ورود قوه‌قضاییه به سود‌های بانکی نامتعارف

موضوع نرخ‌‌های نامتعادل بانکی و تخطی بانک‌ها از نرخ‌های مصوب شورای پول و اعتبار سرانجام شورایعالی امنیت ملی و قوه‌قضاییه را مجبور به برخورد با متخلفان کرد؛ خبری که رییس‌کل بانک‌مرکزی دیروز در جمع اعضای اتاق ایران اعلام کرد و گفت: «بانک‌مرکزی به‌شدت با نرخ‌های نامتعادل سود در سیستم بانکی برخورد می‌کند و قوه‌قضاییه و شورایعالی امنیت ملی نیز وارد عمل شده‌اند، ضمن اینکه تمامی بانک‌ها مکلف به رعایت ضوابط شورای پول و اعتبار در پرداخت سود هستند و نباید از آن تخطی کنند.»ولی‌الله سیف، دیروز میهمان نشست اعضای اتاق ایران بود؛ نشستی که در آن هم اعضای اتاق ایران انتقادات گسترده‌ای به نرخ سود بانکی و اقدامات بانک‌مرکزی وارد کردند و هم سیف از برخی مواضع فعالان اقتصادی گلایه کرد.

سود 40 درصدی تسهیلات بانک‌ها

بالابودن نرخ سود بانکی موضوع اصلی انتقاد اعضای اتاق به رییس بانک‌مرکزی بود. به گزارش تسنیم، در این جلسه یکی از فعالان اقتصادی گفت باوجود تصویب نرخ سود 22 درصد، برخی بانک‌ها و موسسات با نرخ سود 40 درصد تسهیلات می‌دهند. همچنین در این نشست یکی از تولیدکننده‌های حاضر در جلسه خطاب به سیف گفت که سیاست شما در قبال نرخ سود موجب شد تا بانکی که پیش از این با نرخ 14 درصد تسهیلات پرداخت می‌کرد با نرخ 22 درصدی تسهیلات را به تولید بدهد. در همین زمان سیف صحبت‌های این تولیدکننده را با طرح این پرسش که شما با سود 14 درصدی تسهیلات دریافت می‌کردید؟ قطع کرد. حاضران به دفاع از این تولید‌کننده خطاب به رییس‌کل بانک‌مرکزی تاکید کردند که بانک توسعه صادرات پیش از این با سود 14 درصد به تولید تسهیلات پرداخت می‌کرد. یکی دیگر از انتقادات هم انتقاد نماینده اتحادیه صادرکنندگان خشکبار بود که وی با بیان اینکه یک موسسه مالی و اعتباری در تابلو خود کلمه بانک قید کرده است، گفت: با مشاهده این موارد احتمال می‌رود افرادی وجود دارند که از بانک‌مرکزی قدرت بیشتری دارند.

شافعی: نرخ‌ تسهیلات شورای پول و اعتبار فقط روی کاغذ است

انتقاد دیگری که به عملکرد بانک‌مرکزی وارد شد از جانب غلامحسین شافعی، رییس اتاق ایران بود. وی ضمن گلایه از اینکه نرخ‌های سپرده و تسهیلاتی که شورای پول و اعتبار تعیین کرده فقط روی کاغذ است و در عمل رعایت نمی‌شود، گفت: روند اعطای تسهیلات به بخش‌ خصوصی سیر کاهشی و به بخش‌ دولتی سیر افزایشی داشته است. به گزارش ایسنا، شافعی اظهار کرد: براساس آماری که بانک‌مرکزی اعلام کرده، سهم بخش کشاورزی و معدن در شش‌ماهه نخست سال‌های 1391 تا 1393 از کل تسهیلات بانک‌ها به‌ترتیب 6.40 درصد، 4.39 درصد و 7.38 درصد بود و این در حالی است که در این مدت تسهیلات برای بخش‌های بازرگانی به‌ترتیب 5.46 درصد، 47 درصد و 5.49 درصد بوده است که این موضوع نشان می‌دهد روند اعطای تسهیلات به بخش‌های غیردولتی سیر کاهشی و به بخش‌های دولتی سیر افزایشی داشته است. وی در بخشی از سخنان خود با بیان اینکه نرخ‌های سپرده و تسهیلاتی که شورای پول و اعتبار تعیین کرده فقط روی کاغذ بوده و در عمل رعایت نمی‌شود، تاکید کرد: به‌عنوان مثال قرارداد‌هایی که نرخ سود آنها 22 درصد مکتوب شده ولی در عمل سود دریافتی بیش از 27درصد است و این موضوع یکی از مواردی است که باید به آن توجه کرد. همچنین شافعی از بانک‌مرکزی تقاضا کرد به وظایف نظارتی خود بیش از گذشته توجه کند، چون با وجود ابلاغ مصوباتی از سوی دولت‌ و بانک‌مرکزی بخش‌هایی از کشور به آن بی‌توجهی می‌کنند.

