دولت آمریکا از دیروز 4 مارس (14 اسفند) تعرفه‌هایی بر واردات کالا از کانادا، مکزیک و چین وضع کرد. تعرفه کالاهای وارداتی از کانادا و مکزیک 25 درصد و تعرفه کالاهای چینی 20 درصد است.
این تعرفه‌ها که نوعی مالیات بر کالاهای وارداتی به شمار می‌روند، قرار بود در اوایل فوریه اجرا شود اما یک ماه به تعویق افتاد.
تعرفه چیست؟
تعرفه، مالیاتی است که بر کالاهای وارداتی اعمال می‌شود.
این مالیات که متناسب با ارزش کالاها است، بر شرکت‌های واردکننده تحمیل می‌شود، نه بر صادرکنندگان.
بنابراین اگر یک شرکت در حال واردات خودروهایی با قیمت هر دستگاه ۵۰ هزار دلار باشد و تعرفه ۲۵ درصدی بر آن اعمال شود، باید برای هر خودرو مبلغ ۱۲ هزار و ۵۰۰ دلار پرداخت کند.
اینکه در نهایت چه کسی بار اقتصادی تعرفه‌ها را متحمل می‌شود، برخلاف هزینه اولیه‌ای که واردکنندگان می‌پردازند، پرسشی پیچیده‌تر است.
اگر شرکت واردکننده آمریکایی، هزینه تعرفه را از طریق افزایش قیمت فروش به مشتری منتقل کند، در نهایت این مصرف‌کننده آمریکایی خواهد بود که بار اقتصادی تعرفه را متحمل می‌شود.
چرا ترامپ، عاشق تعرفه است؟
دونالد ترامپ بارها گفته است که تعرفه‌ها مشاغل داخلی در آمریکا ایجاد می‌کند و از این مشاغل محافظت می‌کند. او همچنین این سیاست را راهی برای رشد اقتصاد آمریکا و افزایش درآمدهای مالیاتی می‌بیند.
او گفته است: «بر اساس طرح من، کارگران آمریکایی دیگر نگران از دست دادن شغل‌هایشان به نفع کشورهای خارجی نخواهند بود. بلکه این کشورهای خارجی هستند که نگران از دست دادن مشاغل خود به نفع آمریکا خواهند شد.»
ترامپ همچنین گفته است که تعرفه‌ها - مانند آن‌ها که او در دوره اول ریاست‌جمهوری‌اش، در سال ۲۰۱۸ بر فولاد و آلومینیوم وضع کرد - امنیت ملی آمریکا را تقویت می‌کند، چون این صنایع «پایه و اساس بخش دفاعی و صنعتی آمریکا» هستند.
تهدید ترامپ علیه اتحادیه اروپا بیشتر به مسئله کسری تجاری مربوط می‌شود، یعنی زمانی که کشوری بیشتر از آنچه صادر می‌کند، واردات دارد.
او گفته است: «آن‌ها خودروهای ما را قبول نمی‌کنند، محصولات کشاورزی ما را نمی‌پذیرند، تقریبا هیچ چیز از ما نمی‌خرند و ما همه چیز را از آن‌ها می‌گیریم؛ میلیون‌ها خودرو، مقادیر عظیمی از مواد غذایی و محصولات کشاورزی.»
ترامپ در دوره اول ریاست جمهوری‌اش چه تعرفه‌هایی اعمال کرد؟
در سال ۲۰۱۸، دونالد ترامپ تعرفه‌هایی تا ۵۰ درصد بر ماشین‌های لباسشویی و پنل‌های خورشیدی وارداتی اعمال کرد. دولت آمریکا گفته بود که تولیدکنندگان آمریکایی در این دو بخش با رقابت ناعادلانه خارجی روبرو هستند.
او همچنین تعرفه ۲۵ درصدی بر فولاد وارداتی و ۱۰ درصدی بر آلومینیوم وارداتی وضع کرد.
البته مکزیک و کانادا به دلیل توافق تجارت آزاد آمریکای شمالی (نفتا) - که بعدا با توافق آمریکا-مکزیک- کانادا جایگزین شد - از این تعرفه‌ها معاف شدند.
