مالیات بر ارزشافزوده مالیات غیرمستقیمي است که مصرفکننده (خریدار) آن را به همراه بهای خرید اجناس و خدمات میپردازد و دریافتکننده (فروشنده) موظف است مقدار مالیات دریافتی را به خزانه دولت واریز کند. از آنجا که خود فروشنده نیز ضمن خرید اولیه چنین مالیاتی را پرداخته ولی مصرفکننده محسوب نمیشود، این است که او حق دارد کل مالیاتهای ارزشافزوده پرداختی خود را از کل مالیات بر ارزشافزودههای دریافتی کسر کرده و مابهالتفاوت را به دولت بپردازد.
مالیات بر ارزشافزوده به تمامی خدمات و کالاهایی تعلق میگیرد که در برابر پول در داخل کشور داد و ستد میشوند، مگر آنکه در قانون برای آن شرایط ویژه، ازجمله تخفیفهایی درنظر گرفته باشند. اقلام صادراتی از این مالیات معاف هستند. در بسیاری از کشورها داروها، خدمات پزشکی، خدمات عامالمنفعه، مواد غذایی، کالاهای رسانهای چاپی غیرتبلیغاتی (یا با تبلیغات نسبتا کم) و برخی خدمات دولتی و جرائم نقدی شامل استثناء میشوند. در ايران نيز اين قانون در جلسه مورخ هفدهم اردیبهشتماه یکهزار و سیصد و هشتاد و هفت کمیسیون اقتصادی مجلس طبق اصل هشتاد و پنجم (۸۵) قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران تصویب گردیده و مجلس با اجرای آزمایشی آن به مدت پنج سال در جلسه علنی روز سهشنبه مورخ نهم بهمن ماه یکهزار و سیصد و هشتاد و شش موافقت و در تاریخ 2/3/1387 به تائید شورای نگهبان رسیده و طی نامه شماره۱۶۲۷۳/۹۵ مورخ19/3/1387 مجلس واصل گردیده است، این قانون با ۵۳ ماده و ۴۷ تبصره برای اجرا ابلاغ و از مهر 1387 به اجرا گذارده شد.
معافيت تبليغات
معاون مالیات بر ارزشافزوده سازمان امور مالیاتی از معاف شدن تبلیغات و خدمات آگهی مطبوعات بر اساس بخشنامه جدید این سازمان خبر داد و گفت: در قانون فعلی، مطبوعات و کتاب از پرداخت مالیات معاف هستند اما ابهاماتی در این زمینه وجود داشت که در قانون جدید این موضوع حل و فصل شد. ایرنا نوشت؛ علیرضا طاری بخش روز سهشنبه در جمع خبرنگاران درخصوص معافیتهای فرهنگی در بازنگری قانون، افزود: به موجب بند هفت ماده 14 جدید تبلیغات و آگهی روزنامهها هم از پرداخت مالیات معاف شده اما این قانون از زمان اجرا به صورت رسمی عملی خواهد شد، هرچند در ماههای اخیر نیز رئیس کل سازمان مالیاتی این سیاست را در قالب بخشنامهای ابلاغ کرده بود.وی با بیان اینکه مالیات بر ارزشافزوده از مهر 87 در ایران اجرایی شده است، اظهار کرد: این مالیات، مالیات برپایه مصرف است و مودیان مالیاتی امین وصول دریافت آن هستند بنابراین مودیان هیچگونه مالیاتی از خود پرداخت نمیکنند. به گفته وی، مالیات بر ارزشافزوده مضاعف وصول نمیشود و مودیان تنها مکلف هستند میزان تفاوت را پرداخت کنند. طاریبخش با اشاره به پنج مرحله فراخوان مالیات بر ارزشافزوده، گفت: تاکنون 452 هزار مودی برای مالیات بر ارزشافزوده ثبت نام کرده اند که 180 هزار مودی اشخاص حقوقی و 272 هزار مودی اشخاص حقیقی هستند.
