کشور کوچک اروپای غربی که مقر اتحادیه اروپا و همچنین میزبان ناتو است، مدت هاست که زیست سیاسی - ملی ناکارآمدی داشته است. این کشور با بیش از ۵۰۰ روز زمان که صرف تشکیل دولت ائتلافی کرده، صاحب رکورد طولانی‌ترین زمان تشکیل یک دولت بعد از انتخابات است.
اکنون تنش‌ها بین فلاندری‌ها یا آنطور که به آنها Flemish people گفته می‌شود در شمال و همچنین والونی‌ها که در جنوب این کشور هستند، شدت گرفته و این موضوع می‌تواند به قیمت تجزیه بلژیک تمام شود.
فلاندری‌ها که به آنها در فارسی «فلمیش» هم گفته می‌شود به زبان هلندی صحبت می‌کنند و بیشتر آنها در نیمه شمالی بلژیک زندگی کرده و حتی اکثریت جمعیت این کشور را هم به خود اختصاص داده‌اند. فلاندری‌ها علاوه بر بلژیک در بخش‌هایی از شمال فرانسه و همچنین هلند هم زندگی می‌کنند.
بحث‌های زیادی در خصوص اینکه آیا می‌توان آنها را یک قوم نامید یا خیر شکل گرفته و این مسئله به موضوعی مناقشه برانگیز تبدیل شده است.
در مقابل اما والونی که بخش‌های جنوبی بلژیک است و بیشتر مردم آن به زبان فرانسه صحبت می‌کنند حدودا ۵۵ درصد مساحت این کشور را به خود اختصاص داده‌اند اما جمعیت آن حدود ۳۳ درصد از جمعیت کل بلژیک است.
حالا تنش میان این دو گروه به یک چالش جدی برای آینده بلژیک تبدیل شده است. کشوری که قرار است در ژوئن ۲۰۲۴ یعنی یک سال دیگر شاهد برگزاری انتخابات سراسری باشد. بر اساس نظرسنجی‌ها، در حال حاضر حزب راست افراطی ولامز بلانگ یا همان Vlaams Belang که می‌خواهد فلاندر را به یک کشور کاملا مستقل و جدا تبدیل کند، اکنون بزرگترین نیروی سیاسی در این کشور است.
تام ون گریکن، که زمانی که تنها ۲۸ سال داشت، رئیس این حزب شد، در این مدت توانسته محبوبیت قابل توجهی کسب کند. او در گفتگو با پولتیکو در خصوص برنامه‌هایش در صورت پیروزی در انتخابات می‌گوید: «ما معتقدیم بلژیک ازدواجی اجباری است. اگر یکی از آنها می خواهد طلاق بگیرد، باید در مورد آن صحبت کنیم و به یک نتیجه مشخص برسیم. اگر آنها نخواهند بر سر این مسئله با ما مذاکره کنند، ما خود به صورت یکطرفه این کار را انجام خواهیم داد.»
حتی برای بسیاری از ۱۲ میلیون ۶۰۰ هزار جمعیت این کشور، پایان قریب الوقوع کشورشان ممکن است غافلگیر کننده باشد.
رقابت سخت بین شمال فلاندری و جنوب فرانسوی زبان در سال های اخیر شدت هم یافته است. شهروندان فلاندری که زمانی ضعیف بودند، علیرغم اینکه تعدادشان از همتایان فرانسوی زبانشان بیشتر بود، اکنون از حقوق زبانی و صلاحیت های سیاسی برخوردارند که مدت‌ها خواستار آن بودند.
کارل درابه، ناشری که از جنبش فلاندری حمایت می‌کند در این رابطه به پولتیکو می‌گوید: «واقعیت این است که شرایط تا اندازه‌ای تغییر کرده است. در درون بلژیک اکنون مناطق فدرال اختیارات گسترده‌ای در زمینه‌های مختلف از آموزش تا سیاست‌های کشاورزی و حمل و نقل دریافت کرده‌اند. اما این اقدامات به جهش‌های بزرگ اصلاحی رو به جلو منجر نشده است.»
ظهور احزاب دست راستی
در ماه‌های اخیر در سراسر اتحادیه اروپا، راست افراطی شاهد رشد قابل توجهی بوده و مشکلاتی چون مبارزه با مهاجرت غیرقانونی و همچنین افزایش تورم و مشکلات اقتصادی و اجتماعی باعث شده تا احزاب پوپولیست ضد سیستم بیشتر مورد توجه افکار عمومی قرار گیرند.
بلژیک یکی از کشورهای اروپایی است که با هجوم عمده پناهجویان سر و کار دارد و تعداد پناهجویان در حال حاضر مشابه بحران مهاجرت در سال ۲۰۱۵ است.
