تصور اینکه برنج‌های خوش‌فرم و دانه‌بلندی که می‌خوریم برنج نیست و فقط یک محصول مصنوعی است سخت است اما این موضوع متاسفانه صحت دارد و برخورد جدی مسؤولان در این زمینه را می‌طلبد. مدتی است خبرهایی مبنی بر برنج ماکارونی و برنج مصنوعی منتشر می‌شود اما کمتر کسی می‌تواند این موضوع را باور کند اما گفت‌وگوی یک رسانه با واردکننده دستگاه تولید برنج مصنوعی نشان داد که موضوع خیلی جدی‌تر از این حرف‌هاست.
محمدهادی رجبی، مشاور راه‌اندازی خطوط صنعتی و خدمات پس از فروش این دستگاه‌ها در این گفتوگو اعلام کرده که تا 4 ماه آینده نخستین دستگاه تولید برنج از چین وارد کشور می‌شود و از یک سال و نیم پیش دو نمونه از این دستگاه‌ها وارد ایران شده است. او در این باره گفته مواد اولیه دستگاه شامل برنج «نیم‌دانه» یا به‌اصطلاح «دانه‌مرغی» که به‌دلیل خردبودن قبلا به ضایعات تبدیل و خوراک مرغ می‌شد، به اضافه نشاسته و افزودنی‌های مجاز خوراکی است. این برنج‌ها حتی می‌تواند با ویتامین‌های «آ» و «ای» غنی شود و با توجه به اینکه در طول تولید هیچ ماده شیمیایی‌ای به این محصول اضافه نمی‌شود نه‌تنها هیچ زیانی برای مصرف‌کنندگان نخواهد داشت بلکه به‌دلیل ویتامین‌های اضافه‌شده می‌تواند به‌عنوان یک برنج با ویتامین‌های اضافه مورد استفاده قرار گیرد. وی ادعا می‌کند: ورود این دستگاه‌ها با مجوز دستگاه‌های ناظر انجام شده و محصول نهایی مورد تایید این ارگان‌هاست. طبق اظهارات وی، طی آزمایش‌هایی که داشتیم برخی برندها، برنج مصنوعی تولیدشده را با عنوان برنج دانه‌بلند ایرانی در بازار به فروش می‌رسانند. قبلا که برخی شرکت‌های صنایع غذایی در سال‌های گذشته اقدام به فروش برنج‌های بسته‌بندی هندی می‌کردند، مصرف‌کنندگان می‌گفتند برنج خوش قد و بالایی است اما خیلی زود شبیه لاستیک می‌شود. موضوع این است که یک برنج می‌تواند دانه‌بلند باشد، حتی خوش‌عطر هم باشد اما لزوما طبیعی هم نیست.
علی اکبریان، نایب‌رئیس انجمن برنج ایران در گفتوگو با «وطن‌امروز» با اظهار تأسف از توزیع چنین فرآورده‌هایی در کشور اظهار داشت: اینگونه فرآورده‌ها برنج نیست. اکبریان با تصریح اینکه تولیدکنندگان چنین فرآورده‌ای از برنج‌های نیم‌دانه استفاده کرده و با هزینه بسیار کم این نوع برنج‌ها را خریده و پس از فرآوری به نام برنج دانه بلند به مردم می‌فروشند، افزود: به‌طور دقیق روشن نیست که در مراحل فرآوری این برنج چه اتفاقاتی می‌افتد و تا چه اندازه روی سلامتی مصرف‌کنندگان تأثیرگذار است. وی در ادامه خاطرنشان کرد: انجمن برنج ایران تحقیقات خود را درباره چنین فرآورده‌ای آغاز کرده و بزودی گزارش آن را به مردم ارائه خواهد کرد. نایب‌رئیس انجمن برنج ایران از مردم خواست که فقط از برنج ایرانی استفاده کنند چراکه برنج‌های ایرانی از نوع پرمحصول با قیمت مناسب‌تری عرضه شده و این اطمینان را دارند که برنج مصرفی‌شان سالم و بدون هرگونه آلودگی است. اکبریان با تأکید بر اینکه هنوز سلامت برنج‌های وارداتی هندی و پاکستانی زیر سوال است، از مردم خواست تا برای خرید این محصول با دوراندیشی بیشتری اقدام کنند.
برنج مصنوعی مجوز بهداشتی ندارد
واکنش واردکنندگان دستگاه‌های تولید برنج مصنوعی به خبرهای مربوط به زیان‌آور بودن این نوع برنج و استاندارد نبودن محصولات این بود که آنها اعلام کردند: این دستگاه‌ها با مجوز و تایید وزارت بهداشت وارد ایران شده و تبدیل خمیر برنج به برنج ماکارونی یا دانه‌بلند به وسیله این دستگاه‌ها هم مورد تایید این وزارتخانه است. اما سخنگوی سازمان غذا و داروی وزارت بهداشت ادعای واردکنندگان را تکذیب و تأکید کرد که حتی درخواستی هم برای صدور مجوز درباره وارد کردن این دستگاه‌ها یا تولید این نوع برنج به این سازمان ارائه نشده است. محمد هاشمی با اشاره به اینکه هرگونه برنجی که با تایید وزارت بهداشت در کشور وجود دارد فقط شامل دو قسم است، گفت: «برنجی که در کشور وجود دارد، وارداتی یا داخلی است. برنج‌های وارداتی کد 16 رقمی دارند که ثبت از مبدأ می‌شود یعنی کارشناسان به مزارع کشور مورد نظر می‌روند و از نزدیک از نظر جغرافیایی، نوع محصول، شیوه انبار کردن و بسته‌بندی و نحوه ورود به کشور را بررسی می‌کنند، در داخل کشور نیز از برنج‌های وارداتی نمونه‌برداری می‌شود سپس مجوز آن صادر می‌شود که کد 16 رقمی معرف مبدأ تولید و شرکت واردکننده است. همچنین برنج‌هایی که در کشور وجود دارند و داخلی‌اند، دارای شناسنامه بهداشتی هستند.
