لایحه بودجه سال 94 کل کشور به گفته نوبخت معاون برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی رئیس‌جمهور دیروز به دولت ارائه شد تا پس از بررسی‌های کارشناسی و تصویب و نهایی شدن در 15 آذرماه جاری به مجلس تقدیم شود. این درحالی است که پیش از این نوبخت اعلام کرده بود که هر هفته جلساتی را با وزرا و دستگاه‌های مربوطه برای بودجه برگزار می‌کند. بر این اساس با ارائه لایحه بودجه به دولت چانه‌زنی دستگاه‌ها برای تعیین بودجه سال 94 آنها به پایان می‌رسد. البته چانه‌زنی‌ها برای تعیین دو نرخ مهم و اساسی نفت و دلار در بودجه سال آینده از امشب در دولت آغاز می‌شود و با توجه به روند نزولی قیمت نفت در ماه‌های اخیر، قیمت نفت در بودجه 94 کمتر از 93 درنظر گرفته خواهد شد. امسال قیمت نفت در بودجه 100 دلار و قیمت دلار 2650 تومان بود که اساس اختلاف‌نظرهای گوناگون در این زمینه احتمال می‌رود به ترتیب به حدود 80 دلار و 2900 دلار تغییر خواهند کرد. آرمان در گزارشی به بررسی نظرات اقتصاددانان و برخی نمایندگان مجلس پرداخت که در ادامه از نظر خواهد گذشت.
علی دینی ترکمانی، اقتصاددان: بودجه 94 با نفت 80 دلاری
تجربه گذشته نشان می‌دهد که نوسان قیمت نفت در مقایسه با سایر کالاهای مورد معامله در دنیا در حد بالایی قرار دارد و سینوسی اما رو به بالاست، بنابراین اگر اکنون در طول چند ماه از بشکه‌ای 100 دلار به 85 دلار رسیده، احتمال بازگشت آن به رقم قبلی وجود دارد. نمی‌توان پیش‌بینی کرد که نفت چه زمانی و در چه دوره‌ای به قیمت پایه 100 دلاری برمی‌گردد. اما بعید به نظر می‌رسد که این اتفاق به‌زودی رخ دهد، براین اساس ممکن است نرخ حدود 80دلاری برای بودجه سال 1394 مناسب باشد، اما در این حالت با در نظر گرفتن میزان صادرات نفت ایران حدود 20 درصد کاهش درآمدهای نفتی مشهود است که باید با کاهش هزینه‌ها و درآمدهای مالیاتی پوشش داده شود.
علی قنبری، اقتصاددان: نفت 75 دلاری در بودجه
با توجه کاهش قیمت نفت، دولت باید در تعیین قیمت نفت در بودجه سال 94 تحلیل منطقی و واقعی داشته باشد و با توجه به پیش‌بینی‌هایی که انجام می‌شود، قیمت واقعی را لحاظ نماید، که با کسری بودجه مواجه نشود. برای جبران کسری بودجه دولت می‌تواند از جایگزینی مالیات به جای فروش نفت استفاده کند؛ یعنی تلاش کند درآمدهای مالیاتی را افزایش دهد و در عین حال معافیت‌های مالیاتی را حذف کند. فکر می‌کنم بودجه باید خیلی منظم تدوین شود تا با کسری بودجه و مشکلات درآمدی مواجه نشویم. برای اینکه این اتفاق رخ دهد باید پایه‌های مالیاتی را گسترش دهیم و نرخ‌های مالیاتی را موثر ببینیم، به‌گونه‌ای که عدالت مالیاتی را با اجرای حذف معافیت‌های مالیاتی اعمال کنیم. با توجه به شرایط کنونی در بودجه 94 نفت باید بر اساس پایه قیمتی 75 دلار بسته شود.