ماليات كمتر اقشار آسيبپذير
معاون سازمان امور مالیاتی کشور با تاکید براینکه اقلام سبد مصرفی خانوار از مالیات بر ارزشافزوده معاف است، تصریح کرد: بنابراین مالیات کمتری به اشخاص آسیبپذیر تحمیل شده است. طاریبخش، تامین درآمد پایدار برای دولت، تامین درآمد برای شهرداریها، کمک به حفاظت محیط زیست و سلامت جامعه را از اهداف مالیات بر ارزشافزوده عنوان کرد و گفت: از سال جاری یک درصد مالیات بهعنوان مالیات سرانه جامعه وصول خواهد شد. وی با بیان اینکه کاهش بار مالیات بر درآمد از دیگر اهداف وصول مالیات است، گفت: در سال قبل 45 درصد مالیاتهای کشور از همین محل وصول شد. طاری بخش با بیان اینکه مالیات بر ارزشافزوده 83 درصد مالیاتهای مستقیم را تشکیل میدهد، افزود: سهم مالیاتهای مستقیم روبه کاهش است.
30 درصد قیمت بنزین مالیات ارزشافزوده است
وی ارزشافزوده را موجب شفافسازی در اقتصاد دانست و گفت: افزایش نرخ مالیات بر کالا، میزان مصرف را محدود میکند لذا ادعا داریم که ارزشافزوده با توجه به افزایش سالانه بر مصرف اثر داشته است. بهعنوان نمونه 30 درصد قیمت بنزین مالیات ارزشافزوده است و در این حوزه مصرف با کاهش مواجه شده است.معاون سازمان امور مالیاتی کشور در ادامه به ارائه توضیحاتی درباره اصلاحیه قانون مالیات بر ارزشافزوده پرداخت و تصریح کرد: چندین محور برای بازنگری قانون دیده شده که از جمله این محورها گسترش پایههای مالیاتی، مالیات حقوق، تغییرات محیطی و غیره است.وی افزایش ضمانتهای اجرایی قانون را از دیگر نکات مورد اهمیت در بازنگری قانون مالیات بر ارزشافزوده دانست و ادامه داد: برخی از مودیان پیش از این به کدفروشها مراجعه و صورتحسابهای صوری ارائه میدادند اما در این مرحله اقداماتی را انجام دادهایم که مانع از چنین تخلفاتی میشود. طاریبخش با بیان آنکه ایجاد چارچوب قانونی برای حسابرسی مبتنی بر ریسک از پیشنیازهای بازنگری قانون است، گفت: دنبال متوازن کردن توزیع عوارض شهرداریها هستیم؛ در آینده به دنبال این هستیم که مالیات را براساس شاخصهای جمعیت توزیع کنیم. معاون سازمان امور مالیاتی کشور درباره مالیات شش ماهه نخست سالجاری، گفت: براساس پیشبینی انجام شده در قانون بودجه 95 درصد هدف محقق شده و این وصولیها در مقایسه با سال قبل 80 درصد رشد داشته است.وی بخشی از افزایش را بخاطر تورم و افزایش نرخ و بخشی را تلاش مودیان مالیاتی دانست و افزود: 40 درصد از افزایش وصولیها ناشی از رشد نرخ ارزشافزوده است و بخشی بخاطر تورم.
