ژاپن و اتحادیه اروپا به تازگی یک قرارداد آزاد تجاری امضا کردند؛ قراردادی که فراتر از کاستن شدید از تعرفه‌های پنیر و خودرو، یک پیام مهم و روشن برای دونالد ترامپ، رییس‌جمهوری امریکا دارد.
به گزارش ایران‌جیب به نقل از صمت، توافقنامه‌های تجارت آزاد به نظر از مد افتاده چراکه رییس‌جمهوری امریکا کمر به از میان برداشتن بسیاری از آنها بسته است. در پنجم ژوئیه (۱۴ تیر) سسیلیا مالمستروم، کمیسیونر تجاری اتحادیه اروپا و فومیو کیشیدا، وزیر امور خارجه ژاپن اعلام کردند درباره «توافقنامه همکاری اقتصادی ژاپن- اتحادیه اروپا» (JEEPA) به اجماع رسیده‌اند. دو طرف امیدوارند این توافقنامه برای آنها برد-برد باشد. پنجشنبه ۶ ژوئیه (۱۵ تیر)، شینزو آبه، نخست وزیر ژاپن با دونالد تاسک، رییس شورای اروپا و جین کلاود جانکر، رییس کمیسیون اروپا این توافقنامه را امضا کردند.
زمان‌بندی «جیپا» (JEEPA) به‌طوردقیق هماهنگ شده بود. وقتی مذاکره‌کنندگان در سال ۲۰۱۳ میلادی (۹۲-۹۱) کار مذاکره را آغاز کردند، این کار برای هیچ‌یک از طرف‌ها در اولویت نبود اما حالا هر دو طرف می‌خواهند نشان دهند می‌توانند خلأ نبود رییس‌جمهوری امریکا به عنوان کسی که نقش رهبری تجاری جهان را به عهده داشت، پر کنند. برای نشان دادن اهمیت سیاسی این توافقنامه دو طرف به این نکته اشاره کردند که این نخستین قراردادی است که توافقنامه آب و هوایی پاریس را در نظر گرفته است. توافقنامه آب و هوایی پاریس یکی از قراردادهای بین‌المللی است که با تصمیم ترامپ، امریکا از آن خارج شد. درواقع اتحادیه اروپا می‌خواهد پیش از شروع مذاکرات رسمی برگزیت (خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا) موفقیت‌هایی را از آن خود کند.
اما این قرارداد چیزی فراتر از نمادگرایی است. میانگین تعرفه‌ها بین دوطرف این قرارداد اکنون کم است اما دو سوی معامله همچنان می‌توانند با قرارداد آزاد به دستاوردهایی برسند. صادرکنندگان اروپایی سالانه یک میلیارد یورو (۱/۱ میلیارد دلار) عوارض گمرکی می‌پردازند و در محصولات کشاورزی با میانگین تعرفه ۲۱ درصد روبه‌رو هستند. جیپا ۸۵ درصد تعرفه ژاپنی‌ها روی محصولات کشاورزی وارد شده به این کشور را برمی‌دارد.
براساس این قرارداد تعرفه اروپایی‌ها روی پارچه و لباس نیز کاهش خواهد یافت. وقتی قرارداد اجرایی شود تعرفه‌های ژاپنی روی کفش از ۳۰ درصد به ۲۱ درصد می‌رسد و پس از ۱۰ سال نیز صفر خواهد شد. ژاپنی‌ها هم البته نفع خود را از این قرارداد می‌برند. تعرفه خودروهای ژاپنی که به اروپا صادر می‌شوند اکنون ۱۰ درصد است اما در ۷ سال آینده کمتر خواهد شد. بررسی اثر این قرارداد (پیش از اینکه همه جزییات موردتوافق دوطرف قرار گیرد) نشان داد که به‌طورتقریبی نیمی از منفعت ژاپن از این قرارداد به همین کاهش تعرفه‌ها برمی‌گردد. این بررسی نشان داد صادرات اروپا به ژاپن در قالب این قرارداد ۳۴ درصد افزایش پیدا خواهد کرد و صادرات ژاپنی‌ها به اروپا نیز ۲۹ درصد بیشتر خواهد شد.
