ترک‌ها مسیر نزدیک و سوخت ارزان می‌خواهند
اقدام ترکیه در اخذ عوارض از کامیون‌های عبوری ایران از جمعه گذشته؛ به مناقشات میان دوکشور منجر شد. ناظران هشدار می‌دهند در صورت عدم حل سریع مساله، کامیون‌ها که تعداد آنها اکنون به گفته مسعود دانشمند، عضو هیات نمایندگان «اتاق ایران» به چهارهزارو200دستگاه رسیده؛ ممکن است هفته‌ها در این مرز معطل بمانند یا برای خلاصی از این انتظار، به سمت مرزهای ترکیه و گرجستان تغییر مسیر دهند.طبق ماده 5 «توافقنامه حمل‌ونقل جاده‌ای» ایران و ترکیه، طرفین از ناوگان یکدیگر عوارضی نمی‌گیرند، مگر در مواردی ازجمله مابه‌التفاوت قیمت سوخت. بر این اساس ترکیه بدون اخذ عوارض به کامیون‌های ایران اجازه ورود می‌داد و ایران به‌دلیل قیمت پایین گازوییل از کامیون‌های ترکیه‌ای عوارض دریافت می‌کرد. در اصل این مابه‌التفاوت از 30سنت آغاز و به 50سنت رسید و مابه‌التفاوتی که تا هفته پیش، از ناوگان ترکیه‌ای گرفته می‌شد، 80سنت‌یورو بود.
گازوییل 250 تومانی ایران در مقابل سوخت 7000 تومانی ترکیه
ترکیه از 20 سال پیش تاکنون از این اتفاق ناراحت و خواستار حذف عوارض از کامیون‌های عبوری خود شده بود اما به گفته مسعود خوانساری، رییس کمیسیون حمل‌ونقل اتاق بازرگانی تهران ترک‌ها، هم می‌خواهند از گازوییل ارزان ایران استفاده کنند و هم از زیربار عوارض تعیین‌شده شانه خالی کنند. این در حالی است که گازوییل ترکیه لیتری هفت‌هزارتومان به کامیون‌های ایرانی فروخته می‌شود ولی قیمت گازوییل ایران 250تومان است. وی در گفت‌وگو با شرق توضیح داد امروز با وجود افزایش قیمت‌ها در قالب اجرای قانون هدفمندکردن یارانه‌ها هنوز قیمت سوخت بسیار پایین‌تر از قیمت‌های اصلی است. در ایران قیمت تمام‌شده گازوییل نزدیک به یک‌هزار‌تومان است ولی دولت این سوخت را با قیمت 250تومان در اختیار مردم قرار می‌دهد. حال کشور ترکیه انتظار دارد دولت ایران سوخت یارانه‌ای خود را در اختیار آنها نیز قرار دهد. تاکنون تنها ایران به دلیل قیمت پایین سوخت از کامیون‌ها عوارض دریافت می‌کرد اما از روز جمعه ترکیه نیز 750دلار عوارض برای هر کامیون در نظر گرفت. این اقدام دولت ترکیه بی‌پاسخ نماند و روز شنبه نیز ایران تعرفه دریافتی از کامیون‌های ترک را به هزارو500دلار افزایش داد که این اقدام موجب تشدید اختلافات شد. پس از آن، ترکیه نیز متقابلا تعرفه کامیون‌های ایرانی را به هزارو500دلار افزایش داد.
امکان دورزدن ایران وجود ندارد
خوانساری اذعان کرد: «ایران در قبال دریافت عوارض اجازه می‌داد کامیون‌ها از سوخت ارزان استفاده کنند. ولی گویا ترک‌ها هم سوخت ارزان می‌خواهند و هم حذف عوارض را.»حال از منابع ترک شنیده می‌شود که این کشور قصد دارد با دور زدن ایران، کالاهای خود را از طریق مسیر پیچیده‌تر گرجستان، آذربایجان و ترکمنستان به آسیای مرکزی انتقال دهد. «ستین نوح‌اوغلو»، رییس اتحادیه بین‌المللی حمل‌ونقل‌کنندگان ترکیه گفت: «کامیون‌های ترک که برای رسیدن به جمهوری‌های ترک‌زبان از ایران به‌عنوان مسیر ترانزیتی عبور می‌کردند، از این پس از مسیر دیگری که از گرجستان و آذربایجان عبور می‌کند و همچنین از سیستم بارگیری بین باکوی آذربایجان و ترکمنباشی ترکمنستان استفاده خواهند کرد.» نوح اوغلو ضمن بیان جزییات طرح ترکیه افزود: «هم‌اکنون؛ یک خط بارگیری از طریق دریای خزر بین باکو و ترکمنباشی وجود دارد، اما ظرفیت این خط محدود به 40 خودرو در هر دوروز است و این موجب شده ترکیه اقدام به راه‌اندازی یک خط بارگیری جدید کند. وزارتخانه‌های اقتصاد و حمل‌ونقل ترکیه در حال رایزنی با مقامات دو کشور آذربایجان و ترکمنستان برای فایق‌آمدن بر موانع این طرح هستند. نوح اوغلو تاکید کرد، قیمت سوخت در گرجستان و آذربایجان بسیار ارزان‌تر از ایران است که اخیرا قیمت اعمال‌شده بر سوختی را که هنگام عبور از مرز در باک خودروها باقی می‌ماند، افزایش داده است.» با وجود این اظهارات خوانساری متذکر شد: «این کار برای ترکیه‌ای‌ها مقرون به صرفه نخواهد بود و بعید است به‌عنوان راه‌حل انتخاب شود چرا که برای دورزدن ایران، ترک‌ها باید مسافتی طولانی را طی کنند که قطعا برایشان صرفه نخواهد داشت.»
