قرار است ازامروز (24آبان ماه) دومين نشست بينالمللي بورسهاي كالايي كشورهاي مستقل مشتركالمنافع (CIS) و اروپاي شرقي در قالب اتحاديه الكترونيكي بين بورسي (IEU) با حضور علي صالحآبادي رييس سازمان بورس و اوراق بهادار كشورمان در تهران آغاز به كار كند. دراين نشست دوروزه، اعضاي IEU علاوه برتشريح فعاليتها و برنامههاي خود، موضوع عضويت بورس كالاي ايران دراين اتحاديه را بررسي خواهند كرد.اتحاديه الكترونيكي بين بورسي (IEU) سازماني بينالمللي است كه 7بورس كالايي را از 5كشور دنيا به عضويت خود در آورده است: بورس يركومكس (YERCOMEX) ارمنستان، بورس بوككس (BUCEX) بلاروس، بورسهاياي ككس (ICEX) و ككس (CEX) قزاقستان، بورس كوككس (KUCEX) قرقيزستان، بورس يوككس (UCEX) و بورس كالاي كشاورزي از اوكراين و دو سيستم توزيع كالايي از ارمنستان و بلاروس.همچنين IEU در بازار بين بورسي كالايي كشورهاي عضو فعاليت كرده و كشورهاي علاقهمند را به صورت داوطلبانه به عضويت خود در ميآورد و محدوديتي در مدت زمان عضويت در اين سازمان وجود ندارد.
تسهيل تجارت خارجي با عضويت در IEU
در همين رابطه، رييس سازمان بورس و اوراق بهادار با بيان اينكه كه بازار سرمايه كشور گسترش تعاملات بينالمللي را با جديت دنبال ميكند، ابراز اميدواري كرد تجارت بينالمللي ايران از طريق پيوستن بورس كالاي ايران به جمع موسسان اتحاديه الكترونيكي بين بورسي (IEU) تسهيل شود.
علي صالحآبادي گفت: با عضويت بورس كالاي ايران در اتحاديه الكترونيكي بين بورسي، نهتنها مقدمات بينالمللي شدن ديگر اركان بازار سرمايه فراهم خواهد شد، بلكه زمينه توسعه تجارت خارجي شفاف، مطمئن و نظاممند ايران نيز بيش از پيش مقدور ميشود. وي توضيح داد: اتحاديه الكترونيكي بين بورسي اتحاديه است مشتمل بر هفت بورس كالايي از كشورهاي مستقل مشتركالمنافع و اروپاي شرقي كه با عضويت بورس كالاي ايران در اين اتحاديه مقدمات حضور پررنگتر و آسانتر ايران در بازارهاي كشورهاي مذكور فراهم ميشود.رييس سازمان بورس و اوراق بهادار با اشاره به اينكه از اولويتهاي اتحاديه مذكور توسعه فعاليتهاي بينالمللي و ادغام فعاليتهاي آن با اتحاديه اوراسيا است، افزود: تحقق اين مهم موجب اتصال بيواسطه ايران به بازارهاي روسيه، كشورهاي سي.اي.اس و اروپاي شرقي ميشود كه نتيجه آن دستيابي به تجارت كالايي با اين كشورهاست.
صالح آبادي تصريح كرد: در صورت پيوستن روسيه به اين اتحاديه ميتوان انعقاد قرارداد كالايي بين ايران و روسيه را از طريق بورس كالاي ايران عملياتي كرد.
وي توضيح داد: اتحاديه الكترونيكي بين بورسي از طريق بسترهاي الكترونيكي- اينترنتي امكان معامله كالاهاي كشورهاي عضو به صورت همزمان (آنلاين) يا ناهمزمان (آفلاين) را فراهم ميكند.
به گفته اين مقام مسوول در بازار سرمايه در حقيقت با تحقق عضويت بورس كالا در اتحاديه مذكور، راه تجارت الكترونيك بينالمللي براي ايران هموارتر ميشود، بنابراين دولت خواهد توانست از اين ظرفيت استفاده كرده و مسير را براي تسهيل تجارت الكترونيك بينالمللي در حوزه كالايي كشور ازطريق بسترهاي بورس كالاي ايران فراهم كند.
وظايف اتحاديه الكترونيكي بين بورسي
بنابراين گزارش، ارتقاي سطح تجارت كشورهاي ذينفع از طريق معرفي و توسعه بسترها و روشهاي الكترونيكي بورسهاي كالايي عضو، كمك به توسعه همكاري و برقراري ارتباط مستقيم بين فعالان بازار و مديران و تصميمگيران بورسهاي عضو، كمك به ايجاد سيستم توزيع كالايي در جهت ارتقاي سطح كارآيي در انتقال كالاها از توليدكنندگان به مصرفكنندگان، همياري با هدف شكلگيري بازار بينالمللي قراردادهاي آتي و ساير قراردادهاي مشتق كالايي روي محصولات كشاورزي، مواد اوليه و مواد غذايي و ارايه خدمات مشاورهيي و حمايت حقوقي از اعضا، از جمله وظايف اتحاديه الكترونيكي بين بورسي است.