محمود جامساز، اقتصاددان: قیمت نفت بین 50 تا 60 دلار
البته کشوری مثل نروژ هم قیمت نفت را بیش از 98دلار در بودجه خود مصوب کرد که البته بودجه این کشور اصلا به نفت وابسته نیست. در شرایط تحریم ما نمی‌توانیم میزان تولید و فروش نفت خود را میزان قابل قبولی افزایش دهیم. ما برای این کار باید سرمایه‌گذاری بسیار کلانی انجام دهیم و اگر بخواهیم تولیدمان را به میزان سال 1355 که حدود 6 میلیون و 300 هزار بشکه در روز بود برسانیم حدود 400 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری نیاز داریم. با توجه به افزایش قیمت دلار اگر ما در مذاکرات به نتیجه نرسیم احتمال کاهش شدید قیمت ریال وجود دارد. بنابراین باید در بودجه سال آینده قیمت نفت بین 50 تا 60 دلار در نظر گرفته شود چرا که بیش از این پایین نخواهد آمد. تمام کشورهای آزاد دنیا براساس یک نظام نوین مالیاتی از فعالیت‌های اقتصادی مردم و هزینه‌های آنها کسب درآمد می‌کنند و اصلا اهمیتی ندارد که مالیات‌دهنده وابسته به چه گروه و قدرتی است بعضا پیش آمده که یک معاون رئیس‌جمهور آمریکا به دلیل تخلف مالیاتی به پرداخت جرائم بسیار سنگینی محکوم شده است، اما در کشور ما به دلیل اینکه نیاز به مالیات مردمی نداشته‌ایم نظام مالیاتی ما مدرن نشده و اصولا توجهی به بحث مالیاتی نشده است. مودیان مالیاتی ما اغلب کسانی هستند که وضعیتشان مثل کارمندان دولت و ... روشن است، اصناف، بازرگانان و... در کشور ما دفاتر مالیاتی متعددی دارند و اقدام به مالیات‌گریزی می‌کنند غیر از اینها سازمان و بنگاه‌های غیردولتی نیز در کشور ما وجود دارند که میلیاردها تومان گردش مالی داشته اما مالیات پرداخت نمی‌کنند. بنابراین مهم‌ترین منابع درآمدزایی دولت درآمدهای مالیاتی، گمرکی و فروش خدمات دولتی است و همچنین در کنار اینها صنعت گردشگری نیز می‌تواند با یک منبع عظیم درآمدی تبدیل شود اما متاسفانه ما در زمینه گردشگری به‌رغم تمام جاذبه‌های تاریخی و موقعیت خاص جغرافیایی پیشرفت خوبی نداشته‌ایم چراکه بسترهای جذب گردشگر چه از لحاظ فرهنگی و چه رفاهی در کشور ما تهیه نشده است.
فرشاد مومنی، اقتصاددان: نفت 70 تا 75 دلاری در بودجه
منطقی‌ترین سناریو این است که قیمت نفت در بودجه بین 70 تا 75 دلار در نظر گرفته شود و در ادامه آن توصیه‌هایی که مطرح شد یعنی بازنگری در نحوه تخصیص دلارهای نفتی به نیازهای اساسی یا فعالیت‌های غیرضروری و بازنگری در سیاست‌های افراطی و ضدتوسعه‌ای آزادسازی واردات، می‌توان به یک مولفه مهم دیگر هم اشاره کرد؛ آن‌هم بازنگری در ساختار هزینه‌های ریالی دولت است. واقعیت این است که دولت قبلی در این زمینه هم ناهنجاری‌هایی را به نظام مالی کشور تحمیل کرد که متاسفانه دولت جدید در لایحه بودجه 93 اراده و اهتمام جدی برای تصحیح اشتباهات گذشته در این زمینه از خود نشان نداد. اگراشتباهات فاحشی که دولت جدید در بودجه 93 انجام داد، حمل بر زمان اندک برای برنامه‌ریزی و انجام اصلاحات ثمربخش در ساختار هزینه‌های دولت درنظر بگیریم، در لایحه بودجه سال 94 دیگر چنین عذری برای دولت محترم وجود ندارد و در واقع نحوه برخورد دولت با ساختار هزینه‌های ریالی خود هم یک محک و آزمون جدیدی است برای اینکه در این نقطه عطف ببینیم دولت، اراده‌ای برای اصلاح امور دارد یا فقط به کاهش شیب تخریب‌های صورت گرفته در دولت قبلی بسنده می‌کند و همان مسیر غلط را با شیب کمتر استمرار می‌بخشد.
