اخیرا معاون حقوقی سازمان بورس با بیان اینکه به هیچ‌وجه درخواستی مبنی بر کنترل حساب‌ها و مکالمات فعالان بازار سرمایه نداشته‌ایم، عنوان کرده است: «چنین درخواستی برخلاف حقوق شهروندی و حریم خصوصی افراد است.» در حالی این اظهار نظر انجام شده که بازار سرمایه ایران هر از گاهی با شایعاتی مواجه می‌شود که بی‌تاثیر بر مخدوش شدن اعتماد فعالان این بازار نیست. بازار سرمایه شفاف‌ترین بازار اقتصادی هر کشور است و رونق این بازار با توجه به اینکه اقتصاد ایران با معضل مهم عدم شفافیت روبه‌روست، اهمیت زیادی دارد. با اینکه کارشناسان اقتصادی برای شفاف کردن اقتصاد دست به دامان بورس شده‌اند، در مورد خود این بازار نیز شائبه‌هایی وجود دارد و مواردی از دستکاری شاخص‌ها تا کنترل حساب‌ها و مکالمات مطرح می‌شود. این در حالی است که اگر می‌خواهیم بورس جایگاه واقعی در اقتصاد ایران داشته باشد باید اطمینان‌های بیشتری به فعالان و مشتریان آن بدهیم.
به گزارش ایران‌جیب به نقل از آرمان، يکی از مولفه‌های اصلی اثرگذار بر اقتصاد کشور و نیز رونق اقتصادی و از همه مهم‌تر تحقق شعار اقتصاد مقاومتی، بازار سرمایه است که بار اصلی تامین مالی بنگاه‌های اقتصادی و صنایع را به دوش می‌کشد. نگاهی به وضعیت بازار سرمایه در سال گذشته حکایت از این دارد که هر چند امیدهایی وجود داشت که در پسابرجام بازار سرمایه پیشران اقتصاد باشد، اما در عمل شاهد بوديم اتفاق خاصی برای اقتصاد و بازار سهام رخ نداده است. بسياری از كارشناسان معتقد هستند که در وضعیت درآمدی بسیاری از شرکت‌های بورسی در دوران پسابرجام تغییری ایجاد نشده که رشدهای چند برابری ارزش سهام آنها را توجیه کند. در وضعیت درآمدزایی صنایعی چون خودروسازی و بانکداری هم در پسابرجام اتفاقی نیفتاده و فقط بحث امضای تفاهمنامه با شرکت‌های اروپایی و رفع تحریم‌ها مطرح بود که به تدریج مشخص شد با بدعهدی آمریکا، بسیاری از از این مباحث هم عملیاتی نشده است. بنابراین پیشبرد برجام و التزام طرف‌های مذاکره به اجرای مفاد برجام و رفع تحریم‌ها انتظاری است که از دولتمردان دوازدهم در راستای بهبود شرایط سیاسی و اقتصادی کشور و در پس آن بازار سرمایه و برداشتن ریسک‌های ناشی از آن برای بورس می‌رود.
بازار سرمایه، سردمدار شفافیت در اقتصاد
بازار سرمایه شفاف‌ترین و کارآمدترین بازار هر کشور محسوب می‌شود و می‌تواند بیش از بازار پول به موتور اقتصادی کشور کمک کند. در همین راستا، رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار، با بیان اینکه شفاف‌ترین حوزه اقتصاد، بازار سرمایه است، گفت: «در بازار سرمایه، تخلفات مالی بسیار کمی اتفاق افتاده و این بازار یکی از شفاف‌ترین نهادهای اقتصادی است.» شاپور محمدی ادامه داد:«تقویت اطلاع‌رسانی و افشای اطلاعات یکی از مهم‌ترین خواسته‌های بازار سرمایه در راستای شفافیت بوده و در همین رابطه، هر شرکت باید به صورت ماهانه گزارش تولید و فروشش را افشا کند.» به گفته او «کاهش ریسک، ایفای تعهدات، نقدشوندگی و منصفانه بودن معاملات وظیفه نهاد ناظر بازار سرمایه (سازمان بورس اوراق بهادار) است که در مسیر اهمیت سلامت و شفافیت بازار سرمایه به آن اهتمام می‌ورزد.»
درمورد چگونگی تاثیر بورس در ارتقای شفافیت نیز باید گفت که نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار درمورد عملکرد شرکت‌ها و گزارش‌های مالی آنها سبب افزایش شفافیت و دقت در اطلاعات شرکت‌ها شده است و طبیعی است که هر چه این نظارت‌ها دقیق‌تر و کارآمدتر باشد، عملکرد شرکت‌ها شفاف‌تر و قابل اعتمادتر خواهد بود. یک کارشناس بازار سرمایه با صحه گذاشتن بر نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار بر عملکرد شرکت‌های بورسی تاکید کرد: «لازم است سازمان به وسیله ابزارهای قانونی که در اختیار دارد، اعتماد و شفافیت را به شرکت‌ها دیکته کند.» محمدعلی احمدزاده اصل بر این باور است که «صورت‌های مالی 9ماهه منتشر شده از شرکت‌های بورسی به دلیل اینکه سازمان این شرکت‌ها را در موضع پاسخگویی قرار داده است، از وضعیت بهتری نسبت به گزارش‌های شش و سه‌‌ماهه خود برخوردار است و این موضوع، به شفافیت کمک شایانی می‌کند».