اتحادیه اروپا، که یکی از بزرگ‌ترین صادرکنندگان فولاد به آمریکا بود، در واکنش تعرفه‌هایی بر بیش از ۳ میلیارد دلار از صادرات آمریکا وضع کرد که شامل شلوار جین، ویسکی بوربون و موتورسیکلت‌های هارلی دیویدسون می‌شد.
ترامپ همچنین تعرفه‌هایی بر بیش از ۳۶۰ میلیارد دلار از کالاهای چینی -از گوشت گرفته تا آلات موسیقی- اعمال کرد.
چین نیز در واکنش، تعرفه‌هایی بر بیش از ۱۱۰ میلیارد دلار از محصولات آمریکایی وضع کرد.
در دوران ریاست جمهوری جو بایدن، بیشتر تعرفه‌های چین حفظ شد و تعرفه‌های جدیدی بر محصولاتی مانند خودروهای برقی اعمال شد.
تعرفه‌های ترامپ در دوره اول چه تاثیری بر دیگر کشورها داشت؟
تعرفه‌های ترامپ میزان واردات آمریکا از برخی کشورها را کاهش داد اما واردات از کشورهای دیگر را افزایش داد.
طبق داده‌های اداره سرشماری آمریکا، پیش از سال ۲۰۱۸ کالاهای چینی ۲۲ درصد کل واردات آمریکا را تشکیل می‌دادند. در سال ۲۰۲۴، این رقم به ۱۳/۵ درصد کاهش یافت.
تا سال ۲۰۲۳، مکزیک از چین پیشی گرفت و تبدیل به بزرگ‌ترین صادرکننده کالا به آمریکا شد. مکزیک اکنون ۴۷۶ میلیارد دلار کالا به آمریکا صادر می‌کند، در حالی که این رقم برای چین حدود ۴۲۷ میلیارد دلار است.
یکی از دلایل این تغییر این است که بسیاری از شرکت‌ها - به‌ویژه تولیدکنندگان خودرو - تولید خود را به مکزیک منتقل کردند تا از مزایای توافق تجارت آزاد با آمریکا و هزینه‌های تولید پایین‌تر بهره ببرند.
کشورهای شرق آسیا نیز به لطف تعرفه‌های سنگین ترامپ بر چین، شاهد افزایش صادرات به آمریکا بودند.
این امر تا حدی به این دلیل بود که کالاهای آن‌ها برای مصرف‌کنندگان آمریکایی ارزان‌تر از کالاهای چینی تمام می‌شد و دلیل دیگر این بود که بسیاری از شرکت‌های چینی برای دور زدن تعرفه‌های آمریکا به این کشورها نقل مکان کردند.
طبق داده‌های نمایندگی تجاری آمریکا، کشورهای عضو بلوک تجاری آسه‌آن - مانند اندونزی، فیلیپین، تایلند و ویتنام - در سال ۲۰۱۶، ۱۵۸ میلیارد دلار کالا به آمریکا صادر کردند، اما این رقم در سال ۲۰۲۲ به حدود ۳۳۶ میلیارد دلار رسید.
دکتر نیکولو تامبری، اقتصاددان دانشگاه ساسکس بریتانیا، می‌گوید: «کشوری که بیشترین ضربه را از تعرفه‌های ۲۰۱۸ خورد، چین بود.»
او افزود: «من فکر می‌کنم ویتنام احتمالا یکی از بزرگ‌ترین برندگان این موج تعرفه‌ها بود.»
بر اساس مطالعات «موسسه پیترسون برای اقتصاد بین‌الملل»، تعرفه‌های دونالد ترامپ تولید فولاد و آلومینیوم آمریکا را افزایش داد، اما هم‌زمان قیمت این فلزات را بالا برد که باعث از بین رفتن هزاران شغل در سایر صنایع تولیدی شد.
این موسسه همچنین می‌گوید که اقدامات تعرفه‌ای ترامپ باعث افزایش قیمت‌ها در سراسر بازار شد و مصرف‌کنندگان آمریکایی را متضرر کرد.
ترامپ در این دوره چه تعرفه‌هایی اعمال کرده است؟
دولت آمریکا از ۴ مارس تعرفه‌هایی بر کالاهای وارداتی از کانادا و مکزیک اعمال می‌کند. به گفته هاوارد لوتنیک، وزیر بازرگانی آمریکا، این تعرفه‌ها پس از یک ماه تاخیر و با هدف دادن فرصت به این دو کشور برای بهبود تدابیر امنیتی در مرزها اجرا می‌شود.