مهدی پازوکی، اقتصاددان: بودجه 94 بر اساس نفت 75 دلاری
دولت در ارائه بودجه سال 94 به مجلس باید چند مورد را مدنظر قرار دهد؛ هزینه‌ها و مصارف غیرضرور را به شدت کاهش دهد. دوم اینکه یارانه افراد غیرنیازمند و ثروتمند را حذف کند و تنها یارانه به افراد نیازمند تعلق گیرد که این اقدام سبب آزادسازی منابع زیادی برای دولت خواهد شد. در بخش درآمدها هم دولت باید از طریق سیستم مالیاتی جامع جلوی فرارهای مالیاتی را بگیرد. البته نرخ مالیاتی را افزایش ندهد چراکه تاثیر منفی بر تولید ناخالص ملی خواهد داشت. به اعتقاد من بودجه 94باید بر اساس نفت 75 دلاری بسته شود. چنانچه درآمد دولت از فروش نفت بیش از این مقدار باشد به صندوق توسعه ملی واریز خواهد شد.
حسن مرادی، کارشناس انرژی: نفت 90 دلاری منطقی‌‌تر است
اصولا نفت طلایی است که همواره دارای نوسان قیمت است و عوامل زیادی در قیمت آن تاثیرگذارند و در فصول مختلف این تغییر قیمت اتفاق می‌افتد. اما با اتفاقاتی که در چند ماهه اخیر رخ داده، موجب شد که قیمت نفت به 80 تا 85 دلار تنزل یابد. در واقع مجموعه‌ای از دلایل سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و حتی فصلی دست به دست هم داده‌اند تا با کاهش قیمت نفت روبه‌رو شویم. چنانچه بودجه بر اساس قیمت بالا بسته شود، قطعا بودجه پروژه‌های عمرانی و بودجه جاری دچار کسری خواهد شد. به همین دلیل دولت باید در این فاصله و تا برطرف شدن تلاطمات، از صندوق ذخیره ارزی این کسری‌های بودجه خود را جبران کند تا وقفه‌ای در کارهای عمرانی یا بودجه جاری در کشور ایجاد نشود. اما با توجه به اینکه امید می‌رود شاهد افزایش دوباره قیمت نفت در بازارهای جهانی باشیم، نباید قیمت خیلی پایینی هم در بودجه پیش‌بینی شود. لذا نگرانی بابت ضربه به بودجه در سال آینده وجود ندارد. به اعتقاد من بستن بودجه با نفت 90دلاری منطقی‌‌تر است.
غلامرضا تاجگردون، عضو کمیسیون برنامه و بودجه: بودجه 94 با نفت 80 تا 85 دلاری
سال 94 باید قیمت کاهش پیدا کند و بودجه به گونه‌ای بسته شود که کسری بودجه پیدا نکنیم. همیشه مجلس عدد را بالا می‌برد اما در این مورد تلاش شد که مجلس قیمت نفت را بالا نبرد و ما همان پیشنهاد دولت را تصویب کردیم . اگر در اجلاس اوپک اتفاق خاصی نیفتد فکر می‌کنم بودجه 94 با نفت 80 تا 85 دلار بسته بشود.
عزت‌ا... یوسفیان‌ملا، عضو کمیسیون برنامه و بودجه: پیش‌بینی نفت 80 دلاری
قیمت نفت در بودجه هیچ‌موقع به صورت واقعی و منطقی نبوده و قیمت نفت همیشه برپایه فرض و حدس و گمان است. کسی نمی‌تواند قیمت نفت را پیش‌بینی کند. لذا بر اساس یک عدد فرضی می‌توان بودجه کشور را تدوین کرد و مشکلی هم در این خصوص پیش نخواهد آمد. در بودجه 94 پیش‌بینی می‌شود قیمت نفت 80 دلاری باشد. لذا بر اساس این رقم فرضی می‌توان بودجه کشور را تهیه و تنظیم کرد و مشکلی هم در این خصوص پیش نخواهد آمد. با توجه به شرایط به‌وجود آمده دولت باید اتکا به درآمدهای نفت را کاهش دهد اگر چه درحال حاضر این امکان وجود ندارد، چراکه در این صورت دولت باید منابع و درآمدهایی که از طریق مالیات و عوارض به‌دست می‌آورد افزایش دهد که این هم ممکن است موجب فشار بیشتر به مردم باشد.