این شناسنامه بهداشتی نشان می‌دهد سلامت محصول مورد تایید سازمان غذا و دارو است در واقع اگر محصول به نام برنج ایرانی باشد برای اینکه از برنج غیرایرانی که ممکن است محصولات ناخالصی به اسم آن عرضه شود، قابل تشخیص باشد به آن شناسنامه بهداشتی می‌دهیم. این کار باعث می‌شود برنج‌ها اصالت خود را به لحاظ سلامت و نظارت سازمان غذا و دارو داشته باشند». وی تأکید کرد: این سازمان برای هر چیزی که تحت عنوان برنج مصنوعی یا برنج ماکارونی تولید شود، مجوزی صادر نکرده و تولیدکنندگان هیچگونه مجوزی از این سازمان دریافت نکرده‌اند بنابراین از آنجا که ممکن است به این محصولات افزودنی‌های غیرمجاز را هم اضافه کنند که برای سلامتی خطرناک است، هرگز از آن دفاع نخواهیم کرد. سازمان غذا و دارو زمانی از محصولی دفاع می‌کند که مجوزش را داده باشد. رئیس انجمن تغذیه ایران نیز تولید برنج‌های مصنوعی و عرضه آن با نام برنج ایرانی را تقلب آشکار عنوان کرده و گفت: «برنج ایرانی به لحاظ مرغوبیت، سلامتی، طعم و محل رشد و نوع بذر و کود از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. اگر افرادی از شهرت و سلامتی برنج تولیدشده ایرانی سوء استفاده کنند و مواد زائد را با افزودنی‌هایی بفروشند، جرم آشکاری است. برنج طبیعی زیر نور خورشید در شالیزارها رشد می‌کند و از ارزش غذایی فوق‌العاده‌ای برخوردار است بنابراین نباید سلامتی را فدای تولید مواد غذایی کنیم که زندگی مردم را به خطر می‌اندازد.» سیدضیاءالدین مظهری در ادامه افزود: «نباید عده‌ای سودجو از ناآگاهی مردم سوءاستفاده کنند، این قابل پذیرش نیست. برنج جزو غلات ارزنده‌ای است که ترکیبات آن از نظر کربوهیدرات و ویتامین‌های گروه «ب» شناخته شده است. موادی که با نشاسته مخلوط می‌شود، از نظر ارزش غذایی قابل مصرف نیست. همچنین میزان ویتامین‌هایی که به این محصولات افزوده می‌شود، در فرآیندهای تکنولوژیکی از بین می‌روند و نمی‌توان گفت این برنج‌ها غنی شده هستند، مگر اینکه مدیریت غذا و تغذیه بر نحوه تولید آن نظارت کند».
نوع برنج چیست؟
در تبلیغات برنج‌های دانه‌بلندی نمایش داده می‌شود که گفته می‌شود خوش‌عطر است، شاید هم باشد اما لزوما طبیعی نیست. برنجی به نام و مشخصات برنج دانه‌بلند به میزان بسیار ناچیزی در ایران، ژاپن و تایلند به عمل می‌آید که با توجه به حجم اندک، اصولا امکان عرضه آن به صورت گسترده و با قیمت‌های رقابتی غیر‌ممکن است، چه رسد به این قیمت نازل که هم‌اکنون عرضه می‌شود. به عبارتی آنچه امروز به عنوان برنج «دانه‌بلند صد‌در‌صد ایرانی» عرضه می‌شود اصولا با توجه به قیمت آن ممکن نیست طبیعی باشد، این برنج‌ها مصنوعی هستند. حال سوال اینجاست که عدم درج نوع برنج فرآوری شده روی بسته‌بندی‌های آنها و ادعای طبیعی بودن این برنج‌ها آیا مصداق غش در معامله نیست؟ آیا نباید مصرف‌کنندگان این برنج‌ها بدانند که محصولی که خریداری می‌کنند طبیعی نیست و در واقع مصنوعی و ساخت ماشین‌آلات چینی است؟
استاندارد: غیرقانونی است
سازمان استاندارد در واکنش به تولید برنج‌های مصنوعی اعلام کرده محصولات این دستگاه‌ها غیرکشاورزی است و توزیع آن در بازار غیرقانونی است. حال که نه وزارت بهداشت و نه سازمان استاندارد این نوع برنج را تایید نمی‌کنند و حتی آن را غیربهداشتی و غیرقانونی می‌دانند دستگاه‌های نظارتی باید بیش از پیش به این موضوع پرداخته و برای برخورد با متخلفان دست به کار شوند چراکه توزیع این نوع برنج مصداق بارز کلاهبرداری و غش در معامله است.