مانده كل سپردههای ريالی و ارزی در سراسر كشور در فروردين 96 بالغ بر 1283 هزار ميليارد تومان بوده كه نسبت به فروردين 95 به ميزان 217 هزار ميليارد تومان معادل 20.4درصد افزايش داشته است. بيشترين مبلغ سپردهها مربوط به استان تهران با 759هزار ميليارد تومان و كمترين مبلغ مربوط به استان كهگيلويهوبويراحمد با 2738ميليارد تومان بوده است.
به گزارش ایرانجیب به نقل از تعادل، مانده كل تسهيلات بالغ بر 985هزار ميليارد تومان است كه نسبت به فروردين سال 95 به ميزان 189هزار ميليارد تومان معادل 23.8درصد افزايش داشته است. بيشترين مبلغ تسهيلات مربوط به استان تهران با مانده 604هزار ميليارد تومان و كمترين مبلغ مربوط به استان كهگيلويهوبويراحمد با 3538ميليارد تومان بوده است.
نسبت تسهيلات به سپردهها بعد از كسر سپرده قانوني معادل 85.7درصد بوده كه نسبت به فروردين 95 معادل 3.1واحد درصد افزايش داشته است. اين نسبت در تهران 88.2درصد و در كهگيلويهوبويراحمد معادل 145.4درصد بوده است. اين ارقام نشان ميدهد كه رشد تسهيلاتدهي بانكها بيش از جذب سپرده بوده و اين موضوع نشاندهنده سياست انبساطي بانك مركزي در تسهيلاتدهي بانكها بوده كه در سال 95 به اوج خود رسيد و بيش از 548هزارميليارد تومان تسهيلات پرداخت شد كه در كل سال 95 رشد 31درصدي داشته است.
سهم 77 درصدي تسهيلات از سپردهها
نسبت كل مانده تسهيلات بانكها و موسسات اعتباري به كل مانده سپردههاي بانكي در فروردين 96 به رقم 76.77درصد رسيده و از عدد 1283هزار ميليارد تومان مانده سپرده بانكها، 985هزار ميليارد تومان مانده تسهيلات بانكها بوده است. نسبت سپرده بعد از كسب سپرده قانوني به كل سپردهها به 89.63درصد رسيده كه نشان ميدهد معادل 10.36درصد براي كسر سپرده قانوني كل تسهيلات درنظر گرفته شده است.
همچنين نسبت كل مانده تسهيلات بانكها به كل سپرده بعد از كسر سپرده قانوني معادل 85.65درصد بوده كه نشان ميدهد معادل 14.3درصد سپردهها بعد از كسر سپرده قانوني بهعنوان ابزار سقف اعتباري براي تامين نقدينگي روزانه بانكها جهت پرداخت پول به درخواستهاي مشتريان درنظر گرفته شده و روي هم رفته 23.22درصد سپردهها بهعنوان سپرده قانوني و سقف اعتباري درنظر گرفته شده و بقيه آن يعني 76.8درصد سپردهها، با عنوان تسهيلات پرداخت شده تا بانكها در برابر ريسكها و همچنين درخواست مشتريان از اين امكانات استفاده و شرايط پايداري را ايجاد كنند و با مشكلات نقدينگي و خطرات كمتري مواجه شوند.
اين درحالي است كه بسياري از موسسات غيرمجاز تقريبا معادل 100درصد سپردهها را در امور تجاري و پرداخت تسهيلات به كار گرفته و عملا در برابر ريسكها يا درخواست مشتريان، امكان پرداخت به موقع را ايجاد نميكنند و باعث انحلال ميشوند. اما بانكداري رسمي و مجوزدار كشور عملا با نگه داشتن 23.22 درصد سپردهها عملا امكان مقابله با ريسكها و تامين نقدينگي را دارد.
نسبت بالاي 100 درصد تسهيلات به سپردهها در 7 استان
نسبت تسهيلات به سپردهها در 7 استان بالاي 100درصد بوده است. نسبت تسهيلات به سپردهها در استانهاي عمدتا محروم كشور ازجمله گلستان، لرستان، اردبيل، چهارمحالوبختياري، ايلام، خراسانشمالي و كهگيلويهوبويراحمد بالاتر از 100درصد بوده است. اما در ساير استانهاي كشور اين نسبت با رعايت سپرده قانوني و كمتر از 100درصد بوده است.