محمد علیپور، عضو کمیسیون اقتصادی: نفت 80 دلاری در بودجه 94
پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که با کاهش 20 درصدی درآمد نفتی در سال 94 روبه‌رو باشیم. بالاخره معاونت نظارت راهبردی رئیس‌جمهور، برنامه‌ریزی لازم را انجام خواهند داد، همانطور که خودشان هم اعلام کردند که آمادگی لازم برای جبران این کاهش 20 درصدی وجود دارد. در این راستا دولت هم قطعا تدابیری خواهد اندیشید. البته قیمت‌های پیشنهادی نفت برای بستن بودجه بر اساس یکسری پیش بینی‌هاست، حتی ممکن است که پایین‌تر یا بالاتر از این مقدار محقق شود، به نظر می‌رسد که نفت 80 دلاری برای بودجه 94 به واقعیت نزدیک‌تر باشد.
ابراهیم نکو، عضو کمیسیون اقتصادی: اختلاف‌نظرها بین 65 تا 75 دلار باشد
البته درخصوص بستن بودجه باتوجه به کاهش جهانی قیمت نفت اظهارنظرهای مختلفی وجود دارد اما باید این نظرات بر مبنای فشارهای بین‌المللی باشد که بر ایران وارد می‌شود و بر آن اساس قیمت نفت تعیین شود. اگر بنا است که بودجه بر نفت 70 دلاری بسته شود، نوسانات اختلاف نظر باید بین 65 تا 75 باشد. البته این اتفاقات ناشی از این است که به درستی نتوانسته‌ایم شرایط بین‌الملل را تخمین بزنیم و آینده نگری ما ضعیف بوده است. البته روند کاهش قیمت نفت نیز مقطعی است و این روند کاهشی پایدار نیست. حتی شکننده‌تر خواهد بود و ممکن است که قیمت نفت افزایش قابل توجهی داشته باشد، که در آن صورت اگر مازاد درآمد داشتیم، دولت می‌تواند در متمم‌های بعدی و مصارف دیگر برای آن برنامه‌ریزی کند. اما دولت باید در این برهه زمانی به روند کاهشی قیمت نفت به عنوان یک فرصت طلایی نگاه کند که بتواند روی دیگر منابع درآمدی خود برنامه‌ریزی کند تا در نهایت به سمتی حرکت کنیم که وابستگی به درآمدهای نفتی کاهش یابد.
غلامرضا اسداللهی، عضو کمیسیون برنامه و بودجه: نفت 80 تا 90 دلاری در بودجه 94
البته این کاهش قیمت از یک منظر خوب است؛ چراکه می‌توانیم بودجه را بر اساس قیمت کاهش یافته ببندیم و این امر دست دولت را باز می‌کند که بر اساس درآمدهایی که دارد هزینه‌ها را پیش‌بینی کند. البته کشور ما به‌دلیل اتکای بیش از حد به نفت و درآمدهای نفتی پیش‌بینی‌های لازم را طی این سال‌ها نداشته است و کمتر به دنبال درآمدهای جایگزین درآمدهای نفتی در کشور بوده‌ایم. این درحالی است که کشورهای هم‌وزن ما که توسعه خود را با ما شروع کردند، توانستند بدون اتکا به درآمدهای نفتی، اقتصاد کشورشان را اداره کنند و از رشد اقتصادی قابل قبولی برخوردار باشند. باید تلاش کرد از درآمدهای جایگزین استفاده کرد تا اتکای بودجه و اقتصاد کشور به درآمدهای نفتی کاهش یابد.اما به لحاظ اینکه کشور ما دارای یکسری منابع ارزی به‌دلیل فروش نفت است؛ قیمتی هم برای دلار و هم برای فروش نفت در بودجه توسط دولت درنظر گرفته می‌شود و بر مبنای آن بودجه را تنظیم می‌کند. قبل از اظهارنظر باید تنظیم بودجه را ببینیم و بر اساس آن اظهارنظر کنیم. اما با شرایط کنونی اقتصاد کشور، قیمت هر بشکه نفت در بودجه 94 بهتر است بر پایه قیمتی بین 80 تا 90 دلار بسته شود. البته اعتقاد من بر این است که کاهش قیمت نفت بازی سیاسی است و این روند ادامه‌دار نخواهد بود.
