سارا گلچین- چند شرکت بزرگ غربی که برای جام جهانی 2022 میلادی با قطر قرارداد دارند، اعلام کردند به زودی این کشور را ترک خواهند کرد.
دلیل این تصمیم چیزی جز ادامه‌دار شدن بحران کشورهای عربی و رویارویی چند کشور حوزه خلیج‌فارس با قطر نیست. این تصمیم اگر عملی شود، می‌تواند باعث تاخیر در اجرای برنامه ۱۶۰ میلیارد پوندی ساخت‌وساز در این کشور برای جام جهانی شود. یکی از منابع آگاه در برگزاری جام جهانی که نخواست نامش فاش شود هشدار داد تحریم‌های تازه که اواخر ژوئن (میانه تیر) از سوی عربستان، مصر و امارات برای قطر وضع شد، می‌تواند ورق را به نفع شرکت‌هایی که تصمیم به ترک قطر گرفته‌اند، برگرداند. او با بیان اینکه یک گروه در حال کار روی برنامه‌ریزی‌های جایگزین احتمالی است، ادامه داد: «در صورت تحریم‌های بیشتر، شرکت‌ها سرمایه‌گذاری حضور خود در قطر را دوباره ارزیابی می‌کنند. اگر شرایط خطرپذیری تغییر کند این گروه مجبور به انجام اقدامی دراین‌باره خواهد شد تا بتواند از سرمایه‌ها و نیروی انسانی خود حفاظت کند.»
قطر اکنون وارد فاز حیاتی ساخت ورزشگاه‌ها و سایر امکانات موردنیاز برای برگزاری جام جهانی با شرکت‌های امریکایی و بریتانیایی شده است. از شرکت‌های بزرگ فعال در این پروژه‌ها می‌توان به شرکت معماری «فوستر + پارتنرز»(Foster + Partners )، شرکت «معماری زاها حدید» (Zaha Hadid Architects) اشاره کرد. قطر تعداد ورزشگاه‌های جام‌جهانی ۲۰۲۲ را تایید نکرده اما آنچه مشخص است اینکه در فاصله سال‌های ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۱ میلادی (دی ۹۷ تا دی ۱۴۰۰) و در یک بازه زمانی ۳ سال می‌خواهد این ورزشگاه‌ها را به طور کامل بسازد. اینطور که به‌نظر می‌رسد قطری‌ها بنا دارند ۸ ورزشگاه بسازند. این کشور اما در حال‌حاضر شروع به حذف برخی پروژه‌های محیطی برای رقابت‌های جام جهانی کرده که دلیل آن کاهش نرخ گاز و فشارهایی است که این کاهش نرخ بر بودجه در این کشور وارد کرده است.
واکنش پیمانکاران و شرکت‌های فعال در قطر به بحران کشورهای حاشیه خلیج‌فارس درحالی است که یکی از وکیل‌های دولت قطر بحث برنامه‌ریزی‌های جایگزین احتمالی را «واکنش بیش از حد کارفرمایان ضعیف در اتاق‌های هیات مدیره» خواند و گفت که در صورت رفتن اروپایی‌ها و امریکایی‌ها، ترکیه می‌تواند در ساخت‌وساز و آماده‌سازی برای جام جهانی به قطر کمک کند. محاصره تجاری و مسافرتی قطر اکنون باعث توقف یا وارد شدن خسارت به برخی پروژه‌های کوچکتر در قطر شده است؛ این درحالی است که پیمانکاران درتلاش هستند مواد اولیه و نیروی کار موردنیاز را برای این پروژه‌ها تامین کنند. غنی القواری، مدیر اجرایی کمیته قطری نظارت بر آماده‌سازی برای جام‌جهانی گفت که این محاصره اثری بر برنامه‌های آماده‌سازی برای مهم‌ترین رویداد فوتبالی جهان نداشته است. او گفت: «ما منابع جایگزین از سایر نقاط جهان را سازماندهی کرده‌ایم تا کار روی پروژه‌ها تحت تاثیر قرار نگیرد.»به‌گفته این مدیر ارشد، برخی کالاها به صورت زمینی به قطر وارد شده‌اند، بسیاری از مواد اولیه از راه دریا به این کشور رسیده‌اند و بخش دیگری از مواد و کالاهای موردنیاز نیز در داخل قطر تامین می‌شود.
