وجود حدود 72 هزار هكتار بافت فرسوده در 498 شهر كشور و سكونت 25 درصد جمعيت شهري در اين بخش از كشور، فرصت خوبي براي دولت بود تا يكي از راه‌هاي خروج از ركود را در اين قسمت از شهرها متمركز كند بنابراين طي هفته گذشته سند ملي راهبردي احياي بهسازي، نوسازي و توانمند‌سازي بافت‌هاي فرسوده و ناكارآمد شهري براي راهبري و مديريت يكپارچه، ايجاد وحدت رويه و مشاركت عوامل مرتبط در سطح ملي و محلي توسط معاون اول رييس‌جمهور ابلاغ شد.
انتظار مي‌رود باتوجه به اينكه رييس‌جمهور، رييس ستاد ملي نوسازي است ماموريت اين ستاد نيز افزايش مي‌يابد، به‌طوري‌كه هم بافت تاريخي و هم بافت‌هاي فرسوده مياني را اين ستاد ملي نوسازي بافت‌هاي فرسوده انجام خواهد داد. همچنين براي تحقق اهداف اين ستاد، به گفته معاون وزير راه‌وشهرسازي، مصوبه افزايش سقف تسهيلات نوسازي بافت‌هاي فرسوده به شوراي پول و اعتبار رفت. به اين ترتيب، براي بهره‌برداري درست از اين اعتبارات، مديرعامل شركت مادر تخصصي عمران و‌بهسازي شهري ايران از مقدمات تامين 30درصد مسكن موردنياز كشور از طريق بهسازي و نوسازي در چهار عرصه به شكل‌هاي مختلف مثل وام مقاوم‌سازي، نوسازي و وام وديعه مسكن، خبر داد.
محمدسعيد ايزدي ، درباره نوسازي بافت‌هاي فرسوده اظهار كرد: خبر شيرين در اين زمينه آن است كه همه دستگاه‌هاي متولي بحث مسكن و شهرسازي يعني آقايان در مجلس، بانك مركزي و وزارت كشور همگي متفق‌القول‌اند كه از فرصت عرصه‌هاي بافت‌هاي فرسوده كه از آنها با عنوان محلات هدف ياد مي‌شود به نحو شايسته استفاده كنند. وي افزود: اگر بتوانيم از اين تهديد به‌عنوان يك فرصت استفاده كنيم علاوه بر مسايل و مشكلات موجود و برطرف كردن آنها، مي‌توانيم به كمبود بخش موردنياز مسكن هم پاسخ دهيم. مديرعامل شركت مادر تخصصي عمران و بهسازي شهري ايران با بيان اينكه خوشبختانه وزير راه‌وشهرسازي اين موضوع را اولويت طرح جامع مسكن اعلام كردند، براي اين 30درصد با بانك مركزي توافق داشتيم و آنها هم در حال تنظيم پيشنهاد هستند.
همچنين براي پرداخت تسهيلات به دولت بسته‌يي خواهيم فرستاد كه ميزان مشخصي براي مردم و ساكنان محلات هدف، تسهيلات دريافت كنيم. وي بااشاره به اينكه تفكر ما از نحوه نوسازي و بهسازي به شكل‌هاي مختلف مثل وام مقاوم‌سازي، نوسازي، وام وديعه مسكن و همچنين دريافت اين تسهيلات ازسوي مردم است، ادامه داد: شهرداري‌ها هم بايد تخفيفاتي را درنظر بگيرند و با حمايت دولت اين ميزان تسهيلات را جبران كنند. مديرعامل شركت مادر تخصصي عمران و بهسازي شهري ايران در ادامه تاكيد كرد: بدين‌ترتيب بسته‌هاي تشويقي ديگري در چارچوب صدور پروانه به‌وجود مي‌آيد كه مي‌توانيم آنها را اعطا و به‌طور همزمان به كمك شهرداري‌ها بياييم. ايزدي خاطرنشان كرد: براي ارتقاي زيرساخت‌ها و توسعه خدمات در محلات هدف بايد همگرايي صورت گيرد تا دستگاه‌هاي مختلف يك‌صدا براي ايجاد اين زيرساخت‌ها عمل كنند. مديرعامل شركت مادرتخصصي عمران و بهسازي شهري ايران با بيان اينكه اين شيوه‌يي است كه براي بهسازي و نوسازي پيش گرفته‌ايم، تصريح كرد: قصد نداريم دولت را مستقيما وارد ساخت مسكن و ساخت‌وسازها به اين شيوه كنيم. وي در ادامه اظهار كرد: آماري كه در مسكن مهر توسط دولت قبل اعلام شده 230هزار واحد از طريق خودمالكي به بحث بهسازي و نوسازي بافت‌ها داده شده است كه اين 230هزار واحد، يكي از موفقيت‌ها در تجربه‌هاي مسكن مهر بوده است. ايزدي تاكيد كرد: اين تعداد واحد بدون هيچ مساله‌يي در حال حاضر تكميل هستند و مردم در آنها زندگي مي‌كنند و اميدواريم همين شيوه در طرح‌هاي مسكن حمايتي و اجتماعي كه در طرح جامع مسكن وجود دارد پيش رود.