يكي از اولويتهاي توسعه فعاليتهاي بينالمللي اتحاديه، ادغام فعاليتهاي آن با اتحاديه اوراسياست. اتحاديه الكترونيكي بين بورسي (IEU) در سامانههاي الكترونيكي خود طيف گستردهيي از كالاها را به گروههاي مختلف تقسيم كرده است. اين گروهها عبارتند از محصولات كشاورزي، محصولات حوزه صنايع سبك و سنگين، فلزات، چوب، تجهيزات الكترونيكي، فرآوردههاي نفتي، تجهيزات و وسايل تخصصي، كالاهاي مورد استفاده در ساختوساز، مواد شيميايي، فلزات گرانبها، سنگهاي قيمتي، و... اين اتحاديه آماده عضوگيري از بورسهاي كشورهاي مستقل مشترك المنافع (CIS) و ساير كشورها است.
بررسي زمينههاي همكاري با IEU
با بررسي اهداف اتحاديه الكترونيكي بين بورسي (IEU) مشخص ميشود كه زمينههاي متعددي براي همكاري بورس كالا با بورسهاي عضو اين اتحاديه وجود دارد. يكي از زمينههاي مساعد براي اين همكاري، استفاده از ظرفيتهاي اين بورسها براي تسهيل در صادرات و واردات انواع كالاها بين كشورمان و كشورهايي است كه بورسهاي كالايي آنها عضو اتحاديه است.
براي اين منظور نگاهي به اقلام صادرات و واردات ايران به اين كشورها خواهيم داشت. اين آمار و ارقام بيانگر برخي واقعيتها در حوزه تجارت انواع كالاها است كه به برخي از آنها اشاره خواهد شد.
با توجه به اينكه در حال حاضر با راهاندازي تالار نمايندگي كارگزاران در منطقه آزاد انزلي، پتانسيل مناسبي براي برقراري ارتباط با اين كشورها با محوريت بندر انزلي وجود دارد، نگاهي به اقلام مبادلات تجاري كشور در سالهاي 1391، 1392 و ششماهه نخست سال 1393 كه از اين منطقه انجام شده است، خواهيم داشت: اقلام صادراتي به كشور بلاروس (به عنوان طرف مورد تفاهم با بورس كالاي ايران) صرفا در سال 1391 كالاهاي بورسي (كشمش، پسته و خرما) بودهاند. همچنين واردات از اين كشور نيز در تمامي سالهاي مورد بررسي كالاهاي غيربورسي و عمدتا تجهيزات بوده است.
بررسي آمار ساير گمركات نيز تقريبا همين نتيجه را تاييد ميكند و بلاروس صرفا براي صادرات برخي محصولات كشاورزي (عمدتا خرما، كشمش و پسته) ميتواند به عنوان كشور و بورس هدف مورد بررسي دقيقتر قرار گيرد. در ميان كشورهاي مورد بررسي كشور قزاقستان پتانسيل بسيار بالاتري براي توسعه تجارت و همكاريهاي بورسي دارد؛ اين كشور صادركننده انواع مقاطع فولادي (عمدتا شمش و ورق فولادي) و برخي محصولات كشاورزي به ايران است و در مقابل واردكننده انواع محصولات كشاورزي (خرما، پسته، كشمش و برخي ميوهها)، سيمان و... است كه همگي كالاهاي بورسي بوده و حجم مبادلات بالايي نيز دارند. از اين رو، اين كشور در ميان كشورهاي عضو اتحاديه الكترونيكي بين بورسي (IEU) توجه جديتري را ميطلبد و پتانسيل بالايي براي گسترش روابط با بورس كالاي اين كشور وجود دارد. كشور قرقيزستان نه براي صادرات و نه واردات از منطقه آزاد انزلي، طرف تجاري مناسبي به شمار نميرود و اقلام صادر يا وارد شده به اين كشور از انزلي بسيار محدود است. اما بررسي آمار ساير گمركات نشان ميدهد كه حداقل در ششماهه نخست سال 1393، قرقيزستان پذيراي برخي محصولات كشاورزي، سيمان و... از ايران بوده است. كشور ارمنستان نيز، بازار نسبتا مناسبي براي برخي محصولات پتروشيمي و فرآوردههاي نفتي ايراني بوده و معمولا كالاي شاخصي از اين كشور وارد ايران نميشود.