وزیر راه و شهرسازی نماینده تام‌الاختیار و مجری طرح قرارداد مشارکت برای ساخت و بهره‌برداری از آزادراه تهران- شمال را منصوب کرد تا روند تکمیل این آزادراه 20 ساله در مسیر بهتری قرار گیرد.
بنابر حکم وزیر راه و شهرسازی علی نورزاد، مدیرعامل شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل از این پس نماینده تام الاختیار دولت در طرح تکمیل آزادراه تهران- شمال خواهد بود. در حکم مأموریت نورزاد تلاش برای تعیین وضعیت قطعی این آزادراه همراه با استفاده از مقررات ساخت طرح عمرانی وزارت راه از طریق مشارکت بانک‌ها مدنظر قرار گرفته است. بنابراین با این حکم به نظر می‌رسد وزیر راه و شهرسازی پیش از هر چیز به دنبال جذب و قطعی کردن منابع مورد نیاز برای ساخت این آزادراه است.
نماینده وزارت راه در آزادراه تهران- شمال پس از انتصاب به این سمت در دیدارهایی با رئیس بنیاد مستضعفان، که سهم 50 درصدی در این آزادراه دارد، بسته پیشنهادی برای تعیین تکلیف آزادراه تهران- شمال ارائه داده است. در این خصوص محمد سعیدی کیا رئیس بنیاد مستضعفان در گفت‌و‌گو با ایران از اعلام نتایج این نشست‌ها و تصمیم‌گیری در مورد ادامه ساخت آزادراه تهران- شمال تا هفته آینده خبر داد. به نظر می‌رسد با تعیین نماینده تام الاختیار، دولت عزم جدی دارد تا تکمیل این آزادراه را تعیین تکلیف کند.
آزادراه تهران- شمال که به عنوان طرحی نیمه‌تمام برای دولت یازدهم به ارث مانده است 6 دولت را درگیر خود کرده است. مطالعات اولیه این آزادراه در سال 1356 انجام شد تا مسیری مطمئن و کوتاه‌تر برای دسترسی به شمال کشور ساخته شود اما مشکلات فراوان ساخت این طرح را تاکنون به تأخیر انداخته و هزینه‌های ساخت آن را چند برابر کرده است. مطالعات ساخت این آزادراه برای نخستین بار با وعده پنج ساله برای ساخت در سال 1356 به تصویب رسید و هزینه آن طبق نظر فرانسوی‌هایی که داوطلب اجرای آن بودند تا پایان زمان 10 ساله پس از بهره‌برداری حدود 750 میلیارد ریال (75 میلیارد تومان) برآورد شده بود.این طرح در آن زمان نیز به دلیل نبود تأمین منابع مالی، بی‌اعتمادی به پیمانکاران داوطلب و استقبال نکردن از فاینانسر‌ها، بلاتکلیف ماند. اجرای این طرح در سال 1375 آغاز شد و قرارداد مشارکت با بنیاد مستضعفان با برآورد دو هزار و 500 میلیارد ریال و سهم‌الشراکه وزارت راه به مبلغ 150 میلیارد ریال به صورت مقطوع جهت تملک اراضی به وسیله دولت و بقیه تعهدات و هزینه‌های تکمیل و بهره‌برداری توسط بنیاد منعقد شد.
پس از شروع ساخت آزادراه از سال 75 اقدام جدی در ساخت آزادراه توسط بنیاد مستضعفان به عمل نیامد تا اینکه در سال 1382 وزارت راه و ترابری سابق ناچار شد، براساس مصوبه هیأت وزیران 50 درصد سرمایه ساخت را رأساً به صورت مشارکت با بنیاد تأمین کند، این سهم 50 درصدی سرمایه‌گذاری لازم بود توسط وزارت راه از محل بودجه عمومی یا فروش اراضی واگذارشده تأمین شود.با وجود تقبل سهم 50 درصدی سرمایه‌گذاری توسط وزارت راه و ترابری سابق، از سال 1382 تاکنون باز هم اقدام جدی در اجرا و بهره‌برداری از آزادراه حاصل نشد.