این اما همه ماجرا نیست. قطر همین حالا هفته‌ای ۵۰۰ میلیون دلار برای آماده‌سازی امکانات موردنیاز جام‌جهانی هزینه می‌کند و اگر قهر سیاسی ۴ کشور عربستان، امارات، مصر و بحرین دامنه‌دار باشد (که به گفته کارشناسان به احتمال زیاد اینطور خواهد بود) این هزینه‌های میلیون دلاری در خطری جدی قرار خواهند گرفت. بسیاری از مواد و مصالح موردنیاز برای تکمیل پروژه‌های جام‌جهانی و ساخت ورزشگاه‌ها تاکنون از مسیر زمینی و از مرز عربستان به این کشور وارد می‌شد که حالا بسته شده است. از آنسو، اعطای میزبانی جام جهانی ۲۰۲۲ به قطر از همان ابتدا بحث‌برانگیز بود. گرمای شدید هوا در تابستان یکی از دلایل مهم انتقادها از این تصمیم بود. همچنین قطر کوچکترین کشور جهان است که تاکنون موفق به گرفتن میزبانی جام‌جهانی شده و بسیاری در ابتدا انتقاد می‌کردند که این کشور برای ساخت تجهیزات و امکانات موردنیاز برای برگزاری مهم‌ترین رویداد ورزشی جهان بعد از المپیک به نیروی کار خارجی وابسته است. اینها همه غیراز صحبت‌ها درباره رشوه گرفتن و فساد مالی سپ بلاتر، رئیس پیشین فیفا برای دادن میزبانی جام‌جهانی به قطر است. حالا بحران دیپلماتیک بین قطر و کشورهای حوزه خلیج‌فارس هم به آنها اضافه شده و مشکلات را برای مقامات کشور نفت و گاز خیر جهان دوچندان کرده است.
کارگران مشغول به کار در پروژه‌های جام جهانی البته در پاسخ به تردیدها و ترس‌های پیش‌روی برگزاری جام‌جهانی و پروژه‌های مربوط به آن تنها لبخند می‌زنند، شانه‌های‌شان را بالا می‌اندازند و از عادی بودن اوضاع کار صحبت می‌کنند. فاروق سوسا، اقتصاددان اهل خاورمیانه دراین‌باره گفت که به‌نظر می‌رسد این بحران تا مدتی ادامه داشته باشد و این درحالی است که میزبانی قطر در جام‌جهانی که یک لنگرگاه مطمئن برای انجام پروژه‌های مختلف در این کشور است با تردیدهایی روبه‌رو شده است. او اینطور ادامه داد: «هرگونه تصمیم‌گیری درباره گرفتن میزبانی جام جهانی از قطر اثر بسیار بدی روی بخش ساخت‌وساز و اقتصاد غیرنفتی این کشور خواهد گذاشت.»در سال‌های اخیر دولت قطر از کاهش نرخ نفت و گاز ضررهای زیادی دیده و از آنسو درپی آماده‌سازی زیرساخت‌ها برای جشنواره فوتبال جهان بوده است. برنامه هزینه‌کردن ۲۰۰ میلیارد دلاری قطر برای جام جهانی غیراز ساخت ورزشگاه و سایر امکانات مربوط به آن، ساخت سامانه مترو است. این سامانه جدید حمل‌ونقل قرار است دوحه را به شهر جدیدی در شمال پایتخت وصل کند که ظرفیت ۲۵۰ هزار نفر جمعیت را دارد. نخستین ورزشگاه میزبان جام‌جهانی ۲۰۲۲میلادی اواخر اردیبهشت امسال رونمایی شد. این ورزشگاه البته پیش از به‌وجود آمدن بحران برای قطر و کشورهای عربی در نیمه خرداد، به پایان رسید و حالا باید دید آیا دیگر ورزشگاه‌ها هم این اقبال را دارند که تا مرحله رونمایی پیش بروند یا خیر.
منبع:
arabnews
FinancialTimes