به ازای هر 100کیلومتر مابه‌التفاوت دریافت می‌شود
داوود کشاورزیان، رییس سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای با اشاره به چگونگی محاسبه مابه‌التفاوت سوخت، افزود: «نحوه محاسبه اینگونه است که میزان پیمایش ناوگان در کشور (ایران) محاسبه می‌شود، به‌عنوان مثال در یک مسیر دوهزارکیلومتری به ازای هر صدکیلومتر 32لیتر مصرف گازوییل را محاسبه می‌کنیم. بنابراین با توجه به میزان پیمایش و به ازای هر صدکیلومتر مابه‌التفاوت سوخت را از آنها می‌گیریم و آنها مجاز هستند از هر پمپ‌بنزینی سوختگیری کنند.»کشاورزیان با بیان اینکه «رانندگان ترکیه‌ای مشابه شهروند ایرانی می‌توانند برای کامیون خود سوختگیری کنند»، بیان کرد: «وقتی ناوگان ترکیه‌ای به‌صورت ترانزیت از ایران عبور می‌کند، مابه‌التفاوت محاسبه و از آنها دریافت می‌شود. در عوض ناوگان ترکیه مجاز است در ایران بارگیری کند و در هر نقطه کشور می‌تواند این کار را انجام دهد.»
ترکیه: سوخت نمی‌خواهیم
وی با بیان اینکه «ترک‌ها می‌گویند از شما سوخت نمی‌خواهیم با باک پر می‌آییم و می‌رویم»، خاطرنشان کرد: «این کار را به لحاظ اجرایی دارای مشکل می‌دانیم. ماشینی که وارد کشور می‌شود باید مشخص شود که چقدر سوخت دارد و آن را پلمب کنیم تا نتواند سوختگیری کند.
باید مجددا پلمب را کنترل کنیم و ببینیم که سالم است یا خیر. اگر سالم بود که هیچ اگر نه که باید با آن برخورد قانونی شود. وی ادامه داد: شاید راننده ترکیه بیاید و بگوید که دیشب در یک پارکینگ پلمب باک سوخت را شکسته‌اند نمی‌توانم برای هر کامیونی مامور بگذارم. از سوی دیگر یک کارمند عادی باید پلمب را کنترل کند، پس از مدتی یک باند فساد به‌وجود می‌آید. اصلی که در تصمیم‌گیری همه دولت‌ها حاکم است این است که اصل تصمیمات نباید زمینه‌ساز افزایش فساد باشد. معاون وزیر راه‌وشهرسازی با بیان اینکه به لحاظ اجرایی، مساله پلمب را عملیاتی نمی‌دانیم، اظهار کرد: از طرف دیگر از کجا معلوم که کامیون باک دومی ندارد.» مسعود دانشمند، عضو هیات نمایندگان «اتاق ایران» نیز با تاکید بر اینکه «تعداد کامیون‌های ورودی از ترکیه همیشه بیش از تعداد کامیون‌های خروجی از ایران به ترکیه بوده است»، تصریح کرد: «اگر هزارو700کامیون ایرانی در ترکیه متوقف شده، بیش از دوهزارو500کامیون ترک هم در ایران متوقف شده‌اند. ایران باید با دولت ترکیه مذاکره کند و بر مبنای تفاهمنامه‌های قبل عمل کنند. اینکه هر دقیقه ترک‌ها یک تعرفه و ایرانی‌ها هم یک تعرفه جدید وضع کنند مشکلی حل نمی‌شود.» وی همچنین گفت: «دو کشور باید براساس معاهدات قبلی به همکاری با یکدیگر ادامه‌دهند.»