اضافه شدن 10 صنف جدید به قانون مالیات برارزشافزوده
این مقام مسئول در سازمان مالیاتی به اضافه شدن 10 صنف جدید به قانون مالیات برارزشافزوده در سال جاری اشاره و تصریح کرد: از اول سال 94 این صنفها باید صندوقها را نصب کنند و شش ماه فرصت دارند که مراتب اجرای این قانون را به سازمان مالیاتی گزارش دهند در غیر این صورت از مزایایی که برای آنها در نظر گرفتهایم از جمله معافیت 12 میلیون تومانی محروم خواهند شد. وی با بیان اینکه تاکنون سه گروه برای نصب سامانه صندوق فروش فراخوان شده اند، افزود: سازمان صنعت، معدن و تجارت باید اصناف را ملزم به اجرای این مرحله از قانون کند اما به هرحال استقبالی از سوی اصناف در این خصوص صورت نگرفته ولی امیدواریم امسال و سال آینده این طرح مورد توجه قرار گیرد.طاری بخش درباره فراخوان مرحله ششم قانون ارزشافزوده اینطور توضیح داد که اگر موافقت با این مرحله اعلام شود احتمالا تا یکی دو هفته آینده فراخوان در روزنامهها اعلام میشود. وی با بیان اینکه چلوکبابیها در فراخوان مرحله ششم مشمول خواهند بود، اظهار کرد: در ارزشافزوده تمام مودیان خود به خود مشمول اجرای قانون نیستند و آنهایی که فراخوان میشوند باید این قانون را اجرا کنند.این مقام مسئول در سازمان مالیاتی در پاسخ به این پرسش که میزان مالیات بر ارزشافزوده تا چه رقمی افزایش خواهد یافت؟ گفت: این نرخ در دنیا 5 تا 25 درصد است که در حال حاضر نرخ آن در کشورمان به 8 درصد رسیده که 3/5 درصد مالیات و 7/2 درصد عوارض است. اینکه در آینده چه اتفاقی خواهد افتاد بستگی به نظر دولت و مجلس در لایحه بودجه سال آینده دارد.
نمیتوانیم بین طلافروشان و سایر اصناف تفاوت قائل شویم
معاون سازمان امور مالیاتی در بخش دیگری از سخنان خود درباره سرانجام مذاکره با طلافروشان برای پرداخت مالیات بر ارزشافزوده، گفت: در بحث مشاغل تمکین و همکاری در سطح پایینتری است که بخشی از آن بخاطر عدم اطلاعات است؛ تمکین اصناف نسبت به اشخاص حقیقی کمتر است و طلافروشان نیز از این قاعده مستثنی نیستند.وی با بیان اینکه نمیتوانیم بین طلافروشان و سایر اصناف تفاوت قائل شویم، اظهار کرد: طلافروشان معتقدند باید مالیات بر ارزشافزوده بر کارمزد ملاک قرار گیرد اما ما نمیتوانیم این تبعیض را بین آنها و سایر صنوف قرار دهیم؛ الان وضعیت این صنف بد نیست میانگین ابرازی طلافروشان در هر دوره 750هزار تومان است اما این کافی و درست نیست و طلافروشان باید رقم دقیق را اعلام کنند. این مقام مسئول در سازمان مالیاتی در ادامه خواست تا رئیس اتحادیه طلا و جواهر میزان گردش مالی طلافروشان برای تعیین میزان مالیات بر ارزشافزوده این صنف را اعلام کند.وی با تاکید بر اینکه مالیات اعلامی طلافروشان واقعی نیست در پاسخ به این سوال که سازمان مالیاتی چهارسال است مرتب این موضوع را مورد تاکید قرار میدهد، تصریح کرد: دو نکته در این موضوع وجود دارد که نکته اول بحث ابراز ناکافی آنهاست و دومی مطالبات مالیات واقعی است اما سازمان مالیاتی براساس واقعیتها و ظرفیتها مالیات آنها را وصول میکند.طاریبخش در همین ارتباط تاکید کرد که مالیات وصول شده از طلافروشان واقعی یا نزدیک به واقعیت بوده اما اینکه چه زمانی قرار است طلافروشان مالیات واقعی را اعلام کنند بستگی به خودشان دارد.
وی افزود: اگر طرح جامع مالیاتی عملیاتی شود اطلاعات مالیاتی تمام صنوف ازجمله طلافروشان را خواهیم داشت که در آن صورت این صنوف مجبور به ابراز مالیات واقعی خواهند بود.