراد چگونه می‌توانند از حقوق خود دفاع کنند؟ در این گزارش، به بررسی ظرفیت‌های موجود، نقش نهادهای مسئول، ابزارهای فنی، و چالش‌های احتمالی در مسیر پیگیری تخلفات مرتبط با رمزارز پرداخته می‌شود.
وضعیت قانون‌گذاری رمزارزها در کشور
در حال حاضر، رمزارزها از نظر قانون‌گذاری در کشور در وضعیت خاصی قرار دارند. برخی نهادهای رسمی در سال‌های اخیر اقداماتی در جهت تدوین دستورالعمل‌ها و آیین‌نامه‌هایی برای ساماندهی این فضا انجام داده‌اند، اما هنوز قانون جامع و شفافی درباره نحوه استفاده، معامله و پیگیری تخلفات این حوزه تصویب نشده است.
با این وجود، در صورتی که فردی مدعی زیان یا کلاهبرداری باشد و مستندات کافی در اختیار داشته باشد، امکان ثبت شکایت از طریق مراجع قضایی و دادسرای ویژه جرایم رایانه‌ای فراهم است. البته باید توجه داشت که مسیر رسیدگی به چنین پرونده‌هایی ممکن است زمان‌بر باشد و نیاز به بررسی‌های فنی و تخصصی داشته باشد.
نقش پلیس فتا و دستگاه قضایی در رسیدگی به شکایات
پلیس فتا به عنوان نهاد مسئول در حوزه جرایم سایبری، امکان ثبت شکایت و پیگیری تخلفات مربوط به فضای مجازی را فراهم کرده است. افراد می‌توانند با مراجعه به درگاه رسمی پلیس فتا، مدارک و مستندات مربوط به موضوع را ارائه کرده و شکایت خود را ثبت کنند.
در برخی از پرونده‌های مربوط به رمزارز، این نهاد توانسته با بهره‌گیری از دانش فنی، مسیر تراکنش‌ها را شناسایی و با هماهنگی مراجع قضایی، اقدامات لازم را انجام دهد. البته بررسی این موارد نیازمند زمان و همکاری میان دستگاه‌های ذی‌ربط است. از سوی دیگر، برخی کارشناسان حقوقی بر ضرورت تسریع در تدوین قوانین مرتبط با رمزارز تأکید دارند تا زمینه برای برخورد مؤثرتر با متخلفان فراهم شود.
امکان رهگیری تراکنش‌ها در بستر فناوری بلاکچین
بلاکچین به عنوان زیرساخت فنی رمزارزها، دارای شفافیت بالایی در ثبت تراکنش‌هاست. برخلاف برخی تصورات، امکان ردیابی مبادلات در این بستر وجود دارد، البته به شرطی که ابزارهای تخصصی و کارشناسان آموزش‌دیده در این زمینه در اختیار نهادهای ذی‌ربط قرار داشته باشند.
در برخی کشورها، شرکت‌های تخصصی با تحلیل داده‌های بلاکچینی به شناسایی فعالیت‌های مشکوک کمک می‌کنند. در کشور ما نیز ظرفیت‌هایی برای استفاده از چنین فناوری‌هایی وجود دارد و در صورت فراهم شدن بستر قانونی و فنی، می‌توان از این امکانات برای افزایش سطح امنیت کاربران بهره برد.
چالش‌های بین‌المللی در پیگیری تخلفات رمزارزی
در مواردی که بخشی از فعالیت‌های مرتبط با رمزارز از طریق صرافی‌های خارجی یا حساب‌های ناشناس انجام شود، پیگیری موضوع پیچیده‌تر خواهد شد. برخی صرافی‌های بین‌المللی تنها در چارچوب تعاملات حقوقی و در صورت وجود توافقات قضایی همکاری می‌کنند.
با توجه به شرایط خاص بین‌المللی و محدودیت‌هایی که ممکن است در زمینه همکاری با برخی نهادها وجود داشته باشد، پیگیری برخی پرونده‌ها ممکن است با موانعی روبه‌رو شود. در عین حال، آشنایی کاربران با نحوه فعالیت ایمن در فضای رمزارز و انتخاب بسترهای معتبر، می‌تواند نقش مهمی در کاهش ریسک و پیشگیری از بروز مشکلات احتمالی ایفا کند.