بسياري از دارندگان خودرو به درستي نمي دانند که تاير چه نقش مهمي در حرکت خودرو، در ايمني حرکت و در فرمان پذيري اتومبيل دارد. تاير يکي از بخش هاي زنده خودرو و به عنوان آخرين عضو گردنده از سيستم انتقال قدرت است که نياز به مراقبت ويژه براي جلوگيري از حادثه دارد. يکي از موارد قابل توجه در مورد تاير باد لاستیک است. مهمترین توصيه مکانيک ها در اين خصوص کنترل ماهانه فشار باد لاستیک است. فشار باد تايرها بر اساس استانداردهاي خاصي تنظيم ميشود که خودروسازان در دفترچه راهنماي خودرو آن را اعلام ميکنند. معمولا فشار باد لاستیک براي هر خودرو به صورت برچسبي در کنار در طرف راننده يا در صندوق عقب هم مشخص ميشود. به گفته کارشناسان لاستیک ميزان فشار باد تاير براي خودروهاي سواري بين 30 تا PSi35 است.
اگر فشار باد لاستیک پايينتر از ميزان اعلام شده باشد، باعث لغزش يا جابه جايي بيش از حد تاير در ناحيه تماس با جاده شده و درنتيجه سبب افزايش حرارت بيش از حد آن ميشود. همين مشکل در مورد فشار بيش از حد باد نيزصادق است. درصورتی که فشار باد تاير بلاتر از حد استاندارد باشد تماس لاستیک با جاده ناقص بوده که علاوه بر کاهش عمر تاير ميتواند براي سرنشينان خودرو خطر آفرين باشد. کارشناسان لاستیک توصيه ميکنند پيش از حرکت و زماني که تاير خنک است به تنظيم فشار باد آن اقدام کنيد. معمولا پس از رانندگي طولانی ، حرارت و فشار باد افزايش پيدا ميکند. بنابراين در اين حالت اگر فشار باد تاير از حد توصيه شده بيشتر باشد هيچگاه آن را کم نکنيد و پس از خنک شدن، مجددا فشار باد تاير را کنترل کنيد.
به طور معمول لاستيکهاي موجود در بازار در دو نوع باياس و راديال است. در توليد لاستيک هاي باياس که از تکنولوژي قديمي برخوردار هستند (مانند تاير فابريك پيكان) از الياف و رشته هاي نخي استفاده ميشود. در حالي که در توليد لاستیک هاي راديال از رشته هاي سيمي استفاده ميشود. البته راديال هاي نخي هم وجود دارند كه از مزاياي بيشتری نسبت به راديال های سيمي برخوردارند. فروشندگان تاير معتقدند که تايرهاي باياس اگر تحت تاثير نيروهاي عمودي قرار بگيرند، سطح تماس آج آنها تغيير شکل داده وبه مرور حالت جمع شده پيدا ميکند. اين مساله باعث کاهش عمر لاستیک و چسبندگي آن به جاده ميشود.
درمقابل تايرهاي راديال به دليل ساختار محکم وتغييرات اندک شکل آج ها، در پيچ، چسبندگي خوبي بهسطح جاده دارند. اين لاستیکها به دليل به کارگيري رشته هاي سيمي در ساختار خود، تحمل سرعت بالاتری نسبت به تايرهاي باياس دارند و عمرآنها نسبت به لاستیک هاي باياس 40تا60 درصد بيش تر است. توجه داشته باشيد كه قيمت لاستیک هاي راديال بيشتر از نوع باياس بوده و نوع تاير نيز روي آن حک شده است. راه تشخيص لاستیک تازه از كهنهمتاسفانه در کشور ما لاستیکهاي خارجي بيشماري وجود دارد که بيش از پنج سال از تاريخ ساخت آنها گذشته است. اين لاستیکها با توجه به شرايط آب و هوایي گرم و جاده هاي پر دست انداز، رعايت نکردن سرعت مطمئنه و خانواده هاي پر جمعيت و تکميل ظرفيت کامل خودرو توسط افراد خانواده و... باعث ناامني ميشوند.
لاستیک هاي انباري هيچ تفاوت ظاهري با يک لاستیک تازه توليد شده ندارند و از نظر شکل ظاهري نميتوان تشخيص انباري بودن آن را داد. سازندگان تاير خودرو جهت مشخص کردن زمان توليد لاستیک ملزم به ثبت تاريخ ساخت هستند. متاسفانه اين تاريخ به گونه ای بر لاستیک درج شده که توسط مصرف کننده به راحتي قابل تشخيص نيست. در جداره بيروني لاستیکها يک عدد چهار رقمي درج شده است که مشخص کننده زمان توليد آن است. اين عدد بر اساس سال توليد و شماره هفته است. دو رقم اول، بيانگر شماره هفته بوده و دو رقم آخر سال توليد را نشان ميدهد. قابل ذکر است مصرف لاستیک هایی که از تاريخ توليد آنها بيش از سه سال ميگذرد مناسب نيست.
مطابق عكس بالا، درج عدد 1604 بر روي يک لاستیک يعني اين محصول در هفته شانزدهم سال 2004 توليد شده است. اگر اين عدد سه رقمي باشد، به معناي توليد قبل از سال 2000 است. نکته ديگر قابل ذکر در مورد لاستیک هاي ايراني اين است که در هنگامخريد حتما داراي علامت استاندارد باشند. لاستیک هاي ايراني از اين دسته هستند که دو نوع در بازار يافت ميشوند. در نوع اول لاستیک ايراني در دوطرف خود داراي مهر استاندارد است که اين نوع لاستیک درجه يک محسوب ميشود. اگر لاستیک تنها در يک طرف داراي علامت استاندارد باشد بيانگر اين است که درجه دو است. به طور کلي از تايري که بيش از شش سال عمر کرده است هرگز نبايد استفاده کرد بنابراين دقت به تاريخ توليد بسيار مهم است.
