بر اساس بررسیهای صورتگرفته، قطر در سال گذشته از محل فروش گاز، میعانات گازی و نفت میدان گنبد شمالی (پارسجنوبی) بیش از 195هزارمیلیاردتومان درآمد کسب کرده در حالیکه ایران در سال گذشته سعی داشت تا از محل آزادسازی قیمت حاملهای انرژی تنها 50هزارمیلیاردتومان درآمد کسب کند که بنابر اظهارات کارشناسان در خوشبینانهترین حالت تنها نیمی از این قانون محقق شده است.
بنابر آمارهای ارایهشده در سایتهای معتبر جهانی چون سازمان مطالعات بینالمللی انرژی از میزان تولید قطر در سال گذشته نشان میدهد این کشور شیخنشین در سال گذشته روزانه بهطور متوسط 430میلیونمترمکعب گاز از میدان گنبد شمالی (پارسجنوبی) صادر کرده است. همچنین این کشور روزانه 644 هزار و 800 بشکه میعانات گازی و 525 هزار بشکه نفت از میدان مشترک پارسجنوبی برداشت کرده است.آمار منتشر شده در سایت «PLATTS»، نشان میدهد در سال 2013، این کشور هر مترمکعب گاز خود را 17/76ریال (قطر) و هر بشکه نفتخام خود را به نرخ 378/71 ریال (قطر) بهفروش رسانده است. بنابراین با احتساب ریال قطر به نرخ 700تومان در کشور برآوردها نشان میدهد قطر تنها از محل فروش گاز میدان مشترک پارسجنوبی در سال گذشته به درآمدی بالغ بر 934 میلیاردو 576 میلیون تومان دست یافته است که تنها ایران با فروش 262/57 میلیونمترمکعب گاز در هرروز سال گذشته و احتساب قیمت 300تومان به ازای هر مترمکعب گاز صادراتی به ترکیه باید به درآمدی حدود 78میلیاردو771میلیونتومان در هرروز دست مییافت. در حالیکه ایران این میزان تولید را در سال گذشته به مصرف داخلی اختصاص داد و بیشترین سهم ایران از گاز پارسجنوبی فروش روزانه 30میلیونمترمکعب گاز به ترکیه بوده است. در سال گذشته ایران از محل فروش میعانات گازی هم درآمد چندانی نصیبش نشده است. چراکه از ابتدای فعالیت پارسجنوبی بهدلیل اشتباه در مطالعات اولیه این میدان واحد مرکاپتانزدایی برای فرآورش میعانات گازی در نظر گرفته نشده و همین امر اینروزها به سدی در مقابل صادرات میعانات گازی بدل شده تا جایی که بزرگترین معضل مسوولان نفتی در پارسجنوبی ذخیرهسازی این میعانات شده است.
هرچند که اینروزها خبر میرسد پژوهشگاه صنعت نفت بهدنبال حل این مشکل است اما با اینحال در سال گذشته بخشی از میعانات گازی پارسجنوبی روی دست مسوولان ماند و صادر نشد. بر اساس اظهارات کارشناسان، هماکنون میعانات گازی و الپیجی تولیدشده در کشور قطر مرکاپتان و سولفور بالایی دارد. طبیعتا در صورتی که میعانات گازی تولیدشده در میدان گازی پارسجنوبی سولفور کمتری در خود داشته باشند مشتریان این محصولات به سوی ایران خواهند آمد. در حالیکه طی چهارسال گذشته این پرونده در وزارت نفت باز بوده و بارها کارشناسان کشور از ضرورت احداث این واحدها خبر دادهاند اما مسوولان نفتی در سالهای گذشته چندان توجهی به این امر نداشتهاند تا جایی که اینروزها خبر از مذاکره برای اجاره انبار در چین برای ذخیرهسازی میعانات گازی در این انبارها میرسد.
