طبق مصوبه دولت قیمت نان 30 درصد گران شد. افزایش قیمت نان در شرایطی رخ داده است که بسیاری از مسئولین از افزایش قیمت نان با شیب ملایم خبر داده بودند. این افزایش در شرایطی است که طبق اعلام بانک مرکزی، نرخ تورم به حدود 20 درصد رسیده است، حال چرا باید قیمت نان 30 درصد افزایش پیدا کند، و حال سوال این است چرا باید دولت برای جبران هزینه‌های اضافی و زائد برخی نهادهای غیر ضرور، قیمت کالاهای اساسی که به نوعی قوت مردم است، گران کند.
به‌راستی مسئولین می‌دانند که افزایش قیمت نان، تا چه اندازه و به چه قیمتی برای مردم گران تمام میشود؟! آیا این افزایش 30 درصدی که حتی در برخی نانوانی‌ها به 40درصد هم می‌رسید، توجیه و منطق اقتصادی دارد؟ البته گفته میشود که دولت به نوعی قصد دارد، فاز سوم هدفمندی یارانه‌ها را آغاز کند. این درحالی است که خیلی از اقتصاددانان در خصوص افزایش قیمت‌ها با شیب تند به دولت بارها هشدار داده‌اند که مردم توان و تحمل هزینه‌های اضافی را ندارند. همچنین با توجه به این که نان در سبد غذایی اقشار آسیب پذیر، سهم بیشتری نسبت به دهک‌های مرفه جامعه دارد، ممکن است این قشر به خاطر افزایش قیمت‌ها متحمل آسیب‌های جدی شوند. البته نکته مهم این است که اگر این اتفاق در دولت قبلی رخ می‌داد، شاید تا حدی قابل‌پذیرش بود، چراکه مردم به افزایش چند باره قیمت‌ها عادت کرده بودند، اما این در حالی است که مردم به این امید به دولت تدبیر و امید رأی دادند که همان روند گذشته استمرار نیابد. باید گفت افزایش 30 درصدی نرخ نان آن‌هم یک شبه، خلاف خواسته و انتظار مردم است. آرمان در گزارشی به بررسی روند افزایش قیمت نان پرداخته است که در پی می‌آید.
افزایش قیمت نان حتی تا 40 درصد
گزارش‌های میدانی نشان می‌دهد قیمت نان به‌رغم اینکه سخنگوی دولت اعلام کرده بود نانوایی‌ها می‌توانند حداکثر تا 30 درصد قیمت نان را گران کنند اما در برخی از نانوایی‌ها، درصد افزایش قیمت‌ها حتی تا 40 درصد نیز می‌رسد، به طوری که در بسیاری از نانوایی‌ها قیمت نان بربری 700 تومان و قیمت سنگک 800 تومان گزارش شده است. البته نکته قابل تامل این است که نان در نقاط مختلف کشور با قیمت‌های مختلف عرضه میشود اما تقریبا همه نانوایی‌ها نان را حداقل 30درصد گران کرده‌اند با این وجود امیدواریم این افزایش قیمت حداقل به افزایش کیفیت نان منجر شود و مردم نان گران شده را با کیفیت بهتری بر سر سفره‌های خود بگذارند. این درحالی است که محمدباقر نوبخت، معاون برنامه‌ریزی رئیس‌جمهور اعلام کرده بود که دولت قیمت نان را افزایش نداده است و تنها به نانوایان اجازه داده است تا قیمت را تا 30 درصد افزایش دهند.
هیئت دولت تصویب کرد نان از اول آذر امسال گران شود
البته علی قنبری، رئیس جدید شرکت بازرگانی دولتی چند روز پس از انتصابش (اواخر شهریورماه) درباره زمان اصلاح قیمت نان و برنامه دولت برای این کار گفت: یکی از مهم‌ترین مسائل قیمت نان است، چون مصرف عامه دارد و باید با احتیاط در این زمینه تصمیم‌گیری شود. پیشنهاد ما واقعی شدن قیمت نان است، به نحوی که به مردم فشار وارد نشود و از طریق پرداخت یارانه به مردم این افزایش جبران شود. وی به این نکته هم اشاره کرد که نانوایی‌ها، دولت و مصرف‌کنندگان از وضعیت فعلی رضایت ندارند و در طرح جامعی که در دولت در حال بررسی است به سمت قیمت واقعی نان خواهیم رفت. مدیرعامل شرکت بازرگانی دولتی ایران افزود: این طرح امسال به تصویب دولت می‌رسد و درصورت تصویب آن یارانه 10 هزار میلیارد تومانی که الان برای تولید نان پرداخت میشود، کاهش پیدا می‌کند و 3 هزار میلیارد تومان از این یارانه آزاد میشود.