سیف: در عجبم چرا تولیدکننده‌ها از شرکت‌های کاغذی شکایتی ندارند؟

اما در این نشست تنها اعضای اتاق ایران به سیف انتقاد نکردند، سیف هم در واکنش به‌گفته شافعی در مورد نرخ‌های کاغذی سود تسهیلات، گفت: در عجبم چرا تاکنون تولیدکننده‌ها از فعالیت شرکت‌های کاغذی و تولیدکننده‌های صوری گلایه‌ای نکرده‌اند. سیف خطاب به حضار جلسه گفت: واقعا توقع دارم که وقتی در این جمع حاضر می‌شوم به من این هشدار را بدهید که فکر نکنید که هر کسی که از تولید می‌گوید واقعا تولیدکننده است. دوست دارم بشنوم که تولیدکنندگان از من بخواهند که منابع را به سمت منابع واقعی ببرم، اما هیچ‌وقت این را نشنیدم، آن هم در حالی که شرکت‌های کاغذی با نام تولید‌کننده تسهیلات کلانی را از بانک‌ها به وسیله رانت دریافت کرده‌اند. سیف ضمن اشاره به اینکه تولیدکنندگان با رکود و با فشارهای سنوات قبل دست به گریبان هستند، تصریح کرد: اما قبول داشته باشید که ظرف 15، 16ماه نمی‌توان تمام ایرادات را رفع کرد، عنایت کنید به جهت‌گیری بانک‌مرکزی و اگر این جهت‌گیری ایراد داشت به ما بگویید تا آن را رفع کنیم.

برخورد شورایعالی امنیت با سودهای نامتعارف

در میان انتقادات اعضای اتاق ایران، واکنش سیف هم رد این انتقادات بود و هم پذیرش برخی از آنها. وی در واکنش به اظهارات شافعی مبنی براینکه بانک‌ها در عمل نرخ سود 22 درصدی را رعایت نمی‌کنند، اظهار کرد: طی ماه‌های اخیر نرخ‌های سود را کمی اصلاح کردیم ولی هنوز کامل نیست. وی افزود: برای عقود مشارکتی حداقل نرخ سود 22 درصد در نظر گرفته شد تا منابع سپرده‌گذاری در جهتی برود که حقوق وی تامین شود؛ چراکه بانک‌مرکزی نمی‌تواند به ضرر سپرده‌گذار حاتم‌بخشی کند. رییس‌کل بانک‌مرکزی تاکید کرد: در بانکداری اسلامی و رعایت کامل عقود و نرخ‌های سود می‌توان به عملکرد برخی بانک‌ها ایراد گرفت. بانک‌مرکزی به‌شدت با نرخ‌های نامتعادل سود در سیستم بانکی برخورد می‌کند و قوه‌قضاییه و شورایعالی امنیت‌ملی وارد عمل شده‌اند، اما بدون التهاب‌آفرینی در بازار با اقدامات صورت گرفته و فعالیت‌های غیرقانونی برخورد می‌شود. وی از برگزاری جلسه‌ای در روز یکشنبه برای تعادل در نرخ‌های سود بانکی خبر داد و گفت: هدف دولت آن است که نرخ‌ها بدون روش‌های دستوری تعادل یابند، چرا که به مرور به این نتیجه می‌رسیم که نرخ‌های بالا نمی‌تواند استمرار یابد.