عزم دولت برای تکمیل آزادراه
اکنون مسئولان دولت یازدهم قصد دارند با نگاه منطقی تری این آزادراه را به اتمام برسانند که این نگاه بر اساس اولویت بندی صورت می‌گیرد. دولت قصد دارد تصمیم جامعی برای آزادراه تهران-شمال اتخاذ کند تا این مسیر پرحاشیه تعیین تکلیف شود و با اتخاذ تصمیمی قاطع پس از چند دهه روند اجرایی خود را پیدا کند.
عباس آخوندی، وزیر راه و شهرسازی در ابتدای تحویل گرفتن وزارت راه و شهرسازی در دولت یازدهم به آزادراه تاریخی تهران – شمال سر زد. پس از این بازدید وزیر راه و شهرسازی اعلام کرد هر گونه زمان بندی یا تاریخ رسمی برای آغاز به کار این آزادراه باید به پایان مراحل بررسی و ارزیابی‌های کارشناسی موکول شود، زیرا با توجه به حجم بالای کار باقیمانده در این محور وعده بدون بررسی صحیح نیست.
بررسی‌های وزارت راه و شهرسازی دولت یازدهم درحالی آغاز شد که بجز قطعه چهار آزادراه تهران – شمال که در دولت دهم به افتتاح رسید تنها کار عمرانی در قطعه یک آن آغاز شده و هنوز تکلیف قطعات میانی 2 و 3 مشخص نیست. کار عمرانی قطعه یک نیز که از سال‌ها پیش با محوریت بنیاد مستضعفان آغاز شده و حتی مشارکت خارجی کشور چین را در بر داشته هنوز به مرحله نهایی نرسیده و درحالی که کار تا حدی پیشروی داشته که به دلیل برخی اختلاف نظرها و البته محدودیت منابع مالی سرنوشتی مبهم در بر داشته است. تا امروز اجرای قطعات 2 و 3 آزادراه تهران-شمال حدود 12 هزار میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد؛ کوهستانی و صعب‌العبور بودن قطعات 2 و 3 نیز اجرای آن را با مشکلات زیادی مواجه کرده است.
تحول در ساخت آزادراه با انتخاب نماینده دولت
مجید جلیل سرقلعه، عضو کمیسیون عمران مجلس انتخاب نماینده جدید از طرف وزیر راه و شهرسازی برای آزادراه تهران - شمال را نشان از تلاش دولت برای حل مشکلات این طرح دانست و گفت: نماینده جدید بخاطر تجربه بالا و تخصص کاری می‌تواند در پیشرفت، ساخت و تکمیل قطعات باقیمانده نقش مهمی داشته باشد.وی افزود: دولت با انتخاب نماینده از این به بعد به طور مستقیم بر روند اجرایی این طرح نظارت دارد و به همین دلیل از این پس شاهد تغییر و تحولات مثبتی در شیوه پیشرفت ساخت این آزادراه خواهیم بود.
توافق دولت و بنیاد 90 درصد مشکل را حل می‌کند
مهرداد بائوج لاهوتی، سخنگوی کمیسیون عمران مجلس نیز با استقبال از انتخاب نماینده از طرف دولت برای نظارت بر روند اجرای آزادراه تهران- شمال گفت: اختلاف پیش آمده بین دولت و بنیاد در سال‌های قبل تکمیل بزرگراه را به عقب انداخت. وی با اشاره به نشست‌های اخیر وزارت راه و شهرسازی با بنیاد مستضعفان گفت: اگر دولت و بنیاد بتوانند در این خصوص به توافق برسند 90 درصد مشکل به وجود آمده برای تکمیل آزادراه تهران-شمال حل خواهد شد.به گفته لاهوتی هزینه اولیه در نظر گرفته شده برای طرح تهران-شمال 500 میلیارد تومان بود اما تاکنون بیشتر از 5 هزار میلیارد تومان در ساخت آزادراه هزینه شده و تا تکمیل نهایی 10 هزار میلیارد تومان دیگر هزینه نیاز است.