شایعات در مورد بورس
به‌طور کلی می‌توان گفت که بخش قابل توجهی از مقتضیات رشد اقتصادی هر کشور در گرو محیط کسب‌وکار مناسب در آن است. ﺷــﻔﺎﻓﯿﺖ و ﺳﻼﻣﺖ ﻣﺤﯿﻂ ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر از ﺳـﻼﻣﺖ اﻗﺘﺼـﺎد و سیاست‌های حاکم بر آن ناشی می‌شود؛ با اين وجود برخی شايعات دامنگیر معاملات بورس تهران است. از جمله اين شايعات درخواستی مبنی بر کنترل حساب‌ها و مکالمات فعالان بازار سرمایه است. معاون حقوقی سازمان بورس با تاکید بر اینکه سازمان هیچ‌گاه و به هیچ‌وجه درخواستی عام و کلی مبنی بر کنترل حساب‌ها و مکالمات فعالان بازار سرمایه نداشته و اصولا در نظم کنونی حقوق ایران چنین درخواستی اگر به‌طور کلی و عام انجام شود، برخلاف حقوق شهروندی و احترام به حریم خصوصی افراد است، گفت: تمرکز معاونت حقوقی سازمان بر پیشگیری و ارتقای سلامت، سمتگیری برای تامین امنیت سرمایه‌گذاری و ایجاد بازار منصفانه، شفاف و کارآمد است. اصولا تلقی اینکه مقام ناظر بازار سرمایه و فعالان هم جهت نبوده و از هم منفک هستند، تعبیر دقیقی نیست. جعفر جمالی افزود: هدف همه ارکان، بازیگران و فعالان بازار ایجاد نظم و شفافیت است که همگی در این «تنظیم‌گری» به نحوی سهیم هستند و یک هدف دارند و در مورد پرونده‌های قضائی، کلاهبرداری، تحصیل مال نامشروع، اخلال در نظم مالی اقتصادی کشور و مانند آن، مقامات قضائی از کلیه امکانات برای کشف جرایم استفاده می‌کنند.
افزایش اعتماد فعالان بورس
یک کارشناس اقتصادی در مورد شفافیت بازار بورس معتقد است بازار بورس بازار شفافی است که در آن خریدار و فروشنده از قبل تعیین شده‌اند، بنابراین در چنین بازاری دسترسی به حساب‌ها امری بی معناست. بورس فعالیتی اقتصادی است که دارای پایین‌ترین هزینه مالیاتی در کشور است. در صورتی که هر صاحب سهم مبلغی را خریداری کند و این مبلغ وارد حسابش شود و قصد خرید یا فروش سهم خود را داشته باشد به لحاظ امنیت دسترسی به حساب خود نباید هیچ‌گونه نگرانی داشته باشد. دسترسی به حساب‌ها برای کسانی نگران‌کننده است که فرار مالیاتی داشته باشند. معاملات بورس معاملات شفافی هستند که مالیات آن در حین انجام معامله دریافت می‌شود.
عباس هشی در گفت‌و‌گو با «آرمان» در مورد شایعه شنود مکالمات فعالات بورس می‌افزاید: شنود مکالمات شایعه‌ای جدید و مساله‌ای بسیار مهم است، به این دلیل که عده‌ای از افراد با دسترسی به اطلاعات می‌توانند از آن سوء استفاده کنند، به این معنا که برخی از افراد اطلاعات را به دست می‌آورند و از این اطلاعات بر خلاف قوانین تعیین شده در راستای منافع خود استفاده می‌کنند. برای مثال فردی مطلع می‌شود شخص دیگری قصد خرید یا فروش سهام خود را دارد، او نیز از سود این اقدام مطلع می‌شود و همین کار را انجام می‌دهد و این سوء استفاده از دستیابی به اطلاعات ویژه است.
او در مورد افزایش اعتماد در بین فعالان بازار بورس تصریح می‌کند: هر کاری که مقامات ناظر بورس بتوانند انجام دهند که این سوء استفاده را کاهش دهد به ایجاد یک بورس کارآمد در خدمت مردم کمک می‌کند. در حال حاضر افرادی ضرر می‌کنند که دیرتر به اطلاعات دسترسی پیدا می‌کنند. همچنین در صورتی که از افشای اطلاعات محرمانه جلوگیری شود به کارآمدی بورس هم کمک می‌شود، زیرا با اتفاقاتی که در بازار سرمایه می‌افتد مردم عادی دیرتر متوجه تبعات آن می‌شوند. کسانی در بازار بورس برنده هستند که زودتر به اطلاعات دسترسی پیدا می‌کنند. برای مثال اگر دولت قصد داشته باشد قیمت عوارض گمرک را افزایش دهد یا تغییری در نرخ خوراک پتروشیمی ایجاد کند کسانی که در شرکت نفت و ارکان تصمیم‌گیری دولت هستند زودتر از دیگر افراد از این موضوع مطلع می‌شوند، بنابراین حفظ حریم خصوصی افراد به اقتدار بورسی در خدمت مردم کمک خواهد کرد.