رقم بالاتر تسهيلات نسبت به سپرده بعد از كسر سپرده قانوني در 15 استان
رقم تسهيلات در 15 استان بالاتر از سپرده بعد از كسر سپرده قانوني بوده و در استانهاي مازندران، گيلان، كرمان، كرمانشاه، سمنان، لرستان، قزوين، كردستان، زنجان، گلستان، اردبيل، چهارمحالوبختياري، ايلام، خراسانشمالي و كهگيلويهوبويراحمد رقم تسهيلات بيش از سپردهها بعد از كسر سپرده قانوني بوده است.
سهم بالاي استانهاي بزرگ
11 استان اول كشور شامل تهران، اصفهان، خراسانرضوي، فارس، خوزستان، آذربايجانشرقي، آذربايجانغربي، كرمان، گيلان، مازندران، البرز، روي هم 1117ميليارد تومان معادل 87درصد كل سپردههاي كشور و 844هزار ميليارد تومان معادل 85.6درصد كل تسهيلات بانكي را جذب كردهاند و سهم آنها از بازار پول و بانكداري كشور تقريبا 6 برابر 20 استان ديگر كشور در جذب تسهيلات و 6.6 برابر آنها در جذب سپرده است. 5 استان بزرگ كشور شامل تهران، اصفهان، خراسانرضوي، فارس و خوزستان نيز روي هم 975 هزارميليارد تومان معادل 76درصد سپردهها را جذب كردهاند و اين 5 استان روي هم 74درصد تسهيلات معادل 730هزارميليارد تومان تسهيلات دريافت كردهاند همچنين استانهاي آذربايجانشرقي، مازندران، البرز و كرمان و گيلان در رتبههاي 6 تا 10 جذب سپرده بانكي قرار دارند.
سهم تهران نيز به تنهايي حدود 59 درصد جذب سپرده و 61 درصد جذب تسهيلات در سراسر كشور بوده و سهم استان تهران به تنهايي بيش از 30 استان ديگر كشور است.
البته دليل اصلي اين عدم تعادل در تهران به خاطر آن است كه همه شركتهاي داخلي وخارجي، كارخانهها، واردكنندگان و صادركنندگان، توزيعكنندگان كالا و فعالان بزرگ اقتصادي ترجيح ميدهند كه در تهران دفتر داشته باشند در حالي كه كارخانه و زمين و تجارت و توليد آنها عمدتا در استانهاي كشور پراكنده است و براي استفاده از مزيتهاي مناسب و اقتصادي استانها همچنين براي نزديك بودن به مركز، بودجهها و مخارج دولتي ، وزارتخانهها و بانكها در تهران ترجيح ميدهند كه در تهران دفتر مركزي و حساب و كتاب بانكي داشته باشند و در عين حال توليد و فعاليت خود را در استانهاي كشور دارند.
وجود دفاتر اكثر شركتها و بنگاههاي توليدي و تجاري كشور باعث شده كه بسياري از معاملات پولي در تهران انجام شود اما جابهجايي كالاها و اموال و داراييها يا ساخت و ساز و فعاليت كارخانه عمدتا در استانهاي كشور است. به عنوان مثال در استان صنعتي مانند خوزستان، اصفهان، كرمان و ساير استانها قطعا معاملات و توليد و خريد و فروش و مصرف بيش از سهم آنها از جذب سپردهها و تسهيلات بانكي است. اما در هر حال تمركز شديد امكانات و تصميمگيريها و معاملات پولي و بانكي در تهران يكي از چالشها و اشكالات عمده بازار پول كشور است و همين امر موضوع فعاليت موسسات غيرمجاز و نرخهاي سود غيرمتعارف و بالاتر از نرخ رسمي را ايجاد كرده است.
كارشناسان ميگويند كه توزيع متناسب امكانات بازار پول در كشور ميتواند در مسير توسعه پايدار اقتصاد ايران، نقش عمدهيي داشته باشد و سرانه امكانات و پول در اقتصاد بانك محور ايران در استانهاي كشور را متناسب با جمعيت استانها ساماندهي كند. همچنين اين عدم تمركز منابع باعث كاهش مشكلات اجتماعي، آلودگي هوا و... در تهران و مشكلات بيكاري استانها و... خواهد شد.