ساير مشخصات تاير خودرو:
روي ديواره بيروني هر تاير، اعداد و كدهايي درج شده است كه در حقيقت شناسنامه لاستیک خودرو هستند. در زیر مفهوم اين عالئم بيان شده است.
1- اندازه تاير
اندازه لاستیک خودرو با علائمی همچون 65R15/P215 نشان داده ميشود که بدين معني است:
P = تاير خودروي سواري (Passenger)
215 = پهناي تاير (بر حسب ميليمتر)
65 = نسبت ارتفاع ديواره لاستیک به پهناي آن
(برحسب ميليمتر)
R = راديال
5 = قطر رينگ ( بر حسب اينچ )
2- حد بارگذاري
اين عدد نماينده حداكثر وزني است كه تاير ميتواند تحمل كند، هنگامي كه حداكثر مقدار مجاز فشار را داشته باشد و بين صفر تا 279 متغير است. براي خودروهاي شخصي، عدد حد بارگذاري بين 71 تا 100 است، مطابق عكس بالا حد بارگذاري 95 است كه معادل 690كيلوگرم بار است؛ يعني اين تاير هنگامي كه حداكثر فشار باد مجاز را دارد حداکثر 690كيلوگرم را ميتواند حمل کند. توجه داشته باشيد هرگز لاستیکي را كه حد بارگذاري آن كمتر از ميزان توصيه شده از سوي سازنده خودروست، روي رينگ نصب نکنيد. براي آگاهي از ميزان بار قابل تحمل هر شاخص به جدول 1 مراجعه کنيد.
3- علامت حداكثر سرعت قابل تحمل حداكثر سرعتي كه لاستیک ميتواند تحمل كند، با يكحرف از A تا Z بيان ميشود. براي مثال روي جداره تاير خودروي پرايد، نماد H براي سرعت درج شده است كه نشان ميدهد هنگامي كه تاير داراي فشار بار و بارگذاري مناسب است، حداكثر توان حركت 210 كيلومتر در ساعت را داراست. واضح است اگر تايري تحت تاثير حداكثر سرعت واقع شود اما فشار باد آن تنظيم نباشد و يا اضافه بار روي آن اعمال شود، آسيب ميبيند و يا ممكن است بتركد. براي اطلاع از ميزان سرعت هريک از اين حروف به جدول 2 مراجعه کنيد.
4- تركيبات سازنده تاير اين بخش، مواد سازنده لاستیک را توضيح ميدهد. مثال:PLY-1=TREAD PLIES STEEL 2+POLYESTER يعني رويه تاير مركب از يك رويه پلي استري همراه دو اليه سيم فولادي است.
5- حداكثر فشار باد و بار تحميلي به تاير عددي كه در مقابل عبارت"حداكثر فشار باد" روي تاير درج ميشود، مربوط به بيشترين فشار بادي است كه بايد لاستیک داشته باشد، وقتي شما ميخواهيد حداكثر بار قابل تحمل را روي آن تحميل كنيد. اين عدد، مقدار فشار باد توصيه شده براي استفاده عادی نيست. مقدار توصيه شده فشار باد تايرها روي يك پلاک كه معمولا در لبه داخلي يكي از دو درجلو نصب مي شود، نوشته شده است. اگر آن را نيافتيد، به دفترچه راهنماي خودرو مراجعه کنيد.
6-تايرهاي مخصوص زمستان M+S، MS يا M&S همگي نشانگر اين هستند که تاير از استانداردهاي لازم جهت حرکت در گل و برف برخوردار است (Mud and Snow). اين استانداردها از طرف انجمن سازندگان لاستیک (RMA) تعيين شده است.
7-مشخصات تحمل حرارت، اصطكاك و دواميکي از اطلاعاتی که معمولا بر روي تاير وجود دارد، نتايج آزموني به نام uniform tire quality grading ، يا درجه بندي يکسان کيفيت تاير است. اين آزمون اکنون براي تمام لاستیک هاي خودروهاي سواري که در آمريکا به فروش خواهند رفت اجباري است. (لاستیک هاي مخصوص برف از اين قاعده مستثنا هستند.) در اين تست سه معيار دوام، اصطکاک و تحمل دما مورد آزمايش قرار ميگيرد. در تست دوام تاير، لاستیک در شرايط يکسان و ويژه ای قرار ميگيرد و هرچه عدد اعلام شده بزرگتر باشد نشانگر دوام بيشتر آن لاستیک است. اين عدد صرفا يک ميزان نسبي است و تنها چيزي که از آن مي توان فهميد اين است که تايري با درجه ۲۰۰ در شرايط يکسان دو برابر تايري با درجه ۱۰۰ کار ميکند.
تست اصطکاک نيز بر اساس توانايي لاستیک در متوقف کردن ماشين روي آسفالت و بتن خيس است. نتيجه تست به صورت AA، A، B و C اعالم ميشود که C نشانگر اصطکاک ضعيف است. براي آزمودن تاير از جهت توانايي تحمل دماي بالا، لاستیک را در سرعتهاي بالا آزمايش ميکنند. براي کسب پايين ترین درجه (C)، لاستیک بايد بتواند به مدت ۳۰ دقيقه و در سرعت ۱۳۵ کيلومتر بر ساعت حرکت کند و تغيير شکل و يا خرابي در آن صورت نگيرد.