در تئوری، هم ژاپن و هم اتحادیه اروپا از آنچه اکنون به توافق رسیده‌اند، جاه‌طلبانه‌تر فکر می‌کنند. آنها قراردادهای تجاری را به چشم راهی برای شکل دادن جهانی‌سازی از مسیر کاهش تعرفه‌ها می‌بینند و انتظار دارند چنین توافق‌هایی با استانداردها و خط و مشی‌های مشترک نهایی شود. در عمل اما ژاپن و اتحادیه اروپا ممکن است ایده‌های متفاوتی درباره آنچه قراردادها را دربرمی‌گیرد، داشته باشند. این قرارداد نه درباره روش حل اختلاف سرمایه‌گذاران و دولت‌هاست و نه درباره حفاظت از داده‌ها؛ بلکه دوطرف توافق کرده‌اند که ورود و خروج کالا را تسهیل کرده و به طور جداگانه منافع خود را درنظر بگیرند.
قرارداد با ژاپن تنها تلاش اتحادیه اروپا برای کاهش وابستگی به امریکا نیست. این اتحادیه پیش از این با کانادا نیز توافقنامه تجاری امضا کرد. دو طرف در «توافقنامه جامع تجاری و اقتصادی» (CETA) توافق کردند که ۹۹ درصد از تعرفه‌های گمرکی مربوط به صادرات و واردات کالا میان دو طرف حذف شود.
البته این قرارداد کش و قوس‌هایی داشت. ابتدا بلژیک با این قرارداد مخالف بود اما سرانجام ۲۸ اکتبر ۲۰۱۶ (۷ آبان ۹۵) کشورهای اتحادیه اروپا به یکپارچگی رسیدند و قرارداد میان جاستین ترودو، نخست وزیر کانادا و مقام‌های اتحادیه اروپا به امضا رسید. اروپا و کانادا پس از بستن این قرارداد امیدوار شدند که حجم معاملات تجاری دو طرف به ۱۲ میلیارد دلار افزایش یابد.
اتحادیه اروپایی همچنین در حال نزدیک شدن به مرحله امضای قرارداد تجارت آزاد با استرالیاست. دراین‌باره بارنبی جویس، معاورن نخست‌وزیر استرالیا ابراز امیدواری کرده وقتی بریتانیا از اتحادیه اروپا خارج شود، استرالیا می‌تواند با اتحادیه اروپا به توافق تجارت آزاد دست یابد. یکی از مهم‌ترین اهداف این توافق در رابطه با غذا و محصولات کشاورزی است. هرچند به گفته مقام استرالیایی این کشور قرار نیست بازار محصولات کشاورزی اروپا را به قبضه خود درآورد اما امیدواری‌های زیادی در استرالیا ایجاد شده که بخش بزرگی از بازار ۵۰۰ میلیونی در زمینه محصولات کشاورزی به استرالیا برسد. اکنون محدودیت‌های سختگیرانه‌ای برای صادرات محصولات کشاورزی استرالیا به اروپا وجود دارد که در صورت به نتیجه رسیدن این توافق از میان برداشته خواهد شد.
به هر حال اتحادیه اروپا به دنبال راه‌هایی است که بتواند جای خالی امریکا در قراردادهای چند جانبه را پر کند و با همه جای دنیا قرارداد می‌بندد تا تنوع لازم را در قراردادهای خود به‌دست آورد. اروپایی‌ها با سیاست‌های فعلی امریکا و پس از رای به خروج بریتانیا از این اتحادیه با شرایط جدیدی روبه‌رو شده‌اند و حالا به دنبال منطبق کردن خود با این شرایط تازه هستند. آنها نمی‌خواهند از جهانی‌سازی فاصله بگیرند و از طرفی نمی‌توانند به امریکا تکیه کنند. بنابراین به دنبال راه‌های جایگزین هستند و این هشداری جدی به دونالد ترامپ است که به گفته اروپایی‌ها در تلاش برای برهم زدن نظم جهانی شکل گرفته در دنیا پس از جنگ جهانی دوم است. رهبران اروپایی همچنان برای یکپارچگی کشورهای عضو این اتحادیه تاکید می‌کنند و در این راه با چالش‌هایی به ویژه در بخش اقتصادی روبه‌رو هستند که تلاش می‌کنند با این نوع قراردادها آنها را از پیش‌روی خود بردارند.
منابع:
economist
CNBC
Australianfarmers
BBC