گزارش وضعيت كل مانده سپردهها و تسهيلات بانكها و موسسات اعتباري به تفكيك استان در پايان فروردين سال 1396 كه به تازگي توسط بانك مركزي منتشر شده، نشان ميدهد كه در بخش تسهيلات 5 استان اول به ترتيب استانهاي تهران، اصفهان، خراسان رضوي، فارس و مازندران 735هزارميليارد تومان معادل 74.6درصد كل تسهيلات را جذب كردهاند و بعد از آنها آذربايجان شرقي، خوزستان، كرمان، گيلان و آذربايجان غربي در رتبههاي 6 تا 10 جذب تسهيلات قرار دارند.
اين 5 استان اول روي هم 3 برابر 26 استان ديگر كشور سپردهها و تسهيلات بانكي را جذب كردهاند.
همچنين 11 استان اول كشور شامل تهران، اصفهان، خراسان رضوي، فارس، خوزستان، آذربايجان شرقي، آذربايجان غربي، كرمان، گيلان، مازندران، البرز كه هم در بخش جذب سپرده و هم در بخش تسهيلات با تغييراتي اندك رتبه 1تا 11را به خود اختصاص دادهاند روي هم 1116ميليارد تومان معادل 87 درصد كل سپردههاي كشور و 843 هزارميليارد تومان معادل 85.5 درصد كل تسهيلات بانكي را جذب كردهاند. به عبارت ديگر 11 استان بزرگ و اول كشور تقريبا 6 برابر 20 استان ديگر كشور تسهيلات و 6.6 برابر آنها سپرده جذب كردهاند.
سهم 60 درصدي تهران از بازار پول
تهران به تنهايي با بيش از 759هزارميليارد تومان سهم 58.86 درصدي در جذب سپردهها داشته كه بعد از كسر سپرده قانوني به 685 هزارميليارد تومان بالغ شده است همچنين با بيش از 604 هزارميليارد تومان جذب تسهيلات و سهم 61 درصدي بيش از تمام استانهاي كشور در بازار پول سهم دارد.
سهم 90 درصدي 13 استان
در جذب سپردهها بعد از تهران، استانهاي اصفهان، خراسان رضوي، فارس، خوزستان، گيلان، آذربايجان شرقي، مازندران، البرز، كرمان، آذربايجان غربي، قم و يزد با سهم بيش از يك درصد بازار سپردهها قرار دارند و اين 13 استان روي هم بيش از 90درصد سپردهها را جذب كردهاند و بقيه استانهاي كشور يعني 18 استان تنها 10درصد سپردههاي بانكي را جذب كردهاند.
در بخش تسهيلات نيز 13 استان شامل تهران، اصفهان، خراسان رضوي، فارس، مازندران، آذربايجان شرقي، خوزستان، كرمان، گيلان، آذربايجان غربي، البرز، يزد، كرمانشاه و گلستان با سهم بيش از يك درصد بازار تسهيلات معادل 87 درصد تسهيلات را جذب كردهاند و بقيه استانها يعني 17 استان ديگر روي هم تنها بيش از 12درصد تسهيلات را جذب كردهاند. تقريبا نيمي از استانها به اندازه 7برابر نيم ديگر استانها تسهيلات جذب كردهاند.
13 استان 9 برابر ساير استانها سپرده جذب كردهاند
بعد از تهران، استانهاي اصفهان، خراسان رضوي، فارس، خوزستان، گيلان، آذربايجان شرقي، مازندران، البرز، كرمان، آذربايجان غربي، قم و يزد با سهم بيش از يك درصد بازار سپردهها قرار دارند و اين 13 استان روي هم بيش از 90درصد سپردهها را جذب كردهاند و بقيه استانهاي كشور يعني 18 استان تنها 10درصد سپردههاي بانكي را جذب كردهاند.
تسهيلات 13 استان 7 برابر بقيه استانها
در بخش تسهيلات نيز 13 استان شامل تهران، اصفهان، خراسان رضوي، فارس، مازندران، آذربايجان شرقي، خوزستان، كرمان، گيلان، آذربايجان غربي، البرز، يزد، كرمانشاه و گلستان با سهم بيش از يك درصد بازار تسهيلات معادل 87 درصد تسهيلات را جذب كردهاند و بقيه استانها يعني 17 استان ديگر روي هم تنها بيش از 12درصد تسهيلات را جذب كردهاند. به عبارت ديگر تقريبا نيمي از استانها به اندازه 7برابر نيم ديگر استانها تسهيلات جذب كردهاند.