کارشناس بازار کار با اشاره به اینکه میزان اشتغال اتباع بیگانه بیش از 10 درصد است گفت: متأسفانه رقیب اصلی نیروی کار در کشور اتباع افغانی هستند.
کاهش نرخ بیکاری از سوی دولت ها موضوعی است که بارها بیان شده است. اما باید به این نکته مهم اشاره کرد که می توان اینطور برداشت کرد بخش زیادی از جویندگان کار، عرصه را به رقبای خارجی خود در بازار کار واگذار کرده و امیدی به یافتن شغل متناسب با تحصیلات و توانایی خود ندارند؛ به نحوی که دیگر در جمعیت فعال اقتصادی جایی برای خود نمی بینند تا به این ترتیب، نرخ بیکاری به صورت کاذب پایین بیاید.
کارفرمایان به دلیل بالا رفتن هزینه‌های تولید بنگاه‌های اقتصادی و صنعتی، برخی صاحبان مشاغل ترجیح می دهند از اتباع بهره ببرند؛ چراکه آنها مطالبه بیمه تامین اجتماعی ندارند و از سمت دیگر، اگر به صورت غیرقانونی وارد کشور شده باشند، به علت ترس از اخراج شدن حاضر می شوند با دستمزدهای به مراتب پایینی فعالیت کنند که مجموع این شرایط، وضعیت نابرابری را برای افراد آماده به کار ایرانی رقم می زند.
در سال‌های اخیر، ورود گسترده نیروی کار اتباع خارجی به ایران به یکی از چالش‌های عمده بازار کار تبدیل شده است. این نیروی کار، که اغلب از کشورهای همسایه مانند افغانستان، پاکستان و عراق می‌آید، به دلیل هزینه‌های پایین‌تر و مهارت‌های خاص، به رقیبی جدی برای نیروی کار ایرانی تبدیل شده است. این موضوع نه تنها بر نرخ اشتغال و دستمزدها تاثیر گذاشته، بلکه به یکی از مسائل مورد بحث در اقتصاد ایران تبدیل شده است.
اتباع خارجی به دلیل توانایی در ارائه خدمات با هزینه کمتر، در بخش‌هایی مانند ساخت‌وساز، کشاورزی و خدمات شهری حضور چشمگیری دارند. بسیاری از کارفرمایان به دلیل صرفه‌جویی در هزینه‌ها، تمایل دارند از نیروی کار ارزان‌تر خارجی استفاده کنند. این در حالی است که نیروی کار ایرانی با مشکلاتی نظیر افزایش نرخ بیکاری و دستمزدهای پایین مواجه است و بسیاری از افراد در جستجوی شغل، به‌ویژه در بخش‌های غیرمتخصص، از رقابت با اتباع خارجی نگران هستند.
نرخ بیکاری در ایران به‌ویژه در میان جوانان و فارغ‌التحصیلان دانشگاهی بالا است. از طرفی، بسیاری از مشاغل فنی و کارگری نیز در حال جذب نیروی کار اتباع خارجی هستند. به گفته کارشناسان، استفاده از نیروی کار خارجی در این بخش‌ها می‌تواند به‌طور موقت به نفع اقتصاد باشد، اما در بلندمدت این موضوع می‌تواند منجر به کاهش فرصت‌های شغلی برای نیروی کار بومی شود.
*دلایل جذابیت نیروی کار خارجی برای کارفرمایان ایرانی
قیمت پایین‌تر دستمزد، نبود فشارهای اجتماعی و حقوقی که ممکن است برای نیروی کار ایرانی وجود داشته باشد، از جمله دلایل جذابیت نیروی کار خارجی برای کارفرمایان است. علاوه بر این، نیروی کار اتباع به دلیل آشنایی با زبان و فرهنگ منطقه‌ای، در برخی مواقع برای کارفرمایان کارآمدتر و موثرتر به‌نظر می‌رسد.