امتياز بافت فرسوده براي جذب مشتري
در همين راستا، هادي كوزه‌چي، كارشناس مسكن ، با مثبت ارزيابي‌كردن توجه وزارت راه و شهرسازي به نوسازي بافت فرسوده شهري، گفت: تغيير اولويت دولت از تامين مسكن در قالب مسكن مهر كه در حاشيه خيلي از شهرهاي بزرگ انجام گرفته و زيرساخت‌هاي شهري آنها تامين نيست به‌سمت بافت فرسوده متمركز در داخل شهر؛ استرات‍ژي درستي است. وي در ادامه گفت: يكي مزاياي قابل‌تامل بافت فرسوده داخل شهري اين‌است كه عموما اين بافت‌ها در مراكز شهري قرار دارد، بعد از ساختوساز تقاضاي خوبي دارد. يعني درصورت ساختوساز در اين بافت‌ها، برخلاف مسكن مهر كه در خارج شهرها با كمبود تقاضا مواجه است، چنين مشكلي ندارند و از اقبال خوبي براي جذب مشتري برخوردارند. به اين ترتيب، براي سازندگان هم ساختوساز در اين بخش از شهر، سودآور است.
كوزه‌چي با بيان اينكه اگر وام 80ميليون‌توماني براي بخش خريد تامين شود، خاطرنشان كرد: مسكن‌هاي نوسازي شده مي‌توانند مخاطبان خوبي براي اين وام باشند. چرا كه متقاضيان خريد اين مسكن‌ها معمولا از قشر متوسط جامعه هستند. در واقع خريدار خانه‌هايي هستند كه در داخل شهر متمركز است و از خدمات زيربنايي شهر برخوردارند.
اين كارشناس مسكن با اشاره به فرهنگ شهري و اجتماعي بخش فرسوده شهري، اظهار كرد: اكثر ساكنين اين بافت شهري مايلند كه در همان منطقه قبلي سكونت خود، زندگي كنند. ساخت‌و‌سازي كه در بافت فرسوده انجام مي‌گيرد. مي‌تواند آن بافت اجتماعي را حفظ كند. تقاضاي مسكن مردمي كه علاقه‌مندند در اين مناطق بمانند را پوشش دهد.
وي درباره تامين منابع مالي نوسازي بافت‌هاي فرسوده گفت: طي مصوبات سال گذشته مقرر شد، براي ساخت 200هزار واحد در بافت فرسوده بانك‌ها وام ساختوساز اعطا كنند. از اين ميزان تنها وام ساختوساز 50هزار واحد ارايه شده. اين در‌حالي است كه متقاضي ساختوساز در اين بافت فرسوده و پروانه‌هاي صادرشده در اين زمينه خيلي بيشتر از اين تعداد بوده است، ولي بانك‌ها، منابع مالي لازم براي تامين اين متقاضي نداشتند. كوزه‌چي با اشاره به تامين مالي نوسازي بافت فرسوده از محل اعتبارات صندوق توسعه ملي افزود: سياست‌هاي تبديل منابع ارز صندوق به ريال، در ميان‌مدت مناسب نيست. اما در كوتاه‌مدت مي‌تواند منجر به رونق ساختوساز شود. وي با بيان اينكه تامين مالي نوسازي بافت فرسوده بايد در چند بخش صورت بگيرد. همچنين بايد چند منابع براي تامين بخش مالي نيز در نظر گرفت، افزود: براي تامين مالي بخش ساختوساز دارندگان زمين و تامين‌كنندگان مصالح مي توانند به‌صورت تهاتري فعاليت كنند.
اين كارشناس در ادامه افزود: بخشي از اين تامين مالي مي‌تواند با مشاركت شهرداري‌ها انجام بگيرد، به‌طوري‌كه شهرداري‌هاي به‌جاي دريافت منابع نقدي، از سازندگان واحدهايي را براي خدمات شهري به‌صورت تهاتري دريافت كنند. به اين ترتيب نياز نقدي سازندگان كاهش پيدا مي‌كند.
وي خاطرنشان كرد: تامين تهاتري نياز سازندگان مي‌تواند جايگزين خوبي براي كمبود منابع مالي بانك‌ها باشد. حتي مشاركت و تامين تهاتري تقاضاي مالي مي‌تواند توسط ادارات و نهادها نيز انجام بگيرد. كوزه‌چي افزود: در بخش خريد نيز، خريداران مي‌توانند در طول فرآيند ساختوساز، سپرده‌يي در بانك داشته باشند، تا پس از فرآيند ساختوساز، اقدام به خريد كنند. در موعد سررسيد بانك مسكن وام مورد نظر را اعطا كند. به اين ترتيب، بانك مسكن از الان مي‌تواند به تامين منابع بپردازد.