صمت- حضور کودکان در خیابان و ظهور پدیده کودکان خیابانی در بسیاری از کشورهای جهان به ویژه در حال توسعه، از جمله ایران، بخشی از معضلات و مشکلات جدی این جوامع را تشکیل می‌دهند.
با توسعه شهرها پدیده‌های مختلف اجتماعی ازجمله کودکان خیابانی هم رشد پیدا می‌کنند. کودکان خیابانی به دختر و پسران زیر ۱۸ سالی گفته می‌شود که در شهرهای بزرگ برای ادامه زندگی خود مجبور به‌کار یا زندگی در خیابان هستند و بیشتر آنها هیچ تماسی با خانواده‌شان ندارند و عوامل به وجود آمدن این امر را می‌توان مشکلاتی مانند فقر، ازهم‌پاشیدگی خانواده، اعتیاد والدین به مواد مخدر و الکل، کودک‌آزاری، نیاز به درآمد کار کودک، قحطی و بلایای طبیعی و مهاجرت نام برد. بر اساس پژوهش‌های انجام شده حدود ۷۰ درصد کودکان خیابانی تهران در مناطق کم‌‌توسعه و حاشیه‌ای زندگی می‌کنند و حدود ۷۳ درصد از مجموع کودکان خیابانی شهر تهران به مشاغلی مانند دستفروشی پرداخته، ۱۵درصد مشغول کارهایی مانند زباله‌‌گردی و تکدیگری بوده و درصد کمی مجبور به انجام کارهای غیرمتعارف مانند جیب‌‌بری هستند، بنابراین بسیار غم‌‌انگیز است کودکانی که باید آینده‌سازان این مملکت باشند اما مجبورند برای امرار معاش و کمک به خانواده دست به کارهایی بزنند که متعارف نبوده و سبب شود نه‌تنها از دنیای کودکی چیزی نفهمند بلکه با انجام کارهای غیرمتعارف، خشونت از سوی افراد جامعه و... سلامت جسم و روح‌شان آزار ببیند. به گفته کارشناسان، وجود پدیده‌های اجتماعی مختلف ازجمله کودکان اجتماعی در دنیای امروزی امری طبیعی است اما اگر در سریع‌ترین زمان ممکن کنترل و مدیریت نشود به بحران تبدیل خواهد شد، بنابراین پیشگیری از بروز چنین وضعیتی نیازمند تلاش جدی نهادها و دستگاه‌های ذی‌ربط و البته همراهی و همکاری مستمر مردم و خیران است. در این‌باره عضو کمیسیون اجتماعی و نماینده مردم پارس آباد در مجلس شورای اسلامی با اشاره به اجرای طرح ساماندهی کودکان خیابانی گفت: کودکان خیابانی و اشتغال آنها از جمله آسیب‌های اجتماعی است که گریبان‌‌گیر جامعه شده است و ساماندهی آنها می‌تواند به رفع آن کمک کند.
شکور پورحسین در گفت‌وگو با صمت افزود: کودکان کار و خیابانی نیازمند حمایت هستند تا بتوانند از حداقل امکانات ازجمله تحصیل برخوردار شوند، همچنین بهترین زمانی که این کودکان می‌توانند مشغول بازی و سرگرمی باشند، متاسفانه در خیابان‌ها مشغول به کار هستند و باید موردحمایت قرار بگیرند. او درباره اینکه آیا بهزیستی می‌تواند به‌تنهایی بحث ساماندهی کودکان کار را دنبال کند، تصریح کرد: بدون‌شک طرح ساماندهی کودکان خیابانی می‌تواند به برطرف شدن آسیب اجتماعی کمک کند اما واقعیت آن است که برای حمایت و مبارزه با چنین پدیده‌های اجتماعی، نیازمند چندین راهکار از جمله ایجاد ساختارهای قانونی و تامین نیروی انسانی هستیم این درحالی است که باید بودجه و اعتبار کافی برای این مهم در اختیار داشته باشیم تا با نظارت‌های دقیق شاهد اجرای درست این طرح باشیم.