سرانجام این موضوع در هیئت دولت مطرح شد و در اواسط آبان ماه هیئت دولت تصویب کرد که نان از اول آذر امسال گران شود. هیئت وزیران در تاریخ 14 آبان 93 تصویب کرده است، قیمت انواع نان از اول آذرماه 1393 حداکثر به میزان 30 درصد جهت جبران تعدیل قیمت گندم و افزایش سایر هزینه‌های دو سال اخیر کارخانجات آسیابانی و نانوایی‌ها نسبت به قیمت‌های رسمی و مصوب سال 1392 در سراسر کشور افزایش می‌یابد. براساس این مصوبه، «قیمت فروش گندم از اول آذرماه 1393 برای نانوایی‌های یارانه‌ای در سیلو و انبارهای تحت‌اختیار شرکت بازرگانی دولتی ایران در سراسر کشور از قرار هر کیلوگرم 6/650 ریال تعیین میشود و برای سایر متقاضیان گندم، براساس قیمت تمام شده محاسبه میشود». با این وجود اجرای این مصوبه تا دیروز دهم آذر اجرایی نشد تا اینکه اعلام شد نان گران شده است. دولتی‌ها دلیل گرانی نان را ضرر و زیان نانوایان دانستند و حتی نوبخت اعلام کرد که دولت نان را گران نکرد بلکه به نانواها اجازه داده شد تا 30 درصد نان را گران کنند. با این حال یارانه 550 تومان نان به همان مقدار باقی مانده و افزایش قیمتی نداشته است.
افزایش قیمت نان یکی از راههای تامین درآمد
در هیمن راستا محمدقلی یوسفی، اقتصاددان درباره افزایش 30 درصدی قیمت نان به آرمان گفت: افزایش 30 درصدی قیمت نان آن‌هم یک‌باره قطعا باعث فشار بر اقشار آسیب پذیر و کم درآمد جامعه خواهد شد. اما در شرایطی که کشور با مشکل روبه‌رو باشد، ممکن است برای حل مشکل دولت برای تامین هزینه‌های خود، قیمت کالاها را افزایش دهد و در بسیاری از موارد دولت هزینه‌های خودش را به مردم تحمیل می‌کند. متاسفانه یکی از نواقص اقتصادی کشور ما آن است که قیمت بعضی کالاها و حتی کالاهای اساسی توسط دولت تعیین میشود؛ ازجمله آن نان است. این امر هزینه‌هایی برای دولت دارد. حال با توجه به کاهش درآمدها دولت دیگر قادر نیست به‌قدر گذشته به این کالا سوبسید دهد. به همین دلیل دولت قصد دارد تا هزینه‌های خودش را کاهش دهد. در کشورهای دیگر مخصوصا کشورهایی که ثبات طولانی ای در اقتصاد خود دارند و با بحران مواجه نمی‌شوند، به‌صورت طبیعی به مردم یارانه داده نمی‌شود اما در جوامعی مثل ما بیشتر سیاست‌هایی اقتصادی دولت منجر به افزایش تورم میشود؛ یعنی به عبارت دیگر این خود دولت است که با سیاست‌هایی خود قدرت خرید آنان را کاهش می‌دهد.
دولت خود باید به فکر دخل و خرجش باشد و در جهت رفاه مردم حرکت کند تا جایی که مردم راضی باشند و در تصمیم‌ها نیز مشارکت داشته باشند. اما در حال حاضر دولت به‌دلیل فشارهای حاکم بر بودجه ناچار به دنبال تامین درآمد خود است. یکی از این روش‌ها افزایش قیمت نان است. وی در پاسخ به این سوال که آیا افزایش قیمت نان به منزله آغاز فاز سوم هدفمندی یارانه‌هاست، تصریح کرد: نمی‌توان به‌صورت قطعی پیش بینی کرد که دولت قصد دارد فاز سوم هدفمندی یارانه‌ها را اجرا کند یا نه. اما بهتر این بود که دولت هزینه‌های خود را از طریق بالا بردن قیمت سکه یا مالیات بر کالاهای لوکس وارداتی تامین می‌کرد و فشار بیش از حد به مردم تحمیل نمی شد. اما ممکن است که دولت از این طریق قادر به کسب درآمد نبوده، چراکه این افراد دارای لابی‌های قدرتمندی هستند و هم صدای رساتری دارند، لذا دولت ساده‌ترین راه که همان افزایش قیمت کالاهاست، در دستور کار خود قرار داده است.
افزایش 30 درصدی نان توجیه اقتصادی ندارد
همچینن مهدی تقوی دیگر اقتصاددان درباره افزایش قیمت نان در روزهای اخیر به آرمان گفت: افزایش 30 درصدی نان توجیه اقتصادی ندارد. تصور ما بر این بود که دیگر زمان تصمیم‌های ناگهانی تمام شده و تصمیم اخیر دولت باعث شد که به این باور برسیم که قصد دارد در مسیر دولت‌های گذشته حرکت کند. اساسا باید گفت که اجرای هدفمندی یارانه‌ها سیاست غلطی بود که از سوی دولت گذشته اجرا شد و تبعات فراوانی هم به دنبال داشت. به همین ترتیب منطقی نیست که دولت بخواهد مجددا در این مسیر قدم بگذارد. هیچ منطق و توجیهی برای افزایش 30 تا 40 درصدی نان از سوی دولتمردان وجود ندارد. تصویب چنین اقدامی از سوی وزیر اقتصاد که فردی مسلط بر اقتصاد است بعید بود. دولت وظیفه دارد که در راستای افزایش رفاه عموم مردم تلاش کند، نه آنکه در صدد تحمیل فشار بیشتر بر مردم باشد. البته شاید دولت با کاهش قیمت نفت و کم‌شدن درآمدهایش، قصد پرداخت یارانه به آرد را ندارد و نمی‌تواند این هزینه‌ها را پرداخت کند به همین دلیل فشار را به مردم منتقل کرده است. در ایران، نان جزو کالای اساسی مردم است و قسمت بیشتر سبدکالایی اقشار کم درآمد را به خود اختصاص داده است. حال با گران کردن این کالای اساسی، سفره خانوارها از این هم کوچک‌تر خواهد شد.