ایران صفر، قطر525
هنوز برداشتی از نفت پارسجنوبی نداریم اما قطریها در حال حاضر روزانه 525هزار بشکه نفت گنبد شمالی را بهفروش میرسانند. در دولت دهم در پی انتشار اخبار تبلیغاتی، مدیرعامل وقت شرکت نفت و گاز پارس از تولید نفت در میدان پارسجنوبی با تاکید بر تحقق آرزوی دیرینه ایرانیها خبر داد. 29 فروردینماه سال گذشته محمدرضا زهیری مدیرعامل وقت شرکت نفت و گاز پارس در گفتوگو با فارس تاکید میکند: در سال حماسه اقتصادی و سیاسی جهادگران شرکت ملی نفت ایران توانستند به آرزوی دیرینه ایرانیها که تولید از لایه نفتی پارسجنوبی بود تحقق بخشند. بر اساس اظهارات وی، نفت و تجهیزات فراورش در دریا برای اولینبار در لایه نفتی پارسجنوبی نصب شد و در نتیجه توانستیم از لایه نفتی پارسجنوبی نفت تولید کنیم. در حالی دولت دهم از تولید نفت از میدان پارسجنوبی در ابتدای سال گذشته خبرداد که براساس اظهارات کارشناسان این حوزه، در آن زمان تنها هفت حلقه چاه در این میدان حفاری شده و تاکنون خط لوله با تکنولوژی انتقال نفت سنگین یا کشتی برای فراورش، نگهداشت و ذخیرهسازی این نوع نفت به منطقه انتقال داده نشده و هنوز یک بشکه نفت هم از این میدان تولید نشده است. این درحالی است که مدیرعامل شرکت ملی نفت نیز اخیرا در حاشیه برگزاری نمایشگاه بینالمللی نفت در جمع خبرنگاران از توسعه لایه نفتی پارسجنوبی بهعنوان یک ضرورت خبر داده است. به گفته جوادی، برداشت بیشتر طرف مقابل از میدانهای مشترک، در حکم برداشت از خاک ماست، از این رو جلوگیری از این روند ضرورت دارد.
مقایسه وضعیت گازی ایران و قطر
ایران در سال گذشته روزانه بیش از 262میلیون مترمکعب گاز از فازهای پارسجنوبی برداشت کرده در حالیکه قطر تنها 430میلیون مترمکعب گاز این میدان را در هر روز بهفروش رسانده است. برخی از کارشناسان تولید این کشور از گنبد شمالی را بیش از 600میلیون مترمکعب در روز ارزیابی میکنند. از سوی دیگر آمارها از میزان برداشت میعانات گازی ایران حاکی از تولید 419هزار بشکه میعانات گازی در هر روز است در حالیکه قطریها در حال حاضر روزانه 644هزارو800 بشکه از این میدان برداشت میکنند. در حالی قطریها با سرعت در حال برداشت گاز و میعانات گازی از گنبدشمالی (پارسجنوبی) هستند که بیژن نامدار زنگنه از رسیدن به قطر ظرف سه سال آینده خبر داده است.
29 فروردین سال گذشته مدیرعامل وقت شرکت نفت و گاز پارس آماری را از وضعیت فازهای در حال توسعه پارسجنوبی منتشر میکند. به گفته وی در آن زمان در سال 92 قرار بود فازهای 12، 17و18 به بهرهبرداری برسند که تاکنون این امر محقق نشده است.