عضو کمیسیون اجتماعی و نماینده مردم پارس‌آباد در مجلس شورای اسلامی ادامه داد: به نظر می‌رسد اگر برای اجرای طرح ساماندهی کودکان خیابانی تنها یک نهاد از جمله سازمان بهزیستی متولی باشد بهتر است زیرا کار با موفقیت بیشتری همراه خواهد بود همچنین باید دیگر دستگاه‌ها را مکلف کرد به این سازمان در اجرای طرح خود کمک کنند. پورحسین با اشاره به قوانین موجود در زمینه حمایت از کودکان کار تاکید کرد: در قانون مجازات اسلامی بکارگیری این کودکان جرم است زیرا کمتر از سن قانونی هستند که البته این قوانین نیازمند بازنگری است، از سویی دیگر به نظر می‌رسد برای ساماندهی این کودکان باید همکاری بیشتری بین بهزیستی و شهرداری ایجاد شود تا شاهد اجرای بهتر طرح‌ها باشیم. او با تاکید بر اینکه در اردوگاه‌ها و کارگاه‌های تخصصی باید به کودکان کار حرفه مناسب آموزش داده شود، افزود: اگر آموزش‌های لازم و کافی به کودکان کار داده شود، حتی این افراد می‌توانند هزینه خانواده‌های خود را تامین کنند. عضو کمیسیون اجتماعی و نماینده مردم پارس‌آباد در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه برای کودکان کار کمتر از ۱۸ سال باید در گام نخست شرایط تحصیلی مناسبی فراهم کرد، اظهار کرد: جمع‌آوری‌های مقطعی تاثیری در کاهش تعداد کودکان کار ندارد و پس از مدتی این افراد دوباره به سطح خیابان‌ها برای فعالیت بازمی‌گردند، ضمن اینکه فقر درخانواده شرایط را برای کار در چهارراه‌ها و معابر به آنها تحمیل کرده است، بنابراین باید مشکلات زندگی خانواده‌های این کودکان را برطرف کنیم تا چهره شهر از برخی ناهنجاری‌های اجتماعی پاک شود.
پورحسین با تاکید بر پرداخت کمک‌های نقدی در راستای رفع مشکلات معیشتی و تحصیلی برای کودکان کار تاکید کرد: آموزش کارآفرینی و اشتغال دو مولفه مهم در کاهش تعداد کودکان کار است که درحال‌حاضر به این موضوع توجهی نمی‌شود، البته اجرای موارد گفته شده نیازمند یک بودجه و اعتبار کافی است که دولت باید در این زمینه اقدامات خود را درتعامل با سازمان بهزیستی انجام دهد.
راه‌اندازی ۱۷ مرکز ساماندهی کودکان کار و خیابان عضو دوره چهارم شورای اسلامی شهر تهران با اشاره به اقدامات مثبت شهرداری تهران در حوزه کودکان کار و خیابانی گفت: در حوزه ساماندهی کودکان کار شاید به جرات بتوان گفت که شهرداری تهران بیش از هر دستگاه دیگری ورود جدی داشته و اقداماتی انجام داده است. فاطمه دانشور در گفت‌وگو با صمت افزود: مدیریت شهری با توجه به برنامه‌ریزی انجام شده در برنامه ۵ساله دوم، ۱۷ مرکز ساماندهی کودکان کار و خیابانی راه‌اندازی کرده است. مراکز راه‌اندازی شده ازسوی شهرداری تهران به نام مراکز «پرتو» فعالیت می‌کنند، این مراکز با همکاری سازمان‌های مردم نهاد به ارائه خدمت مشغول هستند. او در ادامه با اشاره به افزایش مراکز پرتو در شهر تهران تصریح کرد: این موضوع در دستور کار شهرداران مناطق پرآسیب قرار گرفته است. یکی از راه‌های کاهش آسیب این است که هریک از دستگاه‌ها به وظایف خود در ارائه خدمت به این کودکان عمل کنند. ابتدا وظایف خود را در این حوزه تعریف و سپس هماهنگ با سایر دستگاه‌های متناظر به موضوع، عمل کنند.
عضو دوره چهارم شورای اسلامی شهر تهران درباره وظایف تعریف شده برای هریک از دستگاه‌های اجرایی بیان کرد: باید وزارت بهداشت وظیفه درمانی، وزارت آموزش و پرورش وظیفه خدمات تحصیلی و درنهایت وزارت رفاه وظیفه ارائه خدمات رفاهی به این افراد و خانواده‌های‌شان را به‌عهده داشته باشند. دانشور با تاکید بر اینکه برخی از متکدیان و کودکان خیابانی پایتخت از اتباع بیگانه هستند، افزود: تعداد زیادی از کودکان و متکدیان خیابانی از اتباع بیگانه و افراد سودجو هستند و برخی هم به دلیل مشکلات اقتصادی در دام مافیای فعال تکدیگری افتاده‌اند و به نوعی عامل دست مافیا شده‌اند بنابراین تنها تعداد اندکی از آنها نیازمند واقعی هستند که باید زیر پوشش دستگاه‌های حمایتی قرار بگیرند. از نگاه کارشناسان، کودکان کار تصویر درهم شکستگی بیکاری سرپرستانی است که مسئول مستقیم سلامت جسمی و روحی فرزندان خود هستند؛ تصویری که هر روز دل می‌خراشد و بازی‌های تکدی کودکانه را در بستر خیابان‌ها گسترده است. کودکانی که در خیابان‌ها قد می‌کشند و در فردایی نه‌چندان نزدیک، شهروندان بالغ اما در هم شکسته شهر خواهند بود.