رشد نقدینگی 1.29 درصدی شهریورماه

مروری بر آمار رشد نقدینگی و رشد اقتصادی از دیگر اظهارات سیف در این نشست بود. رییس‌کل بانک‌مرکزی با توجه به اینکه نرخ تورم روند نزولی خوبی را طی می‌کند به انتقادات رشد اقتصادی 6.4 درصد اینطور پاسخ داد که بانک‌مرکزی آمار غلط نمی‌دهد و رشد 5.4 درصدی اقتصاد غلط نیست و ممکن است. چراکه بانک‌مرکزی ممکن است آمار را متوقف کند ولی هیچ‌وقت آمار غلط به مردم نمی‌دهد. رییس شورای پول و اعتبار با اشاره به آمار نقدینگی در بازه‌های زمانی مختلف تصریح کرد: در سال91 رشد نقدینگی 30 درصد و سال گذشته 1.29 درصد بوده است؛ رشد نقدینگی در یک سال منتهی به 91، 4.26 درصد، یک سال منتهی به شهریور سال گذشته 9.25 درصد و 12 ماه منتهی به شهریور امسال 1.29 درصد بوده که معنای آن این است که متوسط نقدینگی در 12 ماه منتهی به شهریور امسال بالاتر از دوره‌های قبل است. وی اضافه کرد: در شش‌ماهه اول سال 91 رشد نقدینگی 6.13 درصد، شش‌ماهه اول سال گذشته 9.9 درصد و شش‌ماهه اول امسال 9.9 درصد گزارش شده است؛ این حجم بالای نقدینگی در حالی است که بسیاری بانک‌مرکزی را متهم به کنترل تورم در قبال تعمیق رکود می‌کنند که البته برخی جاها افرادی رشد بالای نقدینگی طی یک سال اخیر را تهدیدی برای دستاورد کنترل تورم می‌دانند.

انتقاد مظاهری از اظهارات ارزی یک‌سال قبل

میهمان دیگر صبحانه کاری اتاق، رییس‌کل سابق بانک‌مرکزی بود. طهماسب مظاهری از اظهارنظر ارزی یکسال پیش سیف مبنی بر اینکه «قیمت دلار به کف رسید» انتقاد کرد و با بیان اینکه این اظهارات برای وی خیلی سنگین تمام شد، گفت: سیاست سرکوب نرخ ارز در کشور حاکم شده است. به گزارش «مهر»، مظاهری افزود: بانک‌مرکزی نیاز به کمک اعضای اتاق بازرگانی برای اعمال کار کارشناسی بر روی نرخ ارز دارد تا از فشار سیاست نرخ ارز نجات یابد.

رییس‌کل بانک‌مرکزی گلایه دیگری هم از تولیدکنند‌ه‌ها داشت. وی گفت: چرا زمانی که من اعلام کردم «قیمت ارز به کف رسید» از این موضع حمایت نکردید؟ وی گفت: سال گذشته که اظهارنظری در مورد نرخ ارز در اتاق بازرگانی کردم، پیش‌بینی می‌کردم که بازخوردهایی داشته باشد. آن زمان نرخ ارز دوهزارو980 تومان بود و اعلام کردم که به کف رسیده است. متاسفانه پس از اینکه این اظهارنظر را کردم، صادرکنندگان و تولیدکنندگان گرچه معنای آن را درک کردند اما هیچ حرفی در رسانه‌ها از آنها منتشر نشد و این تنها رسانه‌ها بودند که نسبت به آن انتقاد کردند اما باید تولیدکنندگان از منافع کشور حمایت می‌کردند. وی افزود: آن زمان که من گفتم نرخ دلار به کف بازار رسیده، قیمت‌ دلار 2980 تومان بود، فکر می‌کنم مصلحت‌های حفظ اشتغال، رشد تولید و اقتصادی نیازمند اقتضائاتی است که بانک‌مرکزی باید آن را دنبال کند.