او به شبکه فاکس‌نیوز گفت: «جزئیات دقیق این تعرفه‌ها را به رئیس‌جمهور و تیمش واگذار می‌کنیم تا درباره آن تصمیم‌گیری کنند.»
طبق برنامه اعلام‌شده، کانادا با تعرفه ۱۰ درصدی بر محصولات انرژی صادراتی به آمریکا – از جمله نفت – روبه‌رو خواهد شد.
آمریکا پیش از این، در روز ۴ فوریه تعرفه‌ای ۱۰ درصدی بر واردات کالاهای چینی وضع کرد و دلیل آن را انتقال غیرقانونی مواد اولیه تولید فنتانیل از چین و ضرورت مقابله با تجارت این ماده مخدر عنوان کرد.
دونالد ترامپ گفته ممکن است از ۴ مارس تعرفه‌ای ۱۰ درصدی دیگر بر واردات کالاهای چینی اعمال کند.
چین نیز در واکنش، مالیات‌هایی بر واردات زغال‌سنگ، نفت، گاز، ماشین‌آلات کشاورزی و خودروهای آمریکایی با حجم موتور بالا وضع کرده و صادرات بسیاری از عناصر کمیاب مورد استفاده در صنایع الکترونیک و نظامی به آمریکا را ممنوع کرده است.
طبق اعلام آمریکا، این کشور قرار است از ۱۲ مارس تعرفه ۲۵ درصدی بر واردات فولاد و آلومینیوم از سراسر جهان اعمال کند.
این تعرفه‌ها کشورهای بزرگ تولیدکننده فولاد مانند برزیل، کانادا، چین، آلمان، مکزیک، هلند، کره جنوبی و ویتنام را تحت تاثیر قرار می‌دهد و همچنین تولیدکنندگان بزرگ آلومینیوم مانند امارات متحده عربی و بحرین را دربر می‌گیرد.
ترامپ این ادعا را که تعرفه‌ها باعث افزایش قیمت فولاد در آمریکا خواهد شد، رد کرده و گفته است: «در نهایت ارزان‌تر تمام می‌شود.»
تعرفه‌های جدید چگونه می‌تواند به کانادا و مکزیک آسیب بزنند؟
تعرفه‌های جدید دونالد ترامپ در صورت اجرای طولانی مدت، احتمالا بیشترین آسیب را به اقتصاد کانادا و مکزیک وارد خواهند کرد.
پروفسور استیون میلارد از اندیشکده موسسه ملی تحقیقات اقتصادی و اجتماعی در بریتانیا می‌گوید: «هر دو کشور وابستگی زیادی به آمریکا دارند. در حال حاضر، آمریکا ۸۳ درصد از کل کالاهایی را که مکزیک به خارج صادر می‌کند و ۷۶ درصد از کل صادرات کانادا را خریداری می‌کند.»
او اضافه می‌کند: «کانادا مقادیر زیادی نفت و ماشین‌آلات به آمریکا می‌فروشد و یک تعرفه ۲۵ درصدی می‌تواند طی پنج سال، تولید ناخالص داخلی این کشور را ۷/۵ درصد کاهش دهد.»
میلارد همچنین می‌گوید: «این تعرفه‌ها می‌تواند تولید ناخالص داخلی مکزیک را در یک دوره پنج‌ساله ۱۲/۵ درصد کاهش دهد. این یک ضربه بزرگ خواهد بود.»
لیلا عابد از موسسه مکزیک در اندیشکده آمریکایی مرکز ویلسون، می‌گوید تعرفه‌های آمریکا برای کارگران مکزیکی «ویرانگر» خواهد بود.
او می‌گوید: «تقریبا پنج میلیون شغل در آمریکا به تجارت با مکزیک وابسته است. یک مطالعه جدید نشان داده است که حدود ۱۴/۶ میلیون شغل در مکزیک به تجارت با شرکای آن در آمریکای شمالی متکی است.»
کانادا تهدید کرده است که در واکنش، مالیات ۲۵ درصدی بر کالاهای آمریکایی وضع خواهد کرد؛ کالاهایی که از آب‌جو گرفته تا لوازم خانگی و تجهیزات ورزشی را شامل می‌شود. مکزیک نیز وعده اقدام تلافی‌جویانه داده است.