بر اساس تحقیقات اخیر، در فلاندر، مهاجرت به عنوان نگرانی شماره یک برای رای دهندگان دیده می شود. نیکلاس بوتکا، دانشیار دانشگاه خنت در این خصوص می‌گوید: «ولامز بلانگ به شکل قابل توجهی بر موضوع مهاجرت تمرکز کرده و این در حالیست که همین مسئله مهاجرت برای بسیاری از راه‌دهندگان فلاندری بسیار حائز اهمیت است. من دلیل اصلی موفقیت این حزب را همین موضوع می‌دانم.»
بارت دی وور، رئیس حزب ملی گرای فلاندری N-VA، معتقد است که این روند در حال حاضر در سراسر اروپا در حال مشاهده است. او در این خصوص به پولتیکو می‌گوید: «ما شاهد موجی از ناراحتی شدید در اروپا هستیم. شهروندانی را داریم که احساس می‌کنند از نظر اقتصادی از سوی حاکمان رها شده‌اند. هر چقدر هم شما این برداشت را ناعادلانه بدانید فرقی نمی‌کند چرا که راست افراطی در حال بهره بردن از همین رویکرد است.»
بر اساس نظرسنجی‌ها حزب N-VA پس از ولامز بلانگ در مناطق فلاندری در جایگاه دوم قرار دارد. ولامز بلانگ پس از مهاجرت، مسئله اقتصاد و مالیات‌ها را به عنوان دومین مسئله اساسی و اولویت خود معرفی کرده است.
این شرایط دوقطبی ایجاد شده در کشور بسیاری را نگران کرده که نتایج انتخابات به فروپاشی کشور و تجزبه آن بیانجامد. ون گریکن می‌گوید همه می‌دانند که حزب او از استقلال فلاندری حمایت می‌کند. او در ادامه می‌افزاید: « مردم می‌دانند که استقلال اولین برنامه ما است. بله ممکن است همه رای دهندگان با استقلال موافق نباشند اما اطمینان دارم هر کسی که با استقلال ما مخالف باشد به حزب من یا N-VA رای نخواهد داد.»
مسیر طلاق
استراتژی ون گریکن تبدیل شدن به بزرگترین حزب در فلاندری در انتخابات ژوئن آینده است که به او این حق را می دهد تا شریک ائتلافی خود را برای دولت فلاندری انتخاب کند. حالت ایده آل برای او این است که N-VA دولت تشکیل دهد. سپس، برنامه این است که دولت فلاندری اعلامیه‌ای صادر و شرکای ائتلاف فرانسوی زبان را مجبور می‌کند تا برای اعلام پایان کشوری به نام بلژیک مذاکره کنند.
هرچند در این مسیر موانعی هم وجود دارد و راه چندان ساده نیست. چرا که حتی در صورتی که ون گریکن برنده شود، در خصوص تشکیل دولت اختلافات شدیدی میان ولامز بلانگ و N-VA وجود دارد که می‌تواند مذاکرات برای تشکیل دولت را به شکست بکشاند. از آن گذشته حتی اگر N-VA حاضر به تشکیل دولت با ولامز بلانگ شود، آن‌وقت احتمالا طرف فرانسوی زبان حاضر نخواهد شد برای مذاکره در خصوص پایان بلژیک حاضر شود و یا دست‌کم آن‌را تا مدتی به تاخیر بیاندازد.
با این حال واضح است که هر یک از این اقدامات می‌توانند بی‌ثباتی بیشتری در بلژیک ایجاد کنند و این اتفاقا می‌تواند به ارتقای آرمان استقلال فلاندری‌ها کمک کند.
الکساندر دی کرو، نخست وزیر بلژیک که در حال حاضر رهبری یک ائتلاف دشوار هفت حزبی را بر عهده دارد، پس از انتخابات ۲۰۱۹ به قدرت رسید. او پس از ۵۰۰ روز مذاکره و گفتگو با احزاب مختلف توانست به این ائتلاف دست یابد. با این حال دی کرو در این مدت ماه‌های بسیار دشواری را پشت سر گذاشته و از آن زمان تاکنون تلاش کرده احزاب مختلف حاکم را در خصوص مسائل کلیدی در یک مسیر مشترک نگه دارد.
اما به نظر می‌رسد تکرار چنین سناریویی در انتخابات سال آینده دشوار به نظر می‌رسد. ایوان دی وادر، تحلیلگر سیاسی که چندین کتاب هم در مورد سیاست بلژیک نوشته نگران این است که این کشور وارد یک چرخه معیوب شود. او در این خصوص به پولتیکو می‌گوید: «نگاه بیشتر مردم به دولت فلاندری است اما برای من آنچه در سطح فدرال عمل می‌کند بسیار مهمتر است. به نظر من خطر فروپاشی بلژیک به این دلیل نیست که ما یک حزب فلاندری داریم، بلکه مسئله این است که حکومت بلژیک درست کار نمی‌کند.»