یحیی آل‌اسحاق، رئیس اتاق بازرگانی: نفت 70 تا 80 دلار در بودجه 94
قیمت نفت در فضای بین‌المللی و منطقه‌ای و بر حسب شرایط عرضه و تقاضای بازار تعیین می‌شود، ولی مهم این است که بودجه سال آتی کل کشور که قسمت عمده‌ای از آن، وابسته به نفت است، براساس یک قیمت واقع بینانه‌ای برای نفت تدوین و تصویب شود. اینکه قیمت نفت بالا خواهد رفت یا پایین خواهد آمد، معلوم نیست و به نظر می‌رسد قیمت آن، آبستن حوادث است. هرچقدر بتوانیم وابستگی خود را به نفت در بودجه کم کنیم، از این خطرات و ریسک ناشی از نوسانات قیمت نفت جلوگیری خواهد شد، در هر صورت واقعیت این است که بازی نفت، یک بازی سیاسی در دنیاست و مشکلات تاریخی ایران در رابطه با بودجه این است که بودجه کشور را وابسته به نفت کرده‌ایم و اصلاح آن، اکنون اندکی مشکل است. درمجموع نفت باید بین 70 تا 80 دلار در بودجه 94 لحاظ شود و امیدواریم بالای یک میلیون بشکه صادرات داشته باشیم و ظاهرا 30 میلیارد درآمدهای نفتی در بودجه در نظر گرفته شده که این مقدار واقع‌بینانه و شدنی است.
زنگنه، وزیر نفت: قیمت نفت در بودجه 94 قطعا کمتر از 80 دلار خواهد بود
همچنین وزیر نفت با تشریح سیاست‌های جمهوری اسلامی ایران در نشست یکصدوشصت‌وششم اوپک با تاکید براینکه در صورت لغو تحریم‌ها صادرات نفت ایران در مدت دوماه دوبرابر می‌شود، اعلام کرد: قیمت نفت در بودجه سال آینده قطعا کمتر از 80 دلار به ازای هر بشکه خواهد بود. در شرایط موجود، ظرفیت تولید و ظرفیت مازاد تولید نفت منجر به اثرگذاری بیشتر کشورها در سازمان اوپک خواهد شد. وزیر نفت با اعلام اینکه ایران هم دارای ظرفیت بالای مازاد تولید نفت است اما به‌دلیل شرایط تحریم امکان عرضه بیشتر نفت به بازار جهانی وجود ندارد، گفت: پس از تحریم ایران، یک کشور ظرفیت تولید و عرضه نفت خود را به بازار افزایش داد و حالا زمان آن فرا رسیده است که این کشور میزان عرضه مازاد نفت خود در بازار را کاهش دهد.این مقام مسئول با یادآوری اینکه اگر مذاکرات ایران با کشورهای 1+5 به نتیجه برسد، ظرفیت تولید نفت ایران ظرف مدت چند ماه به شدت افزایش می‌یابد، اظهار کرد: ایران در اوپک به دنبال تامین منافع خود بوده و سعی می‌کند با ایجاد اجماع در بین اعضا و کاهش اختلاف نظرات زمینه افزایش مجدد قیمت نفت را فراهم کند.