حمید حاج اسماعیلی؛کارشناس بازار کار در گفت و گو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم,درباره اینکه می گویند کار هست کارگر نیست گفت:در کشور این موضوع ارزیابی دقیقی ندارد. این ادعا که کارخانه کارگر می خواهد اما نیروی کار نمی رود صحیح نیست. ارزیابی دقیق از طریق موسسات معتبر انجام نشده است و این ادعا قبول نداریم. چرا که هنوز نرخ بیکاری در کشور به صورت عمومی بالای 7.2درصد است.در رابطه با گروه فارغ التحصیلان,جوانان و زنان که بیشترین مشارکت را در تولید دارند. نرخ بیکاری بالایی داریم.
وی ادامه داد:بیش از 40درصد بیکاران را فارغ التحصیلان تشکیل می دهند. در زنان نرخ بیکاری بیش از 23درصد است. نرخ مشارکت زنان 14.5درصد است. ما انتظارمان این است که نرخ مشارکت زنان حدود 50درصد افزایش یابد. چرا که تحصیل کرده هستند و سن ازدواج افزایش یافته است. تمکن مالی که خانواده می توانست توسط زنان داشته باشد,کاهش یافته است. خانم ها نیازمند استقلال مالی هستند,این ها موارد متعددی است که نیازمند حمایت شغلی دارند.
این کارشناس بازار کار گفت: یک رقابت نابرابر بین اتباع خارجی و نیروی کار وجود دارد که دولت موظف است که این رقابت را از بین ببرد. اتباع خارجی بیمه ندارنددستمزد پایین تر دریافت می کنند و این باعث می شود که جانشین نیروی کار ایرانی شوند.
این فعال کارگری افزود:وزارت کشور اخیراً‌اعلام کرده است بیش از 6میلیون و 100هزار از اتباع در ایران وجود دارند. برآیندهای غیر رسمی می گوید حدود 8.5 میلیون اتباع خارجی در ایران فعالیت دارند. وزارت کار در گذشته با بررسی هایی که انجام داده است گفته است بیش از 3میلیون نیروی کار خارجی در بازار کار ایران فعال هستند و ما نشانه های آنها را در کارگاه ساختمانی و شهرداری ها در مغنی گری ها,نگهبانی ها , سرایداری می بینیم. سهم اتباع خارجی در بازا رکار ایران بیش از 10درصد است.
به گزارش تسنیم, افزایش تعداد اتباع خارجی در بازار کار ایران، علاوه بر ایجاد رقابت برای شغل‌ها، چالش‌های اجتماعی و اقتصادی دیگری نیز به همراه دارد. این موضوع می‌تواند باعث ایجاد نارضایتی و تنش‌های اجتماعی در میان نیروی کار ایرانی شود. از طرفی، برخی از کارگران ایرانی معتقدند که دستمزدهای پایین اتباع خارجی ممکن است منجر به کاهش سطح استاندارد زندگی در برخی مناطق شود.
برای مدیریت این چالش‌ها، برخی از کارشناسان اقتصادی و اجتماعی پیشنهاد می‌دهند که دولت باید سیاست‌های حمایتی بیشتری برای نیروی کار ایرانی در نظر بگیرد. این سیاست‌ها می‌تواند شامل برنامه‌های آموزشی، افزایش بهره‌وری نیروی کار و توجه به رفاه اجتماعی باشد. همچنین، نظارت دقیق‌تری بر شرایط کاری اتباع خارجی و تأکید بر رعایت حقوق کارگری می‌تواند به بهبود شرایط برای همه طرف‌ها کمک کند.
در نهایت، رقابت بین نیروی کار اتباع خارجی و ایرانی یکی از مسائلی است که نیازمند مدیریت دقیق و آگاهانه است. اگرچه نیروی کار خارجی می‌تواند مزایای اقتصادی کوتاه‌مدت برای کارفرمایان به همراه داشته باشد، اما باید توجه داشت که حفظ فرصت‌های شغلی برای نیروی کار ایرانی و کاهش تنش‌های اجتماعی نیز از اهمیت بالایی برخوردار است./ تسنیم