محمدرضا زهیری در آن زمان با اعلام اینکه برخی از واحدهای فاز 12 در اسفندماه 91 راهاندازی شد، گفته بود: نیمه اول سال 92 برداشت گاز از مخزن فاز 12 صورت خواهد گرفت. بهگفته زهیری در فروردین سال گذشته، بحث یوتیلتی فاز 17 و 18 راهاندازی شد و سکوی A آن نیز در حال راهاندازی است، ضمن اینکه یکترین (فاز-) پالایشگاه آن نیز تا خردادماه 92 تکمیل و امکان تولید 12/5 میلیون مترمکعب گاز در سال 92 فراهم میشود. وی در مورد توسعه فازهای 35 ماهه میدان پارسجنوبی که اردیبهشتماه سال گذشته 35 ماه آن به اتمام رسید از پیشرفت فاز 19، 22 تا 24 تا مرز 50 تا 60 درصد خبر داده بود. در حالیکه امروز پس از گذشت یک سال از آن زمان در حال حاضر میزان پیشرفت فازهای پارسجنوبی با توجه به بهبود شرایط پس از حضور دولت یازدهم بین 50 تا 60 درصد باقی مانده و تنها فاز 19 به پیشرفت 75 درصدی دست یافته است. زهیری در مورد تاخیر در تکمیل این فازها در آن زمان گفته است: با توجه به اینکه توسعه فازهای یک تا هشت توسط پیمانکاران خارجی صورت گرفت، اما الان توسعه 14 فاز توسط پیمانکاران ایرانی انجام میشود، بنابراین اگرچه پیشرفت این پروژهها کند بود اما تجربه گرانبهایی کسب شد. مدیرعامل وقت شرکت نفت و گاز پارس با بیان اینکه در آینده روند کار توسعه فازهای پارسجنوبی سرعت خواهد گرفت، گفت: تحریم صنعت نفت، مبادله ارز و موانع موجود برای انتقال کالاهای خریداری شده به داخل کشور از جمله مشکلاتی بود که موجب شد توسعه فازهای 35 ماهه با تاخیر مواجه شود. زهیری از تاخیر نسبت به برنامه دولت دهم دفاع میکند و میگوید: زمانی وعده تکمیل فازهای پارسجنوبی در 35 ماه داده شد که صنعت نفت کشور به این شدت مورد تحریم قرار نگرفته بود و بانک مرکزی تحریم نشده بود.
این درحالی است که روحانی رییس دولت یازدهم در گفتوگویی تلویزیونی اخیرا پیشرفت پروژههای پارسجنوبی را اینگونه تشریح میکند: «چهار فاز از پارسجنوبی بهرهبرداری خواهد شد و صدمیلیون مترمکعب گاز به ظرفیت کشور اضافه میشود. سال آینده نیز 4 فاز پارسجنوبی وارد مدار تولید خواهد شد. برنامه ما این است که در طول دولت یازدهم همه فازهای پارسجنوبی به اتمام برسد. در زمینه نفت و گاز حرکتهای بسیار خوبی صورت گرفته و مردم اخبار این طرحها را خواهند شنید.»زنگنه وزیر نفت هم از افتتاح تمام پروژههای پارسجنوبی تا پایان سال 96 خبر میدهد. رکنالدین جوادی مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران نیز تاکید دارد: طبق برنامهریزی انجامشده، حداقل ٥٠میلیون مترمکعب گاز از فاز ١٢، ٣٨ تا ٤٠میلیون مترمکعب گاز از فازهای ١٥ و ١٦ و ١٠میلیون مترمکعب گاز از فاز ١٨ به ظرفیت تولید گاز در سالجاری افزوده میشود.مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران خاطرنشان کرد: تا سال ٩٦، همه فازهای پارسجنوبی صددرصد تکمیل خواهد شد.تمام این اظهارات در حالی مطرح میشود که یک واقعیت همچنان وجود دارد. قطر به درآمدی بالغ بر 195هزارمیلیاردتومانی از میدان گنبد شمالی دست یافته و ایران و ایرانی همچنان بهدنبال توسعه فازهایی است که اگر وعده مدیران دولت نهم و دهم به وقوع میپیوست امروز باید در جایگاهی مشابه قطریها قرار میگرفتیم، در حالیکه شیخنشینان قطر روزبهروز پولدارتر میشوند و ایرانی بهدنبال آزادسازی قیمت حاملهای انرژی هستند تا شاید از این محل به درآمدی حدود 48هزارمیلیاردتومان دست یابند.